Xuất khẩu gạo Đồng bằng sông Cửu Long: Thời cơ và thách thức lớn phía trước

Theo thống kê của Bộ Công Thương, trong năm 2024, tổng lượng gạo xuất khẩu của Việt Nam được ước tính đạt trên 8 triệu tấn, trong đó ĐBSCL đóng góp hơn 7,6 triệu tấn, chiếm hơn 95% sản lượng gạo xuất khẩu. Những con số này khẳng định vai trò thiết yếu của vùng trong việc đảm bảo an ninh lương thực và cung cấp lương thực cho thị trường quốc tế.

Xuất khẩu gạo của ĐBSCL chủ yếu đến từ các thị trường truyền thống như Trung Quốc, Philippines và Malaysia. Đồng thời, vùng cũng đang mở rộng khai thác các thị trường tiềm năng như Liên bang Nga, châu Phi và Tây Á. Những bước đi này không chỉ mang lại doanh thu xuất khẩu ấn tượng mà còn khẳng định vị thế của hạt gạo Việt trên thị trường quốc tế.

Một điểm sáng nổi bật trong năm 2024 là việc triển khai Đề án 1 triệu ha lúa chất lượng cao, phát thải thấp. Đề án này không chỉ mang lại hiệu quả kinh tế cao, giúp nông dân tăng lợi nhuận hơn 20%, mà còn góp phần giảm phát thải khí nhà kính, hướng tới sản xuất bền vững. Hiện tại, các mô hình thuộc đề án đã được triển khai tại nhiều tỉnh như Cần Thơ, Sóc Trăng, và Kiên Giang, đem lại hiệu quả tích cực cả về năng suất lẫn giá trị thương phẩm.

Tỉnh Kiên Giang, với diện tích trồng lúa lớn nhất cả nước, cũng đang tích cực thực hiện đề án này. Năm 2024, Kiên Giang đã đăng ký 60.000 ha lúa chất lượng cao vào sản xuất, hứa hẹn sẽ đóng góp lớn cho thị trường xuất khẩu gạo của tỉnh. Dù xuất khẩu gạo mang lại cơ hội lớn, nhưng việc duy trì sự ổn định và bền vững trong chuỗi liên kết giữa nông dân và doanh nghiệp vẫn là một bài toán cần giải. Theo ông Nguyễn Thanh Tuấn, một nông dân sản xuất lúa lớn tại Kiên Giang, nhiều doanh nghiệp hiện nay mua bán gạo thông qua thương lái mà không có sự gắn kết trực tiếp với nông dân. Điều này không chỉ làm giảm hiệu quả kinh doanh mà còn tạo ra rủi ro cho các doanh nghiệp khi phải đối mặt với biến động thị trường.

Trong bối cảnh biến đổi khí hậu và yêu cầu cao từ thị trường quốc tế, việc nâng cao chất lượng gạo thông qua áp dụng các tiêu chuẩn sản xuất hiện đại là chiến lược quan trọng giúp ngành lúa gạo của ĐBSCL phát triển bền vững. Tại Hội nghị Xúc tiến thương mại và phát triển xuất nhập khẩu vùng ĐBSCL, Thứ trưởng Bộ Công Thương Phan Thị Thắng nhấn mạnh tầm quan trọng của việc liên kết vùng trong phát triển nông nghiệp, xuất khẩu. Sự hợp tác chặt chẽ giữa các doanh nghiệp đầu mối và nông dân sẽ tạo nên chuỗi giá trị lúa gạo, không chỉ đảm bảo an ninh lương thực quốc gia mà còn giúp hạt gạo Việt Nam vươn ra thị trường toàn cầu.

Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Lê Minh Hoan cũng khẳng định, để xuất khẩu gạo đạt hiệu quả cao, việc xây dựng các vùng nguyên liệu sản xuất gạo chất lượng cao là cần thiết. Đồng thời, việc tổ chức ngành hàng lúa gạo theo chuỗi liên kết từ sản xuất đến tiêu thụ sẽ đảm bảo sự phát triển bền vững cho cả nông dân và doanh nghiệp.

Xuất khẩu gạo của ĐBSCL đang đứng trước nhiều cơ hội lớn, nhưng để tận dụng được hết tiềm năng, vùng cần phải đối mặt với những thách thức về chất lượng, chuỗi cung ứng và biến đổi khí hậu. Chỉ khi có sự đồng lòng giữa nông dân, doanh nghiệp và cơ quan quản lý nhà nước, ngành lúa gạo của ĐBSCL mới có thể phát triển bền vững, khẳng định vị thế vững chắc trên thị trường quốc tế.