Sau quyết định tiêu hủy 29 bức tranh: TP.HCM kiến nghị bỏ quy định tiêu huỷ tác phẩm triển lãm không phép

Nhiều ý kiến trái chiều được nổ ra, trong đó đa phần không đồng tình với quyết định xử phạt nặng nề này. Một số ý kiến của những nhà báo, người hoạt động xã hội lâu năm cũng đồng tình với luồng ý kiến phản đối khi cho rằng, hai từ “tiêu hủy” được sử dụng đi kèm với các biện pháp hành chính trong trường hợp phát hiện tang vật đó gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe, tính mạng con người hoặc những văn hoá phẩm đồi truỵ dễ dàng nhận biết gây ảnh hưởng đến đời sống tinh thần lành mạnh của con người. Trong trường hợp này là tác phẩm nghệ thuật, là lao động sáng tạo hợp pháp của con người. Nếu trong trường hợp cơ quan chức năng chưa phát hiện những tác phẩm đó có nội dung vi phạm pháp luật, thuần phong mỹ tục hay phản cảm cho công chúng đã yêu cầu tiêu huỷ là quyết định vội vàng, chưa thỏa đáng và thiếu tính thuyết phục.

Đáng chú ý là ý kiến phản biện của Chủ tịch Hội Mỹ thuật Việt Nam, hoạ sĩ Lương Xuân Đoàn trước quyết định này. 

Theo họa sĩ Lương Xuân Đoàn cho rằng, mặc dù họa sĩ Bùi Chát chưa phải là hội viên Hội Mỹ thuật Việt Nam nhưng cá nhân ông lẫn tập thể Hội Mỹ thuật Việt Nam không đồng tình với việc bắt họa sĩ tự tay tiêu hủy 29 bức tranh là 29 "đứa con tinh thần" do mình "đẻ ra".

Chủ tịch Hội Mỹ thuật Việt Nam cho rằng, việc không xin phép tổ chức triển lãm mà vẫn tổ chức là sai. Nhưng lỗi sai này thuộc về ông chủ của phòng tranh cho họa sĩ thuê để tổ chức triển lãm chứ không hẳn thuộc về họa sĩ. Họa sĩ chỉ biết ký hợp đồng và trả tiền thuê địa điểm để trưng bày, còn các thủ tục khác là chủ phòng tranh phải lo.

“Tôi không bàn đến vấn đề phạt bao nhiêu tiền, con số 25 triệu có thể nhiều mà cũng có thể ít. Tôi chỉ bất ngờ với yêu cầu đi kèm xử phạt 25 triệu là bắt tác giả phải tiêu huỷ 29 tác phẩm của mình. Đó là một yêu cầu không được phép đưa ra bởi 29 bức tranh ấy chỉ là tranh trừu tượng. Tranh không nhạy cảm về chính trị, không trái với thuần phong mỹ tục, không gây phản cảm dị ứng, không phản nghệ thuật… vậy cớ sao lại bắt phải tiêu hủy tranh?”, họa sĩ Lương Xuân Đoàn chia sẻ với báo chí.

Theo họa sĩ Đoàn, bắt chính họa sĩ phải hủy tranh là bắt họ giết chết những "đứa con tinh thần" của mình một cách oan uổng. Đồng thời ông Đoàn cho rằng các cơ quan quản lý ở TP.HCM đưa ra quyết định đó là vội vàng và đang tiếc.

Phản biện trước lý lẽ phải tiêu hủy tác phẩm này do lo ngại những hệ lụy nhạy cảm phát sinh. Họa sĩ Lương Xuân Đoàn đặt lại câu hỏi: “Ai giám định được 29 tác phẩm trừu tượng ấy có vấn đề độc hại, mang yếu tố chống phá Đảng và Nhà nước hay vi phạm thuần phong mỹ tục Việt Nam không? Tôi nghĩ, đến lúc này, cần phải thay đổi quan niệm về quản lý, điều tiết đời sống nghệ thuật. Chúng tôi nghĩ cần phải lên tiếng nói về sự việc này vì không thể chấp nhận được cách hành xử như vậy với họa sĩ như vậy".

Theo họa sĩ Lương Xuân Đoàn, chính cách thức quản lý của một số cơ quan quản lý nhà nước hiện nay đang gây áp lực cho họa sĩ nói riêng, nghệ sĩ trong lĩnh vực sáng tạo nghệ thuật nói chung. Và đến nay, đất nước đã bước vào thập niên thứ 3 của thế kỷ 21 mà vẫn còn cách quản lý của thế kỷ trước là điều quá đáng tiếc. Đó là áp lực vô hình đè nặng lên nghệ sĩ trẻ hôm nay, đè nặng lên ngòi bút sáng tạo của họ.

Trước đó, họa sĩ Bùi Chát tổ chức triển lãm cá nhân đầu tay mang tên Improvisation (tạm dịch: Ứng tác) từ 15 - 30/7 với 29 bức tranh. Đến 19h30 ngày 22/7/2022, Sở Văn hóa và Thể thao TP. HCM tiến hành thanh tra và phát hiện triển lãm chưa được cấp phép. Phía đoàn thanh tra không phát hiện bất thường về nội dung và không giữ tang vật.

Đến ngày 9/8, UBND TP.HCM đã ký quyết định số 2696/QĐ-XPHC về việc xử phạt vi phạm hành chính với đối với ông Bùi Quang Viễn gồm 25 triệu đồng vì tổ chức triển lãm tranh không xin phép và phải tiêu huỷ toàn bộ 29 bức tranh đã triển lãm.

Được biết, sau khi quyết định tiêu hủy 29 bức tranh nói trên, dư luận phản ứng quyết liệt, chỉ ra những bất cập của việc áp dụng quy định pháp luật trong thực tiễn, ngày 15/8/2022, UBND TP.HCM có gửi công văn khẩn ra Bộ Văn hoá Thể thao và Du lịch kiến nghị bỏ điều khoản tiêu hủy tác phẩm không có giấy phép tổ chức triển lãm.