Thách thức trong sự phát triển của thị trường tín chỉ carbon rừng tại Việt Nam

Tại hội thảo "Carbon rừng - Tiềm năng tạo nguồn tài chính mới cho bảo vệ và phát triển rừng" diễn ra vào ngày 3/10 tại Hà Nội, các chuyên gia, nhà nghiên cứu, doanh nghiệp và đại diện các tổ chức quốc tế đã tập trung thảo luận về những thách thức và cơ hội để phát triển thị trường này. Dù có nhiều tiềm năng, nhưng các đại biểu đều thống nhất rằng, Việt Nam cần khẩn trương hoàn thiện hệ thống pháp lý và nâng cao năng lực triển khai để khai thác triệt để lợi ích từ tín chỉ carbon rừng.

Ông Trần Quang Bảo, Cục trưởng Cục Lâm nghiệp, nhấn mạnh rằng thị trường tín chỉ carbon toàn cầu đã đạt giá trị hơn 100 tỷ USD vào năm 2023, và Việt Nam, với diện tích rừng lên đến gần 15 triệu ha, hoàn toàn có thể thu về hàng trăm triệu USD mỗi năm từ việc bán tín chỉ carbon. Không chỉ giúp bảo vệ rừng, nguồn thu này còn tạo ra tài chính bền vững hỗ trợ cộng đồng sống gần rừng, và đồng thời góp phần thực hiện cam kết của Việt Nam trong việc đạt mục tiêu trung hòa carbon vào năm 2050.

Hiện tại, tỷ lệ che phủ rừng của Việt Nam đã đạt 42,02%, trong đó rừng tự nhiên chiếm 10,12 triệu ha, rừng trồng đạt 4,73 triệu ha. Đặc biệt, Việt Nam còn sở hữu hơn 200.000 ha rừng ngập mặn – loại rừng được ví như "mỏ kim cương" vì khả năng hấp thụ CO2 cao hơn nhiều so với rừng đất liền.

Dù tiềm năng lớn, thị trường tín chỉ carbon rừng tại Việt Nam vẫn đang bị kìm hãm bởi nhiều thách thức. Đầu tiên, khung pháp lý hiện chưa hoàn thiện. Dù Việt Nam đã tham gia cơ chế REDD+ (Giảm phát thải từ mất rừng và suy thoái rừng), nhưng các quy định cụ thể về quyền sở hữu tín chỉ, cơ chế chia sẻ lợi ích và quản lý nguồn lợi từ tín chỉ carbon vẫn chưa được rõ ràng. Điều này khiến việc triển khai các dự án gặp nhiều khó khăn.

Bên cạnh đó, hệ thống theo dõi, báo cáo và xác minh (MRV) – một yếu tố quan trọng để tín chỉ carbon được công nhận trên thị trường quốc tế – vẫn chưa đạt yêu cầu về độ chính xác và minh bạch. Việc này làm giảm khả năng Việt Nam có thể tham gia sâu rộng vào thị trường toàn cầu.

Nguồn tài chính cũng là một điểm nghẽn lớn khi các dự án phát triển rừng bền vững để tạo ra tín chỉ carbon đòi hỏi số vốn đầu tư ban đầu rất lớn, trong khi các chủ rừng và cộng đồng chưa có đủ khả năng tài chính để tham gia.

Theo bà Phạm Châu Giang, Giám đốc Đối ngoại của Tập đoàn Vinacapital, việc phát triển thị trường tín chỉ carbon rừng tại Việt Nam cần có sự kết nối giữa các chủ rừng, các doanh nghiệp, và sự hỗ trợ của chính phủ để đạt được quy mô sinh lời. Bà cho rằng, nếu được tổ chức tốt, những cánh rừng nhỏ lẻ cũng có thể được kết nối thành các dự án lớn hơn, giúp thu hút đầu tư và tạo ra tín chỉ carbon có giá trị cao.

Một giải pháp khác được đưa ra là cần có các chính sách hỗ trợ tài chính mạnh mẽ từ phía nhà nước, chẳng hạn như ưu đãi thuế và chính sách đầu tư dài hạn, nhằm khuyến khích các nhà đầu tư và các quỹ phát triển tham gia vào thị trường carbon rừng.

Tín chỉ carbon, dù là một lĩnh vực mới tại Việt Nam, đang mở ra những cơ hội lớn cho bảo vệ môi trường và phát triển kinh tế. Tuy nhiên, để biến tiềm năng này thành hiện thực, Việt Nam cần đẩy nhanh việc hoàn thiện khung pháp lý, cải thiện hệ thống MRV và tìm kiếm các nguồn tài chính mới nhằm hỗ trợ các dự án tín chỉ carbon rừng trong nước. Chỉ khi đó, Việt Nam mới có thể tận dụng tối đa tiềm năng từ rừng và đạt được các mục tiêu phát triển bền vững trong tương lai.