Phần chính của lễ hội được tổ chức vào mùng 6 tháng Giêng (Âm lịch) hàng năm tại đình Đan Trì, xã Hoàng Đan.
Trước đây, do chiến tranh, lễ hội bị gián đoạn một thời gian và không được tổ chức. Tuy nhiên, năm 2010, lễ hội đã được khôi phục lại và lấy ngày chính hội là ngày 6 tháng Giêng hàng năm.
Về nguồn gốc của lễ hội, có một truyền thuyết về vị thần Quý Minh. Truyền thuyết kể rằng, trên đường đánh giặc Thục, vị thần Quý Minh đã qua làng Đan Trì (nay là xã Hoàng Đan, huyện Tam Dương, tỉnh Vĩnh Phúc). Lúc đó, trời đã tối và vị thần thấy người dân trong làng đang đói khổ. Vì vậy, Ngài đã dạy người dân cách cày cấy.
Chính vì thời gian gấp gáp như vậy, nên tất cả các hoạt động trong lễ hội chạy cày đều diễn ra rất nhanh chóng. Người tham gia lễ hội phải "chạy thật nhanh, cày thật nhanh, cấy thật nhanh" để kịp thời gian thúc quân lên đường đánh giặc.
Bắt đầu từ năm 2025, lễ hội Chạy cày được tổ chức hàng năm theo quy mô cấp huyện thay vì 5 năm/ lần do xã tổ chức, còn lại các năm khác là do thôn tổ chức. Các hoạt động diễn ra trong lễ hội được tổ chức bài bản hơn. Lễ hội được tổ chức gồm 2 phần chính: phần lễ và phần hội.
Phần lễ bắt đầu từ sáng mùng 5 tháng Giêng. Sang mùng 6 tháng Giêng, sau các phần khai mạc, nghi thức rước thánh từ đình làng Đan Trì ra tới miếu nằm cạnh đê bên tả sông Phó Đáy được diễn ra vào buổi sáng. Nghi thức tế lễ diễn ra vào buổi chiều.
Phần hội tái hiện lại cảnh Đức thánh Quý Minh dạy dân cày cấy trước khi lên đường đánh giặc. Các vai diễn tham gia chạy cày, cấy, rước đuốc trong trang phục chỉnh tề được chia thành hai nhóm. Họ tập trung tại hai địa điểm: Giáp Đông Nam gồm xóm Cầu, xóm Lồ tập trung tại ngã ba xóm Lồ (cách đình 300m); Giáp Tây Bắc gồm xóm Chằm và xóm Chấu tập trung trước cổng chùa Đan Trì (cách đình 300m).
Sau hồi trống lệnh, hai nhóm đốt đuốc tiến về đình. Họ thực hiện các nghi thức múa biểu diễn cày 3 vòng quanh sân đình. Sau đó, họ cùng trụ lại ở giữa sân. Đội cấy thực hiện công việc cấy theo chiều từ Đông sang Tây. Cùng lúc đó, có người thực hiện nghi thức té nước tạo mưa. Các hoạt động được lặp đi lặp lại 3 vòng liên tục. Kết thúc hội 'Chạy cày', dân làng ra về trong ước vọng về một năm cày cấy, lao động sản xuất được mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu.
Trong lễ Chạy cày còn diễn ra nhiều hoạt động văn hóa dân gian, giúp làm phong phú thêm đời sống tinh thần cộng đồng, góp phần bảo tồn và phát huy các giá trị truyền thống, tạo nên đời sống tinh thần cho người dân, một phần quan trọng trong di sản văn hóa dân tộc, làm phong phú và đa dạng hơn bức tranh văn hóa Việt Nam.
