Luật BHXH được ban hành vào các năm 2006 và 2014 đều quy định mức lương hưu hằng tháng thấp nhất của người lao động tham gia BHXH bắt buộc phải bằng mức lương cơ sở (LCS - theo Điều 56, Luật BHXH 2014) hoặc mức lương tối thiểu chung (LTT - theo Điều 52, Luật BHXH 2006), ngoại trừ một số trường hợp đặc biệt. Quy định này đã giúp nhiều nhóm lao động khi nghỉ hưu có được chính sách an sinh xã hội tốt hơn, vì nếu lương hưu thấp hơn mức LCS thì sẽ được Quỹ BHXH hoặc ngân sách Nhà nước điều chỉnh tăng lên ít nhất bằng mức LCS (hiện nay là 1,8 triệu đồng/người/tháng).
Tuy nhiên, theo Nghị quyết số 27 về cải cách chính sách tiền lương, mức LCS sẽ bị bãi bỏ. Để phù hợp với định hướng này, dự thảo Luật BHXH sửa đổi không còn quy định về mức lương hưu thấp nhất. Theo ban soạn thảo, mức lương hưu thấp nhất chính là tầng hưu trí xã hội (dự kiến 500.000 đồng/người/tháng). Nhiều đại biểu Quốc hội lo ngại rằng việc sửa luật theo hướng này sẽ làm giảm mức độ tiến bộ của hệ thống an sinh xã hội. Vì vậy, Quốc hội và Chính phủ cần xem xét bổ sung quy định về mức lương hưu hằng tháng thấp nhất bằng mức tham chiếu (thay cho mức LCS bị bãi bỏ). Mức tham chiếu này tại thời điểm cải cách tiền lương phải bằng hoặc cao hơn 1,8 triệu đồng/tháng, tăng khoảng 8%-15% tùy theo tốc độ tăng lương mới sau cải cách.
Điều này sẽ đảm bảo sự hài hòa giữa thu nhập của người lao động hiện tại và người hưởng lương hưu. Nếu khoảng cách quá xa sẽ tạo ra sự bất bình đẳng trong xã hội và không bảo vệ được nhóm lao động yếu thế. Mức 500.000 đồng/người/tháng chỉ tương đương với 33,3% mức chuẩn nghèo thu nhập khu vực nông thôn là 1,5 triệu đồng và 25% so với mức chuẩn nghèo thu nhập thành thị là 2 triệu đồng. Do đó, nếu giữ quy định mức sàn lương hưu tối thiểu bằng hoặc cao hơn mức LCS (hoặc mức tham chiếu) thì nhiều lao động yếu thế sẽ được hưởng mức sống an sinh, đảm bảo mức chuẩn nghèo khu vực nông thôn.
Trong thông báo kết luận về việc tiếp thu, giải trình, chỉnh lý dự thảo Luật BHXH sửa đổi, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã nhất trí bổ sung quy định về mức lương hưu thấp nhất bằng mức tham chiếu đối với người lao động tham gia BHXH trước ngày 1-7-2025 (dự kiến thời điểm luật có hiệu lực), có thời gian đóng BHXH đủ 20 năm trở lên, như nguyên tắc Chính phủ đã thống nhất trước đó. Đồng thời, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cũng đồng ý điều chỉnh quy định tỷ lệ hưởng lương hưu hằng tháng với lao động nam nghỉ hưu có thời gian đóng BHXH từ đủ 15 năm đến 20 năm.
Bảo đảm an sinh xã hội cho người dân dựa trên quyền con người theo quy định của Hiến pháp và thể chế hóa các nội dung trong Nghị quyết số 28-NQ/TW theo hướng đa dạng, linh hoạt, đa tầng, hiện đại, hội nhập quốc tế, tiến tới bao phủ BHXH toàn bộ lực lượng lao động là mục tiêu của việc sửa đổi Luật BHXH. Ngoài việc mở rộng và gia tăng quyền lợi, tạo sự hấp dẫn để thu hút người lao động tham gia BHXH, việc sửa đổi Luật BHXH lần này cần đảm bảo tốt nhất quyền lợi cho người lao động đang làm việc và người hưởng lương hưu.
