Theo Sở Nông nghiệp và Môi trường (NN&MT) tỉnh Lâm Đồng, diện tích trồng sầu riêng đã vượt quá quy hoạch đến năm 2030. Tại một số địa phương như Bảo Lâm, Di Linh, diện tích sầu riêng đã vượt kế hoạch. Theo kế hoạch, đến năm 2030, toàn tỉnh sẽ có 25.800ha sầu riêng, sản lượng đạt khoảng 270.535 tấn/năm, tập trung chủ yếu tại các huyện Di Linh, Đạ Huoai, Bảo Lâm, Đạ Tẻh, Lâm Hà, Đam Rông.
Định hướng này được đánh giá là đầy tham vọng trong bối cảnh nhu cầu thị trường, đặc biệt là từ Trung Quốc, đang tăng mạnh. Tuy nhiên, các chuyên gia nông nghiệp cảnh báo về nguy cơ “bong bóng” nếu không kiểm soát chặt chẽ diện tích trồng mới.
Ông Nguyễn Hoàng Phúc, Phó Giám đốc Sở NN&MT tỉnh Lâm Đồng, lo ngại rằng việc mở rộng diện tích một cách tự phát, chặt bỏ các loại cây trồng khác để chuyển sang trồng sầu riêng có thể đẩy nông dân vào rủi ro lớn nếu thị trường xuất khẩu gặp biến động.
Thực tế đã chứng minh, mỗi khi sầu riêng sốt giá, việc trồng mới ồ ạt sẽ đi kèm với những hệ lụy như cung vượt cầu, giá rớt, khó kiểm soát chất lượng và vi phạm tiêu chuẩn xuất khẩu. Nếu không có sự kiểm soát chặt chẽ, mục tiêu 25.800ha không những không giúp nông dân khá lên mà còn có thể tạo ra một “bong bóng nông nghiệp” mới, gây thiệt hại lớn cho kinh tế địa phương.
Để tránh “vết xe đổ” của cây hồ tiêu hay mắc ca trước đây, ngành nông nghiệp tỉnh Lâm Đồng đang triển khai nhiều giải pháp đồng bộ:
(1) Kiểm soát chặt chẽ diện tích trồng mới: Các địa phương được khuyến cáo kiểm soát chặt diện tích trồng mới, rà soát và điều chỉnh kế hoạch Phát triển vùng trồng theo hướng tập trung, quy mô lớn, thuận lợi áp dụng cơ giới hóa, công nghệ cao, đảm bảo điều kiện canh tác bền vững và xuất khẩu lâu dài.
(2) Chuẩn hóa quy trình sản xuất: Ngành nông nghiệp tỉnh đang đẩy mạnh chuẩn hóa quy trình trồng, chăm sóc và thu hoạch sầu riêng theo tiêu chuẩn xuất khẩu. Mục tiêu đến năm 2030, Lâm Đồng sẽ có ít nhất 10.000ha cây ăn quả (gồm cả sầu riêng) được cấp mã số vùng trồng, khoảng 30 cơ sở được cấp mã cơ sở đóng gói đạt chuẩn quốc tế.
(3) Tăng cường kiểm tra, giám sát: Ngành nông nghiệp tỉnh đang phối hợp với Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật tăng cường thanh tra, giám sát các mã số vùng trồng, đặc biệt là các vùng đã từng bị cảnh báo vi phạm từ Tổng cục Hải quan Trung Quốc.
(4) Nâng cao chất lượng sản phẩm: Để khẳng định chất lượng sầu riêng của tỉnh, Sở NN&MT tỉnh Lâm Đồng đã lấy gần 760 mẫu sầu riêng để phân tích dư lượng thuốc bảo vệ thực vật, kim loại nặng, và kết quả cho thấy không có mẫu nào nhiễm các chất cấm. Đây là một tín hiệu tích cực, cho thấy tiềm năng của sầu riêng Lâm Đồng trong việc đáp ứng các tiêu chuẩn khắt khe của thị trường quốc tế.
Phát triển cây sầu riêng là một xu hướng đúng, nhưng phải đi đúng lộ trình, đúng kỹ thuật, đúng tiêu chuẩn. Đó mới là cách để loại cây này trở thành mũi nhọn xuất khẩu bền vững chứ không phải là một cuộc đua phong trào, mang tính chất đầu cơ.
Lời cảnh tỉnh của Phó Giám đốc Sở NN&MT tỉnh Lâm Đồng là một lời nhắc nhở sâu sắc về sự cần thiết của việc phát triển nông nghiệp một cách bền vững, tránh chạy theo lợi nhuận trước mắt mà bỏ qua những rủi ro tiềm ẩn. Chỉ khi đó, “cơn sốt” sầu riêng mới thực sự mang lại “trái ngọt” cho người nông dân và sự phát triển của ngành nông nghiệp Lâm Đồng, chứ không phải là “nỗi sầu đâu của riêng ai” khi thị trường biến động.
