Vai trò của bảo tồn nguồn gen thực vật nông nghiệp
Thực vật là nguồn nguyên liệu trực tiếp nuôi sống con người và là đầu vào không thể thiếu của nhiều ngành sản xuất, từ nông nghiệp đến công nghiệp và y tế. Ngoài ra, chúng đóng vai trò không thể thay thế trong hệ sinh thái tự nhiên. Chính vì vậy, việc bảo tồn và khai thác nguồn tài nguyên thực vật nông nghiệp đã và đang trở thành một nhiệm vụ cấp bách không chỉ tại Việt Nam mà còn trên toàn cầu.
Theo Công ước quốc tế về đa dạng sinh học (CBD) được thông qua vào năm 1992, với sự tham gia của 190 quốc gia, bao gồm Việt Nam, mục tiêu là bảo tồn và sử dụng bền vững các thành phần của đa dạng sinh học. Điều này đảm bảo chia sẻ công bằng lợi ích thu được từ việc sử dụng nguồn gen, đồng thời thúc đẩy bảo tồn theo cả hai hình thức ex situ (bảo tồn ngoài tự nhiên) và in situ (bảo tồn tại chỗ). Việc duy trì kép nguồn gen tại các ngân hàng gen ngày càng trở nên cấp thiết hơn, giúp làm giàu thêm sự đa dạng sinh học và giảm thiểu nguy cơ mất mát nguồn gen.
Nỗ lực toàn cầu trong bảo tồn nguồn gen thực vật
Trung tâm Rau màu Thế giới là một trong những tổ chức quốc tế tiên phong trong lĩnh vực nghiên cứu và phát triển rau quả. Với việc duy trì ngân hàng gen thực vật công lớn nhất thế giới, Trung tâm đã và đang tạo ra những bước tiến quan trọng trong việc cải thiện thu nhập của nông hộ nhỏ và nâng cao sức khỏe cho cộng đồng thông qua các giống rau cải tiến và các công nghệ sản xuất, sau thu hoạch.
Sứ mệnh của Trung tâm là khắc phục tình trạng suy dinh dưỡng và nghèo đói, đồng thời tạo điều kiện cho một sức khỏe tốt hơn bằng cách tăng cường sản lượng, chất lượng và lợi nhuận từ các loại rau bổ dưỡng. Bằng cách thúc đẩy đa dạng cây trồng và chế độ ăn uống cân bằng, Trung tâm đã giúp giảm tình trạng béo phì và các vấn đề sức khỏe liên quan. Qua hơn 40 năm hoạt động, các dự án của họ đã mang lại nhiều giá trị cho cộng đồng và môi trường.
Dự án TAsVI – Bước tiến khu vực Đông Nam Á
Một trong những dự án tiêu biểu trong công cuộc bảo tồn nguồn gen thực vật là Sáng kiến về nguồn giống rau khu vực Đông Nam Á (TAsVI), được tài trợ bởi Trung tâm Rau màu Thế giới (WorldVeg). Dự án này đã giúp nâng cao nhận thức về tầm quan trọng của việc giải cứu và bảo vệ đa dạng sinh học thực vật trong khu vực, đồng thời thúc đẩy hợp tác quốc tế trong việc xây dựng hệ thống thực phẩm lành mạnh và bền vững trước biến đổi khí hậu.
TAsVI không chỉ phù hợp với chính sách và định hướng của các nhà tài trợ, mà còn đáp ứng yêu cầu của các quốc gia Đông Nam Á về việc bảo tồn nguồn gen rau quả – một phần quan trọng trong hệ thống lương thực của khu vực. Thông qua các hoạt động thực tiễn, TAsVI đã hỗ trợ việc bảo tồn và khai thác nguồn gen thực vật, đảm bảo sự đa dạng và bền vững cho tương lai.
Tầm quan trọng của sự phối hợp quốc tế
Nhằm nâng cao hiệu quả bảo tồn, việc kết nối và duy trì mạng lưới thông tin giữa các ngân hàng gen trên toàn thế giới là một nhiệm vụ quan trọng. Điều này không chỉ giúp đảm bảo sự đa dạng nguồn gen mà còn giảm thiểu rủi ro mất mát, lãng phí trong quá trình lưu giữ. Các quốc gia cần hợp tác chặt chẽ, trao đổi kiến thức và chia sẻ lợi ích để đạt được mục tiêu chung trong việc bảo vệ nguồn tài nguyên thực vật.
Với những nỗ lực trong nghiên cứu và bảo tồn nguồn gen thực vật nông nghiệp, Việt Nam đang tiếp tục khẳng định vị thế của mình trong công cuộc bảo vệ đa dạng sinh học toàn cầu, đảm bảo an ninh lương thực và phát triển bền vững cho các thế hệ mai sau.
