Quán cà phê "hái ra tiền" nhờ sạc xe điện
Tại khu dân cư Cityland, phường Gò Vấp (TP.HCM), không khó để bắt gặp những quán cà phê diện tích nhỏ nhưng luôn đông khách, đặc biệt là các tài xế công nghệ. Lý do chính không phải vì đồ uống ngon hay không gian đẹp, mà bởi những quán này cung cấp thêm dịch vụ sạc xe điện.
Theo chia sẻ của anh Hùng, 28 tuổi, đang làm tài xế giao hàng công nghệ, việc sạc xe từng là nỗi bất tiện không nhỏ. Trước đây, mỗi khi pin yếu, anh phải tìm đường về nhà trọ hoặc ghé các trung tâm hãng xe.
Giờ đây, chỉ cần thấy xe gần hết pin, anh có thể tấp vào một quán cà phê gần đó, tranh thủ nạp điện, nghỉ ngơi, ăn uống và chờ đơn hàng tiếp theo. Chi phí cho một lần sạc đầy chỉ khoảng 15.000 đồng.
Không riêng gì Gò Vấp, các phường Tân Thuận, Tân Mỹ (quận 7) cũng ghi nhận sự nở rộ của mô hình cà phê kiêm trạm sạc. Ông Bình, chủ một quán cà phê ở Tân Thuận, cho biết ông đã chủ động mời thợ điện đến lắp đặt hệ thống điện ba pha nhằm tăng tải, cho phép phục vụ sạc cùng lúc nhiều xe. Kể từ đó, lượng khách chủ yếu đến quán đều là tài xế giao hàng và xe ôm công nghệ.
Một số quán khác lắp thêm ổ điện trên tường hoặc sử dụng cảm biến để tự ngắt khi sạc đầy. Tuy nhiên, phần lớn các điểm này đều sử dụng ổ cắm dân dụng thông thường, không có thiết bị kiểm soát dòng điện, cũng không có hệ thống cảnh báo cháy nổ.
Nguy cơ cháy nổ từ tường gạch
Dù đáp ứng nhu cầu thực tế, các chuyên gia cảnh báo, mô hình trạm sạc trong quán cà phê hiện phát triển hoàn toàn tự phát, không chịu sự quản lý từ bất kỳ cơ quan chức năng nào.
Theo tiến sĩ Đỗ Chí Phi, Trưởng khoa Điện - Điện tử, Trường Cao đẳng Kỹ thuật Cao Thắng, rủi ro lớn nhất không đến từ xe hay bộ sạc, mà từ chính hệ thống điện âm tường. Các công trình dân dụng thường chỉ được thiết kế để phục vụ những thiết bị tiêu dùng như quạt, đèn hay máy pha cà phê.
Khi sạc đồng loạt nhiều xe điện, mỗi chiếc tiêu thụ khoảng 400 - 800 watt, dòng điện tăng cao khiến dây dẫn nóng lên, âm ỉ cháy từ bên trong, đến khi lửa bùng phát thì đã muộn.
Ông Phi khuyến nghị, mỗi điểm kinh doanh cần trang bị thiết bị giới hạn dòng. Khi dòng điện vượt ngưỡng an toàn, hệ thống sẽ tự động ngắt, tránh cháy nổ. Đồng thời, hệ thống dây dẫn cũng cần được kiểm tra định kỳ để bảo đảm an toàn lâu dài.
Hiện tại, vẫn chưa có văn bản pháp lý nào hướng dẫn hoặc giám sát mô hình "quán cà phê kiêm trạm sạc". Các chuyên gia cho rằng đã đến lúc cơ quan quản lý phải ban hành quy chuẩn về kỹ thuật, công suất và tiêu chuẩn phòng cháy chữa cháy cho loại hình dịch vụ đang phát triển nhanh chóng này.
Ông Lê Hải, chuyên gia kỹ thuật điện dân dụng, cho biết hầu hết bộ sạc và pin xe điện ngày nay đều đảm bảo an toàn. Vấn đề nằm ở hệ thống ổ cắm và dây dẫn điện trong nhà, vốn không được thiết kế để đáp ứng nhu cầu sử dụng lớn.
Một quán cà phê thông thường chỉ dùng điện cho quạt, đèn và vài thiết bị đơn giản. Nay cùng lúc sạc hàng chục chiếc xe điện, công suất tổng có thể lên tới hàng chục kilowatt. Nếu không nâng cấp hệ thống điện, nguy cơ chập cháy là hoàn toàn có thể xảy ra.
Theo ông Hải, các cơ sở cung cấp dịch vụ sạc xe cần được đăng ký chính thức với ngành điện lực. Khi đó, họ sẽ được cấp công tơ riêng, được nâng công suất và bắt buộc lắp đặt thiết bị bảo vệ điện như cầu dao ngắt mạch và hệ thống cảnh báo cháy.
Đồng thời, ông đề xuất nên phối hợp với các hãng xe lớn như VinFast để thiết lập trạm sạc đạt chuẩn kỹ thuật.
Cần có khung pháp lý và tiêu chuẩn an toàn
Ông Phan Văn Hưng, Giám đốc Công nghệ Công ty CP Công nghệ Dreamax, cho rằng việc các quán cà phê tự triển khai dịch vụ sạc là tất yếu trong bối cảnh xe điện ngày càng phổ biến. Tuy nhiên, điều đáng lo ngại là Việt Nam chưa có bất kỳ tiêu chuẩn hay quy định pháp lý nào cho loại hình trạm sạc dân dụng này.
Ông Hưng nhấn mạnh rằng, cần sớm xây dựng bộ tiêu chuẩn kỹ thuật và có lực lượng kiểm tra, giống như quy trình kiểm định hệ thống phòng cháy chữa cháy hiện nay.
Một ổ cắm kém chất lượng cũng có thể trở thành mồi lửa nếu không có quy định cụ thể. Bên cạnh đó, cần phân biệt rõ giữa trạm sạc chuyên dụng và hình thức tận dụng ổ điện dân dụng để quản lý hiệu quả hơn.
Ông cũng đề xuất nên học hỏi các mô hình thành công từ Trung Quốc, nơi mỗi dòng xe, mỗi loại trạm sạc đều có tiêu chuẩn riêng. Điều này giúp đảm bảo an toàn kỹ thuật và ngăn ngừa rủi ro cháy nổ.
Vật liệu và kết cấu cũng cần chuẩn hóa
Theo ông Lê Mai Hữu Lâm, Tổng giám đốc Công ty Cát Vạn Lợi - đơn vị chuyên cung cấp vật tư ngành điện, các vụ cháy thường bắt nguồn từ việc sử dụng vật liệu rẻ tiền, không đạt chuẩn chống cháy.
Ông Lâm khuyến cáo, thay vì dùng ống nhựa luồn dây điện như thông thường, các điểm sạc nên sử dụng ống thép - vật liệu không bắt lửa, không sinh khói độc và chịu nhiệt tối thiểu 60 phút. Điều này sẽ giúp kéo dài thời gian phản ứng của hệ thống phòng cháy chữa cháy khi có sự cố.
Ngoài ra, khu vực lắp đặt các ổ cắm sạc nên có tường ngăn cháy đạt tiêu chuẩn EI60 có khả năng ngăn khói và lửa trong 60 phút, nhằm bảo vệ tài sản và tính mạng con người. Những tiêu chuẩn này đã trở thành quy định bắt buộc tại nhiều quốc gia phát triển và hoàn toàn khả thi nếu được áp dụng tại Việt Nam.
