Hiện nay, Việt Nam sở hữu hơn 70 triệu xe máy và khoảng 6 triệu ô tô, một con số khổng lồ nếu so với hạ tầng đô thị hiện có. Ngoại trừ cao tốc và một số tuyến quốc lộ, trong nội đô, xe máy và ô tô gần như đi chung làn.
Thực trạng này khiến nhiều xung đột liên tục xảy ra: xe máy luồn lách giữa dòng ô tô, trong khi xe bốn bánh lại lấn làn hoặc vượt ẩu. Hệ quả là tình trạng ùn tắc, tai nạn và va chạm nhỏ diễn ra phổ biến.
Trước tình trạng này, Cục Cảnh sát giao thông mới đây đề xuất thu hẹp làn ôtô xuống dưới 3,5 m tại nội đô nhằm buộc phương tiện di chuyển trật tự hơn.
Thực tế, nhiều đô thị tại châu Á cũng từng trải qua tình cảnh tương tự. Đài Loan, Trung Quốc hay Thái Lan đều có số lượng xe máy lớn, nhưng nhờ cách tổ chức và chế tài riêng mà giao thông vẫn trật tự hơn.
Đài Loan: Phân làn rõ ràng và tạo "ô chờ" xe máy
Đài Loan là một trong những nơi có tỷ lệ xe máy cao nhất thế giới. Theo số liệu năm 2025 của World Population Review, quốc đảo này có hơn 14 triệu xe máy, trong khi dân số chỉ khoảng 23 triệu người.
Để kiểm soát tình hình, chính quyền Đài Loan quy định xe máy phải đi sát lề phải, nhiều tuyến đường còn thiết kế làn chuyên biệt dành cho phương tiện hai bánh.
Theo đó, ô tô tuyệt đối không được đi vào làn này, nếu vi phạm sẽ bị xử phạt. Ngược lại, xe máy cũng không được phép chạy vào làn ô tô, ngoại trừ trường hợp đường không có làn riêng, nhưng vẫn phải tuân thủ nguyên tắc đi sát lề.
Trên các tuyến cao tốc hay cầu lớn, xe máy bị cấm lưu thông hoàn toàn. Nhờ việc tách làn rõ ràng và chế tài nghiêm khắc, hệ thống giao thông tại Đài Loan vẫn duy trì được sự trật tự dù lượng xe máy rất đông.
Điểm đặc biệt trong hệ thống hạ tầng Đài Loan là "motorcycle box" - ô vuông kẻ sơn phía trước vạch dừng ô tô tại ngã tư. Xe máy được phép đi thẳng lên khu vực này chờ đèn đỏ. Khi tín hiệu chuyển xanh, dòng xe máy và ô tô sẽ khởi động tách biệt, giảm tối đa nguy cơ va chạm.
Tuy nhiên, để xe máy phía sau tiếp cận được khu vực chờ, ô tô phải tuân thủ đúng vạch kẻ, không tự ý chắn ngang hay tạo thêm làn mới.
Trung Quốc: Phân tách cứng và siết chặt quản lý
Tại Trung Quốc, phương thức quản lý xe máy có nhiều điểm khác biệt so với phần lớn các quốc gia châu Á. Ở những đô thị trung tâm như Bắc Kinh, Thượng Hải hay Quảng Châu, xe máy truyền thống bị siết chặt, thậm chí cấm hoàn toàn tại nhiều quận nội thành để giảm ùn tắc và ô nhiễm.
Thay vào đó, xe điện hai bánh (e-bike) trở thành phương tiện phổ biến. Tuy nhiên, các phương tiện này vẫn phải đi trên làn đường riêng được thiết kế sát lề phải, có rào chắn hoặc dải bê tông ngăn cách với ô tô. Nhờ vậy, ô tô và xe máy hầu như không có cơ hội chen lấn.
Ở các đô thị cho phép xe máy lưu thông, nhà chức trách áp dụng biện pháp quản lý chặt chẽ, như khoanh vùng khu vực được phép chạy, cấm đi trên cao tốc hay đường vành đai.
Ở các nút giao, nhiều nơi còn bổ sung ô chờ cho xe máy ngay phía trước vạch dừng ô tô, tương tự mô hình Đài Loan, giúp hai dòng phương tiện khởi hành tách biệt để hạn chế va chạm.
Bên cạnh đó, cảnh sát giao thông tăng cường giám sát, xử lý nghiêm các lỗi vi phạm như vượt đèn đỏ, đi ngược chiều hay lấn làn, với mức phạt cao và hệ thống camera dày đặc.
Nhờ sự phối hợp giữa hạ tầng chuyên biệt, khung pháp lý nghiêm minh và công nghệ giám sát hiện đại, giao thông Trung Quốc dù có mật độ phương tiện khổng lồ nhưng hiếm khi xảy ra cảnh chen lấn hỗn loạn giữa ô tô và xe máy.
Thái Lan: Buộc xe máy đi bên phải, xử lý nghiêm chen lấn
Tại thủ đô Bangkok (Thái Lan), xe máy vẫn đi chung làn với ô tô nhưng phải giữ vị trí sát lề phải. Trên một số tuyến chính, chính quyền còn bố trí làn riêng cho xe hai bánh.
Nếu người lái xe máy cố tình lấn vào làn ô tô tốc độ cao hoặc luồn lách nguy hiểm giữa các dòng xe, sẽ bị xử phạt nặng. Dù vậy, vào giờ cao điểm, hình ảnh hàng dài xe máy tìm cách chèn vào khoảng trống giữa các làn ô tô để di chuyển nhanh hơn vẫn khá phổ biến.
Điểm khác biệt ở Bangkok là phần lớn tài xế xe máy có ý thức giữ khoảng cách, không bấm còi dồn dập và thường di chuyển theo trật tự. Lực lượng cảnh sát giao thông cũng hiện diện tại nhiều giao lộ quan trọng để xử lý ngay các hành vi vi phạm, tạo sự răn đe rõ rệt.
Chính nhờ những yếu tố này, dù ô tô và xe máy đi chung, giao thông tại Bangkok tuy đông đúc nhưng vẫn giữ được mức độ trật tự đáng kể.
Có thể nhận thấy điểm chung trong cách quản lý giao thông giữa ô tô và xe máy tại các quốc gia trên là việc thiết lập làn riêng hoặc ô chờ cho xe hai bánh, đồng thời quy định rõ vị trí lưu thông (sát lề phải). Song song, chính quyền cũng đẩy mạnh giám sát và áp dụng chế tài nghiêm để giữ trật tự.
Ngoài ra, khi hạ tầng không đủ đáp ứng, một biện pháp thường được lựa chọn là giới hạn hoặc cấm xe máy trên các trục chính, khu vực trung tâm, điển hình như kinh nghiệm từ Trung Quốc. Thực tiễn này cho thấy, việc phân luồng hợp lý kết hợp chế tài mạnh mẽ có thể giúp đảm bảo trật tự giao thông ngay cả ở những thành phố đông đúc.
