Việc sử dụng thiết bị an toàn dành cho trẻ em khi ngồi trên ô tô sẽ chính thức trở thành yêu cầu bắt buộc từ ngày 1/1/2026 theo Luật Trật tự, an toàn giao thông đường bộ 2024. Trong những ngày qua, quy định này trở thành đề tài được thảo luận rộng rãi.
Theo luật, trẻ dưới 10 tuổi và có chiều cao dưới 1,35 m bắt buộc phải sử dụng thiết bị an toàn phù hợp khi di chuyển bằng ô tô. Đồng thời, trẻ trong nhóm tuổi và chiều cao này không được ngồi ở hàng ghế trước cùng người lái, ngoại trừ trường hợp xe chỉ có một hàng ghế.
Ngay sau khi thông tin được công bố, nhiều phụ huynh cho rằng tất cả trẻ thuộc diện trên sẽ buộc phải ngồi ghế chuyên dụng CRS (Child Restraint System), vốn có giá thành khá cao.
Tuy nhiên, Cục CSGT đã khẳng định rằng ngoài ghế CRS, phụ huynh hoàn toàn có thể lựa chọn các thiết bị an toàn khác như ghế nâng (booster seat), đệm nâng hoặc đai điều chỉnh trẻ em, miễn là những sản phẩm này đáp ứng tiêu chuẩn kỹ thuật QCVN 123:2024/BGTVT.
Như vậy, người dân có nhiều lựa chọn linh hoạt hơn, giảm áp lực chi phí cho các gia đình có con đã lớn.
Lựa chọn thay thế ghế CRS: Linh hoạt, gọn nhẹ và kinh tế hơn
Trong các thiết bị an toàn cho trẻ trên ô tô, ghế CRS vẫn luôn được đánh giá là giải pháp toàn diện nhờ thiết kế ôm trọn cơ thể trẻ nhỏ, sử dụng đai 5 điểm và hạn chế tối đa chấn thương khi va chạm.
Tuy vậy, chi phí cao, kích thước lớn và thời gian sử dụng bị giới hạn theo từng độ tuổi khiến nhiều gia đình phải cân nhắc. Vì lý do đó, đệm nâng và đai điều chỉnh trở thành những lựa chọn thay thế hợp lý hơn cho các bé đã bước sang giai đoạn lớn hơn.
Đệm nâng (booster) được thiết kế để đưa trẻ lên vị trí phù hợp, giúp đai an toàn của xe nằm đúng trên vai, ngực và hông. Khi dây đai được đặt đúng chuẩn, cơ thể trẻ sẽ chịu lực phân bổ tốt hơn nếu xảy ra va chạm.
Trên thị trường, các mẫu booster như Jovikids OHHO Portable Booster, Booster Seat Baby Travel hay Safe N Sound Hi-Liner SG có mức giá từ hơn 1 triệu đến hơn 3 triệu đồng. Ở nhóm cao cấp như Hi-Liner SG, sản phẩm được trang bị tựa lưng giúp bảo vệ đầu và cổ, trong khi những mẫu phổ thông lại gọn nhẹ, dễ mang theo và tương thích với nhiều loại xe.
Trong khi đó, đai điều chỉnh (seatbelt adjuster) thường được khuyến nghị cho trẻ lớn hơn, khi hệ xương đã phát triển chắc chắn. Đai giúp đưa phần dây qua vai về đúng vị trí, tránh tình trạng dây cắt vào cổ hoặc mặt trẻ khi phanh gấp.
Một số sản phẩm phổ biến như Universal Child Seat-Belt Adjuster hay Toddler Booster Cushion Adjustable có giá chỉ từ vài chục nghìn tới dưới một triệu đồng. Dù chi phí thấp, phụ huynh cần nhớ rằng đai điều chỉnh chỉ nên dùng cho trẻ đã đủ lớn và hoàn toàn không thể thay thế ghế CRS dành cho trẻ nhỏ.
Khi nào trẻ bắt buộc phải dùng ghế CRS?
Các chuyên gia an toàn giao thông khẳng định rằng ghế CRS là yêu cầu gần như bắt buộc đối với trẻ dưới 4 - 5 tuổi hoặc cân nặng dưới 15 kg. Loại ghế này dùng hệ thống đai 5 điểm, ôm sát cơ thể trẻ, nhờ đó hạn chế tối đa chấn thương ở đầu, cổ và lưng khi tai nạn xảy ra.
Trên thị trường hiện có nhiều lựa chọn như Joie i-Spin Grow, Joie Every Stage R129 hay Chicco Gro-Up 123, hỗ trợ trẻ từ giai đoạn sơ sinh đến lúc lớn hơn tùy từng mẫu, với giá dao động từ khoảng 6 đến hơn 12 triệu đồng.
Bên cạnh khả năng xoay 360 độ tiện lợi, các dòng ghế CRS hiện đại còn được trang bị lớp bảo vệ hai bên, vật liệu hấp thụ lực va chạm và hệ thống ISOFIX giúp cố định ghế chắc chắn và dễ lắp đặt hơn. Nhờ những ưu điểm này, CRS vẫn là giải pháp an toàn nhất cho trẻ nhỏ, đặc biệt trong giai đoạn xương còn non và dễ bị tổn thương.
Không chỉ Việt Nam tăng cường quy định về thiết bị bảo vệ trẻ em trên ô tô, nhiều quốc gia khác cũng áp dụng những tiêu chuẩn nghiêm ngặt. Tại Anh, trẻ phải sử dụng ghế an toàn hoặc ghế nâng cho đến khi đủ 12 tuổi hoặc cao 135 cm, tùy điều kiện nào đạt trước.
Các sản phẩm bắt buộc phải đáp ứng chứng nhận ECE R44/04 hoặc tiêu chuẩn mới R129/i-Size, và trẻ dưới 15 tháng tuổi phải ngồi ở ghế quay ngược chiều xe.
Ở Mỹ, Cơ quan An toàn Giao thông Quốc gia (NHTSA) khuyến cáo giữ trẻ ở tư thế quay ngược càng lâu càng tốt nhằm đảm bảo mức bảo vệ tốt nhất. Một số bang chỉ cho phép trẻ chuyển sang dây đai người lớn khi đạt chiều cao xấp xỉ 145 cm, tương đương quy định của nhiều nước châu Âu.
Điểm chung trong các hướng dẫn quốc tế là việc để trẻ chưa đủ chiều cao dùng đai người lớn cực kỳ rủi ro, vì dây đai có thể đè lên cổ hoặc vùng bụng mềm, gây chấn thương nghiêm trọng.
Những quy định này đều phản ánh quan điểm thống nhất: an toàn của trẻ mới là ưu tiên hàng đầu. Việc lựa chọn thiết bị cần dựa trên giai đoạn phát triển của trẻ, chứ không chỉ dựa vào số tuổi.
Phụ huynh cần lưu ý gì khi lựa chọn thiết bị an toàn?
Để đảm bảo hiệu quả bảo vệ trẻ, phụ huynh cần xem xét ba yếu tố: tiêu chuẩn sản phẩm, sự phù hợp theo chiều cao - cân nặng - độ tuổi, và cách lắp đặt đúng quy cách.
Sản phẩm phải có nhãn chứng nhận như ECE R44/04, R129/i-Size hoặc các tiêu chuẩn tương đương. Thiết bị không rõ nguồn gốc, dù rẻ, có thể khiến trẻ gặp nguy hiểm khi xảy ra va chạm vì không được kiểm định chất lượng.
Ngoài ra, phụ huynh cần theo dõi sự phát triển của trẻ để kịp thời chuyển đổi từ CRS sang booster khi phù hợp, và chỉ dùng đai người lớn khi trẻ đủ chiều cao theo quy định. Vị trí ngồi an toàn nhất cho trẻ vẫn là hàng ghế phía sau, đặc biệt là vị trí ghế giữa vì tránh xa các điểm va chạm trực tiếp.
