Theo y học hiện đại, đau lưng sau khi quan hệ thường bắt nguồn từ các nguyên nhân cơ học, cơ xương khớp hoặc thần kinh, và không phải lúc nào cũng liên quan đến chức năng thận.
BS.CKI Phan Trung Hiếu – Trung tâm Sức khỏe Nam giới Men’s Health, cho biết, trong quá trình quan hệ tình dục, đặc biệt khi thực hiện các tư thế kéo dài thời gian cương cứng hoặc vận động liên tục vùng hông và lưng dưới, nhóm cơ thắt lưng và cột sống phải hoạt động với cường độ cao, dẫn đến căng cơ, chèn ép dây thần kinh hoặc phản ứng viêm. Đối với những người có sẵn các yếu tố nguy cơ như thoái hóa cột sống, thoát vị đĩa đệm hoặc viêm khớp cùng chậu, áp lực cơ học trong lúc giao hợp có thể khiến triệu chứng đau lưng trở nên rõ rệt hơn.
Ngoài ra, ở giai đoạn cực khoái, các cơ vùng chậu và cơ lưng co thắt đồng thời, làm tăng áp lực lên thắt lưng. Nếu nhóm cơ lõi (core muscle) yếu, nhất là ở những người ít vận động hoặc ngồi nhiều, cột sống sẽ phải chịu lực lớn hơn, làm tăng nguy cơ tổn thương.
Theo quan điểm của y học cổ truyền, thận là cơ quan tàng tinh, chủ về sinh dục, sinh sản và sức sống. Do đó, những biểu hiện như đau lưng, mỏi gối, xuất tinh sớm hoặc giảm ham muốn thường được quy cho tình trạng thận yếu. Tuy nhiên, trong y học hiện đại, khái niệm này không tương ứng với cơ quan thận – vốn đảm nhiệm các chức năng sinh lý như lọc máu, điều hòa nước – điện giải, tiết hormone kiểm soát huyết áp và hỗ trợ tạo máu.
Thận không trực tiếp điều tiết khả năng cương dương hay khoái cảm tình dục. Tuy nhiên, suy thận mạn tính (chronic kidney disease – CKD) có thể ảnh hưởng gián tiếp đến chức năng sinh lý nam thông qua các cơ chế như thiếu máu, mệt mỏi, giảm lưu thông ngoại vi, rối loạn hormone testosterone và tăng prolactin máu.
“Một nghiên cứu của Rosas và cộng sự (2001) đăng trên Kidney International cho thấy hơn 80% nam giới mắc bệnh thận mạn có rối loạn chức năng tình dục, trong đó giảm ham muốn và rối loạn cương là phổ biến nhất. Tuy nhiên, đau lưng đơn thuần sau quan hệ không được xem là dấu hiệu đặc hiệu của suy thận hay thận yếu”, bác sĩ Hiếu cho hay.
Trên thực tế, nhiều trường hợp đau lưng sau giao hợp là do các vấn đề cơ học hoặc bệnh lý cơ xương khớp tiềm ẩn như căng cơ, lệch khớp vùng chậu, viêm tuyến tiền liệt mạn tính hoặc tổn thương mô mềm. Việc gán ghép triệu chứng này với thận yếu có thể khiến người bệnh hiểu sai bản chất vấn đề, dẫn đến tự điều trị không đúng cách.
Một trường hợp cụ thể là bệnh nhân N.T.K (47 tuổi), đến khám tại Trung tâm Sức khỏe Nam giới Men’s Health với triệu chứng đau lưng dữ dội lan xuống chân sau khi quan hệ, khiến việc đi lại trở nên khó khăn. Bệnh nhân từng tự ý sử dụng thuốc bổ thận trong nhiều tháng nhưng không cải thiện. Sau khi loại trừ các nguyên nhân liên quan đến tiết niệu và sinh lý nam, bác sĩ xác định tình trạng đau là do thoát vị đĩa đệm vùng thắt lưng và yêu cầu chuyển điều trị chuyên khoa.
Tình trạng tương tự có thể xảy ra ở những người thực hiện các hoạt động thể lực đột ngột hoặc sai tư thế trong quan hệ tình dục, ví dụ như nâng đỡ quá sức, giữ tư thế không phù hợp trong thời gian dài hoặc quan hệ với cường độ mạnh. Các yếu tố này tạo áp lực lớn lên cột sống thắt lưng, làm tăng nguy cơ tổn thương đĩa đệm hoặc làm nặng thêm các bệnh lý cơ xương khớp sẵn có. Nếu hiểu sai nguyên nhân và tự ý dùng thuốc bổ thận, người bệnh có thể bỏ lỡ thời điểm chẩn đoán đúng bệnh lý nền, khiến tình trạng kéo dài và dễ tái phát, từ đó ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống và đời sống tình dục.
Bác sĩ Hiếu khuyến cáo, nam giới cần đến cơ sở y tế chuyên khoa nếu tình trạng đau lưng kéo dài trên 48 giờ sau quan hệ, đặc biệt khi có các biểu hiện kèm theo như tê yếu chi dưới, rối loạn tiểu tiện, tiền sử thoát vị đĩa đệm hoặc bất thường tiết niệu – sinh dục như tiểu buốt, tiểu đêm, xuất tinh đau... Đồng thời, cần tránh sử dụng các loại thuốc bổ thận không rõ nguồn gốc khi chưa xác định được nguyên nhân chính xác. Việc duy trì vận động hợp lý, tăng cường sức mạnh nhóm cơ lưng – bụng, kiểm soát cân nặng và thăm khám sớm là những yếu tố quan trọng giúp phòng ngừa và kiểm soát hiệu quả tình trạng đau lưng sau quan hệ tình dục.
