Đổi mới sáng tạo xanh nhằm gia tăng cho chuỗi giá trị lúa gạo và xoài tại khu vực Đồng bằng sông Cửu Long

Dự án Đổi mới sáng tạo xanh trong các chuỗi giá trị lúa gạo và xoài tại Đồng bằng sông Cửu Long sẽ kết nối 20.000 nông hộ với các doanh nghiệp để nâng cao chất lượng nông sản, sản xuất xuất bền vững với môi trường, qua đó sẽ giúp nâng cao thu nhập của nông dân…

Theo ông Lê Quốc Anh, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Kiên Giang thời gian qua, việc tổ chức thực hiện hình thức kinh tế tập thể như mô hình “Cánh đồng lớn” gắn với liên kết tiêu thụ sản phẩm còn thiếu bền vững. Nguyên nhân một phần là do tập quán sản xuất của nông dân còn nhỏ lẻ, chưa tạo được vùng nguyên liệu lớn phục vụ cho liên kết.

Mặt khác, khi giá cả thị trường biến động thường xuyên dẫn đến tình trạng phá vỡ hợp đồng. Giữa doanh nghiệp và nông dân chưa tìm được tiếng nói chung về chia sẻ lợi nhuận cũng như rủi ro; tỷ lệ liên kết đạt thấp là do thiếu hệ thống tổ chức sản xuất và tiêu thụ, từ đó dẫn đến điệp khúc “được mùa mất giá”.

Ông Oemar Idoe, Phó Giám đốc quốc gia Tổ chức GIZ cho rằng, sản xuất nông nghiệp ở Đồng bằng sông Cửu Long đang đối mặt với nhiều thách thức bởi tác động của biến đổi khí hậu, nếu không thay đổi mô hình sản xuất thì nông nghiệp sẽ gặp khó khăn hơn.

Theo ông Oemar Idoe, trong những thời điểm đầy thách thức như hiện nay, đối thoại, phối hợp và hợp tác là cấp thiết, đặc biệt an ninh lương thực đang gặp nhiều thách thức trên quy mô toàn cầu.

Cũng theo ông Oemar Idoe, với sự tài trợ của Bộ Hợp tác kinh tế và phát triển Liên bang Đức, môt dự án thiết lập Trung tâm Đổi mới Sáng tạo Xanh trong Nông nghiệp và Thực phẩm Việt Nam (GIC Việt Nam) được Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam phối hợp với Tổ chức Hợp tác Phát triển Đức (GIZ) cùng hợp tác nhằm triển khai hỗ trợ các đổi mới sáng tạo trong chuỗi giá trị lúa gạo và xoài.

“Dự án sẽ giúp cải tiến các hệ thống canh tác theo hướng bền vững, qua đó nâng cao hiệu quả quản lý và sử dụng nguồn tài nguyên thiên nhiên, đồng thời tăng cường khả năng thích nghi và chống chịu trước các tác động biến đổi khí hậu của 2 chuỗi giá trị nông sản chủ lực ở Đồng bằng sông Cửu Long” - ông Oemar Idoe nói.

Cùng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, các sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tại 6 tỉnh mục tiêu, dự án GIC Việt Nam đã xác định được những đổi mới chính cho chuỗi giá trị lúa gạo và xoài.

Đó là, các giải pháp kỹ thuật và tổ chức trong sản xuất, chế biến và tiếp thị, phù hợp với nhu cầu thị trường, trong đó có thể kể tới việc thúc đẩy các giống lúa có nhu cầu cao, các tiêu chuẩn nông nghiệp cải tiến, tuân thủ an toàn thực phẩm và chứng nhận chất lượng, cung cấp dịch vụ cho các nông hộ nhỏ theo định hướng kinh doanh.

Dự án cũng triển khai các sáng kiến nhằm giảm thiểu tác động môi trường trong nông nghiệp, giảm phát thải khí nhà kính và tái chế rơm rạ và trấu.

Với chuỗi giá trị xoài, các đổi mới sáng tạo bao gồm cải thiện quản lý vườn cây ăn quả và sức khỏe cây trồng, giảm thất thoát sau thu hoạch được thực hiện thông qua mô hình trung tâm xúc tiến phát triển xoài.

“Dự án GIC cùng các đối tác mong muốn được tiếp cận với các doanh nghiệp, các bên liên quan trong lĩnh vực thực phẩm - nông nghiệp và công chúng nói chung nhằm giới thiệu cách tiếp cận về đổi mới sáng tạo trong nông nghiệp, đồng thời xác định cơ hội hợp tác cụ thể và trao đổi về những ưu tiên và mục tiêu cho tương lai”, ông Oemar Idoe bày tỏ.

 

Còn theo, ông Trần Thanh Nam, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, cho biết vào tháng 3/2022, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đã phê duyệt Đề án thí điểm xây dựng vùng nguyên liệu nông, lâm sản đạt chuẩn phục vụ tiêu dùng trong nước và xuất khẩu giai đoạn 2022 – 2025. Đề án sẽ được triển khai trên địa bàn 46 huyện, thành phố của 13 tỉnh, trong đó có 5 tỉnh Đồng bằng sông Cửu Long.

Mục tiêu chung của đề án là hình thành 5 vùng trọng điểm sản xuất nguyên liệu sản phẩm nông, lâm nghiệp quy mô hàng hóa tập trung, sản phẩm đạt chuẩn về chất lượng.

Tổng diện tích 5 vùng thí điểm này dự kiến sẽ lên đến 167 nghìn hecta, gồm: Cây ăn quả vùng miền núi phía bắc; Gỗ rừng trồng chứng chỉ bền vững vùng Duyên hải miền Trung; Cà phê vùng Tây Nguyên; Lúa gạo vùng Tứ Giác Long Xuyên; Trái cây vùng Đồng Tháp Mười.

Theo Thứ trưởng Trần Thanh Nam, thời gian qua, dự án, đề án rất nhiều nhưng khi đi vào hỗ trợ lại tách biệt ra hỗ trợ cho từng nhóm. Đề án này mong muốn định hướng lại làm theo một chuỗi giá trị hoàn chỉnh từ khâu giống, gieo sạ, chăm sóc đến khâu thu hoạch, sơ chế, chế biến ra thành phẩm ra đến thị trường.

Thể hiện sự kỳ vọng với sự tư vấn của các chuyên gia quốc tế trong chuỗi giá trị lúa gạo và xoài tại Đồng bằng sông cửu Long, Thứ trưởng Trần Thanh Nam cho rằng, việc áp dụng thành công các đổi mới sáng tạo trong nông nghiệp cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa tất cả các bên liên quan trong chuỗi giá trị. Cần có các giải pháp đổi mới, cạnh tranh, đồng thời xây dựng năng lực áp dụng.

"Mỗi tỉnh phải xác định được vùng nguyên liệu ở đâu, bao nhiêu ha, tập trung vấn đề gì? Phải đưa ra kế hoạch cụ thể, đồng thời nâng cao chất lượng hoạt động của các tổ khuyến nông cộng đồng sản xuất tham gia vào các dự án thì mới hoàn chỉnh được”, Thứ trưởng Nam yêu cầu.

Trao đổi thêm về nội dung này, ông Lê Đức Thịnh, Cục trưởng Cục KTHT & PTNT nhận định: "Với mục tiêu trọng tâm là thúc đẩy việc tìm ra các đổi mới sáng tạo, mô hình kinh tế phù hợp và khả thi để triển khai trong hai chuỗi giá trị lúa gạo và xoài ở khu vực Đồng bằng sông Cửu Long, chúng tôi rất kỳ vọng sẽ cùng dự án GIC Việt Nam tạo ra những tác động tích cực giúp nâng cao chất lượng, xây dựng hình ảnh và cải thiện vị thế nông sản Việt Nam tại các thị trường khó tính như châu Âu hay Mỹ. Chúng tôi sẽ phối hợp chặt chẽ cùng dự án để đảm bảo các can thiệp được triển khai thuận lợi, qua đó mang lại những lợi ích thiết thực cho các nhân tố trong hai chuỗi trị từ nông dân, đến hợp tác xã và các doanh nghiệp".