Việc xử phạt nguội thông qua hệ thống camera và các thiết bị giám sát ngày càng phổ biến giúp nâng cao tính minh bạch và hiệu quả trong công tác quản lý giao thông.
Tuy nhiên, một số tài xế đã lợi dụng kẽ hở để gian lận, mượn bằng lái người khác nhằm tránh bị tước giấy phép lái xe, gây khó khăn cho cơ quan chức năng trong việc xử lý đúng người, đúng lỗi.
Gian lận để giữ bằng lái, tiếp tục mưu sinh
Đối với nhiều tài xế sống bằng nghề lái xe, giấy phép lái xe (GPLX) là công cụ mưu sinh không thể thiếu.
Theo quy định tại Nghị định 168/2024/NĐ-CP, các lỗi vi phạm bị xử phạt nguội không chỉ kèm theo mức phạt tiền mà còn có thể bị trừ điểm và tước quyền sử dụng GPLX trong một thời gian nhất định.
Trước nguy cơ mất nguồn thu nhập, không ít tài xế đã tìm cách đối phó bằng cách thuê hoặc mượn bằng lái của người khác để đi nộp phạt thay.
Việc làm này giúp họ giữ lại bằng lái thật của mình và tiếp tục hành nghề nhưng đồng thời tạo ra nhiều hệ lụy.
Hệ lụy pháp lý: Sai người, sai lỗi
Việc để người khác đứng tên chịu trách nhiệm vi phạm đồng nghĩa với việc hệ thống xử phạt có thể ghi nhận sai đối tượng. Điều này không chỉ làm sai lệch dữ liệu vi phạm mà còn làm giảm hiệu quả thực thi pháp luật.
Theo Thông tư 05/2024/TT-BGTVT (sửa đổi từ Thông tư 12/2017/TT-BGTVT), những người cho người khác sử dụng GPLX của mình sẽ bị thu hồi bằng lái.
Cụ thể, trong các trường hợp như làm giả thông tin, tẩy xóa giấy phép, hoặc cho thuê, cho mượn bằng lái đều bị xử lý nghiêm. Người vi phạm sẽ bị thu hồi GPLX và chỉ được thi sát hạch lại sau 1 năm kể từ ngày thu hồi có hiệu lực.
Thiếu chế tài đối với người đi thuê, mượn
Điều đáng chú ý là hiện pháp luật chưa có quy định rõ ràng xử phạt đối với người đi thuê hoặc mượn GPLX của người khác để tránh phạt nguội.
Luật sư Trần Thị Như Mai (Công ty Luật TNHH Trọng Êm và Cộng sự) cho rằng, cần xem xét bổ sung chế tài xử phạt tiền cho hành vi này để tăng tính răn đe, đồng thời nâng cao ý thức trách nhiệm pháp lý của người cho thuê, cho mượn.
Trong một số trường hợp, nếu có dấu hiệu làm giả GPLX, người sử dụng có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự theo điều 341 Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2019) với tội danh “Sử dụng tài liệu giả của cơ quan, tổ chức”.
Cần hoàn thiện khung pháp lý và siết chặt giám sát
Thực tế cho thấy, hành vi gian dối trong quá trình xử phạt nguội không chỉ ảnh hưởng đến hiệu quả quản lý giao thông mà còn làm giảm niềm tin vào sự công bằng của pháp luật.
Việc hoàn thiện khung pháp lý, bổ sung chế tài xử phạt cho cả bên cho mượn và bên đi mượn GPLX là điều cần thiết.
Bên cạnh đó, cần tăng cường tính liên kết giữa các dữ liệu vi phạm và hệ thống quản lý GPLX để đảm bảo việc xử lý đúng người, đúng lỗi, góp phần xây dựng môi trường giao thông an toàn, minh bạch và kỷ cương.
