Nằm giữa cao nguyên Bắc Hà, Lào Cai, nơi thiên nhiên ưu ái ban tặng điều kiện thuận lợi cho sự sinh trưởng của các loại dược liệu quý, Hợp tác xã (HTX) Nông nghiệp Cồ Dề Chải đã và đang viết nên một câu chuyện hồi sinh đầy ý nghĩa về những giống cây thuốc quý hiếm dưới bóng rừng xanh. Với sự tham gia của hơn 1.200 hộ dân cùng trên 2.400 thành viên, HTX không chỉ tạo ra sinh kế bền vững cho cộng đồng địa phương mà còn năng động đưa những sản phẩm dược liệu cao cấp vươn xa ra thị trường.
Hành trình khởi nghiệp của HTX gắn liền với sự tâm huyết của hai con người: bà Vũ Thị Vân Phượng, một người sáng lập dày dạn kinh nghiệm trong việc chữa bệnh bằng dược liệu truyền thống, và anh Đặng Quang Trung, một giám đốc trẻ dám từ bỏ công việc ổn định để khám phá con đường bảo tồn và Phát triển nông nghiệp dược liệu. Dưới sự dẫn dắt của họ, HTX đã tập trung vào việc bảo tồn và phát triển các loại dược liệu quý hiếm như tam thất bắc, tam thất nam, hà thủ ô, sâm Lai Châu, sa nhân tím, ấu tẩu, và thất diệp nhất chi hoa, không chỉ dừng lại ở đó, HTX còn thử nghiệm thành công cả sâm Ngọc Linh.
Mục tiêu cao cả của HTX là “giữ rừng bằng cách sống cùng rừng”, nhấn mạnh tầm quan trọng của việc bảo tồn tri thức bản địa và tạo ra những sản phẩm dược liệu chất lượng, mang lại giá trị thực cho sức khỏe cộng đồng. Bước ngoặt lớn đến vào năm 2008, khi bà Phượng khỏi bệnh ung thư gan nhờ bài thuốc nam. Từ đó, bà quyết tâm dành phần đời còn lại cho sự nghiệp bảo tồn dược liệu, khởi đầu cho hành trình của HTX.
Năm 2015, anh Đặng Quang Trung quyết định rời bỏ công việc để lên Bắc Hà, bắt đầu trồng thử nghiệm dược liệu và cùng bà Phượng thành lập HTX. Những ngày đầu, anh Trung đã tự mình khảo sát địa hình và học hỏi kinh nghiệm từ người dân địa phương, vượt qua nhiều khó khăn để chứng minh rằng có thể trồng dược liệu thành công tại vùng đất này.
Từ diện tích ban đầu chỉ 1 ha, HTX đã mở rộng lên đến 45 ha, với số lượng hộ dân tham gia tăng từ 5 lên trên 1.200 hộ. Dù phải đối mặt với những thách thức như thiên tai, bao gồm trận mưa đá năm 2019, cơn bão Yagi, và cả đại dịch Covid-19, HTX vẫn kiên cường vượt qua tất cả.
HTX Nông nghiệp Cồ Dề Chải không chỉ chuyển giao kỹ thuật trồng và bảo quản dược liệu cho người dân mà còn cung cấp nguyên liệu cho các nhà máy dược liệu và y học cổ truyền. Các sản phẩm được chế biến từ dược liệu rất đa dạng, bao gồm kẹo thảo dược, cao xoa bóp, tinh dầu, trà túi lọc, mỹ phẩm và thực phẩm chức năng. Đặc biệt, HTX còn liên kết với Công ty Cổ phần VietRAP Đầu tư - Thương mại để nghiên cứu và phát triển những sản phẩm mới, đáp ứng nhu cầu thị trường ngày càng cao.
Sự ra đời và phát triển của HTX đã mang lại nhiều tác động tích cực: bảo tồn và phát triển các giống cây dược liệu quý hiếm của vùng Tây Bắc, tạo sinh kế bền vững cho người dân, giúp họ tăng thu nhập từ việc trồng và chế biến dược liệu. Ngoài ra, việc kết hợp trồng dược liệu với phát triển du lịch sinh thái và văn hóa đã tạo ra không gian chữa lành và trải nghiệm văn hóa bản địa, đồng thời khôi phục và phát huy các phương pháp trồng và chế biến dược liệu truyền thống của đồng bào các dân tộc.
Hợp tác xã Nông nghiệp Cồ Dề Chải không chỉ là một mô hình kinh tế thành công mà còn là biểu tượng cho sự phục hồi và bảo tồn văn hóa trị liệu truyền thống. Dưới sự lãnh đạo của bà Vũ Thị Vân Phượng và anh Đặng Quang Trung, HTX đã khẳng định rằng việc gìn giữ những giá trị văn hóa và tự nhiên không chỉ mang lại lợi ích kinh tế mà còn góp phần vào sự phát triển bền vững của cộng đồng. Hành trình của họ sẽ tiếp tục truyền cảm hứng cho nhiều thế hệ trong việc giữ gìn và phát huy bản sắc văn hóa và tài nguyên thiên nhiên quý giá.
