Tuổi thọ pin phụ thuộc vào công nghệ và cách sử dụng
Pin xe máy điện có tuổi thọ khác nhau tùy theo công nghệ và điều kiện vận hành. Theo các chuyên gia, pin lithium-ion phổ thông thường sử dụng được từ 500 - 800 chu kỳ sạc - xả, tương đương 2 - 4 năm sử dụng.
Trong khi đó, loại pin lithium iron phosphate (LFP) có độ bền cao hơn, đạt 1.000 - 2.000 chu kỳ, tương ứng 4 - 7 năm. Pin axit-chì, loại thường thấy ở các xe giá rẻ, chỉ đạt khoảng 300 - 500 chu kỳ, tương đương 1,5 - 2 năm.
Sau khoảng thời gian này, pin sẽ bị "chai", tức là giảm hiệu suất và dung lượng, kéo theo nhiều biểu hiện bất thường khi vận hành. Dưới đây là những dấu hiệu phổ biến cho thấy pin xe máy điện đã đến lúc cần kiểm tra hoặc thay thế.
Quãng đường di chuyển sau sạc giảm rõ rệt
Biểu hiện rõ nhất của pin chai là xe không còn đi được xa như trước dù đã sạc đầy. Khi dung lượng thực tế chỉ còn khoảng 50 - 70% so với ban đầu, quãng đường đi được sẽ rút ngắn đáng kể, thường kèm theo hiện tượng sạc nhanh đầy, xe khó tăng tốc, hoặc hụt ga khi leo dốc.
Nếu xe chỉ còn đi được dưới 50% quãng đường tiêu chuẩn sau mỗi lần sạc, pin có thể đã bị hư hỏng nghiêm trọng và có nguy cơ ảnh hưởng tới bộ điều khiển pin hoặc động cơ điện.
Thời gian sạc bất thường
Khi pin bị chai, thời gian sạc có thể thay đổi thất thường: hoặc sạc đầy rất nhanh nhưng cũng tụt pin rất nhanh khi sử dụng, hoặc ngược lại, sạc quá lâu do một hoặc nhiều cell pin đã hư hỏng, làm ảnh hưởng đến toàn bộ quá trình nạp điện.
Xe tụt pin nhanh dù không sử dụng
Thông thường, xe máy điện không sử dụng trong vài ngày chỉ hao hụt 1 - 3% pin/ngày. Tuy nhiên, nếu mức tụt pin vượt quá con số này, có thể pin đã mất khả năng giữ điện hoặc hệ thống quản lý pin (BMS) gặp lỗi.
Xe mất khả năng tăng tốc
Pin chai không còn đủ dòng xả mạnh để cung cấp năng lượng cho động cơ. Xe có thể bị mất độ "bốc", tăng tốc chậm, thậm chí giảm tốc đột ngột hoặc ngắt điện hoàn toàn khi tải nặng, lên dốc hoặc chạy nhanh liên tục.
Pin bị phù, nóng hoặc có mùi lạ
Một trong những dấu hiệu nguy hiểm nhất là pin bị phồng, nóng bất thường hoặc phát ra mùi khét trong quá trình sạc hoặc sử dụng.
Pin lithium-ion nếu bị phù có thể dẫn đến cháy nổ, trong khi pin axit-chì có thể rò rỉ dung dịch, gây chập mạch hoặc ăn mòn cực điện.
Khi nào nên thay pin?
Người dùng nên mang xe đến trung tâm bảo dưỡng chính hãng để kiểm tra tình trạng pin khi nhận thấy bất kỳ dấu hiệu nào kể trên.
Nếu chỉ có một vài cell bị hỏng, có thể thay thế riêng hoặc thay bộ điều khiển pin. Tuy nhiên, nếu dung lượng pin chỉ còn 60 - 70%, việc thay mới toàn bộ là điều cần thiết để đảm bảo hiệu suất và an toàn.
Việc tiếp tục sử dụng pin đã chai nặng có thể gây hậu quả nghiêm trọng, bao gồm chập điện, ngắt nguồn khi đang chạy, thậm chí là cháy nổ trong lúc sạc, đặc biệt với pin lithium kém chất lượng hoặc đã qua sử dụng lâu ngày.
