Vượt xe là tình huống giao thông thường gặp, nhưng nếu thực hiện không đúng cách có thể dẫn đến nguy hiểm và vi phạm pháp luật. Thực tế cho thấy, không ít trường hợp tài xế vượt xe không đúng quy định, vượt ẩu, gây nguy hiểm cho chính mình và các phương tiện khác.
Quy định về vượt xe
Theo Luật Giao thông đường bộ, vượt xe là hành động phương tiện phía sau di chuyển lên phía trước một xe khác trên cùng tuyến đường. Trong đó, nguyên tắc chung khi vượt xe là phải thực hiện về bên trái, trừ một số trường hợp đặc biệt được phép vượt bên phải.
Khoản 1 và khoản 2 Điều 14 Luật Giao thông đường bộ quy định, trên đường có một làn xe cơ giới mỗi chiều, xe muốn vượt phải di chuyển sang bên trái. Nếu đường có từ hai làn cùng chiều trở lên, việc vượt xe phải tuân thủ quy tắc làn đường.
Có hai trường hợp ngoại lệ cho phép vượt bên phải, bao gồm:
- Khi xe phía trước có tín hiệu rẽ trái hoặc đang thực hiện rẽ trái.
- Khi xe chuyên dùng đang làm việc trên đường và không thể vượt bên trái.
Ngoài việc tuân thủ quy tắc về hướng vượt, tài xế cần đảm bảo các điều kiện an toàn sau:
- Phương tiện xin vượt phải phát tín hiệu bằng đèn chiếu sáng phía trước hoặc còi (trừ các phương tiện thô sơ không có đèn và còi).
- Khi vượt, tài xế phải bật tín hiệu báo hướng di chuyển, đảm bảo giữ khoảng cách an toàn với xe phía trước và phía sau.
- Trong khu vực đô thị và nơi đông dân cư, từ 22h đêm đến 5h sáng, chỉ được sử dụng tín hiệu đèn để xin vượt, không dùng còi.
Những trường hợp tài xế không được phép vượt xe
Mặc dù không phải lúc nào cũng có biển báo cấm vượt, nhưng theo Điều 14 Luật Giao thông đường bộ năm 2008, tài xế vẫn không được phép vượt xe trong những trường hợp sau:
- Trên cầu hẹp chỉ có một làn đường
- Đường cong có tầm nhìn hạn chế
- Đỉnh dốc khu vực đường hai chiều có tầm nhìn hạn chế
- Nơi đường bộ giao nhau, đặc biệt là nơi có đường sắt cắt ngang
- Điều kiện thời tiết xấu hoặc mặt đường không đảm bảo an toàn
- Khi gặp xe ưu tiên như xe cứu thương, cứu hỏa, công an đang làm nhiệm vụ
- Ở phần đường dành cho người đi bộ
- Khi có người đi bộ, người khuyết tật di chuyển bằng xe lăn qua đường
- Trong hầm đường bộ
Ngoài ra, theo khoản 3 Điều 14 Luật Giao thông đường bộ, xe chỉ được vượt khi đảm bảo các điều kiện sau:
- Phía trước không có chướng ngại vật cản trở việc vượt xe
- Không có xe chạy ngược chiều trong đoạn đường định vượt
- Xe phía trước không có tín hiệu vượt xe khác, đã bật đèn tín hiệu rẽ phải và di chuyển sang phải để nhường đường
Chế tài xử phạt hành vi vượt xe sai quy định
Việc vượt xe không đúng quy định không chỉ gây nguy hiểm mà còn bị xử phạt nghiêm khắc theo Nghị định 168/2024/NĐ-CP. Cụ thể, theo khoản 5 Điều 6, hành vi vượt xe sai quy định sẽ bị phạt từ 4 - 6 triệu đồng, đồng thời bị trừ 2 điểm trên giấy phép lái xe (GPLX).
Các hành vi bị xử phạt bao gồm: vượt xe trong khu vực cấm vượt, không có tín hiệu xin vượt, vượt xe nhưng không duy trì tín hiệu trong suốt quá trình, vượt bên phải sai quy định.
Nếu hành vi vượt xe sai quy định gây tai nạn, tài xế sẽ bị phạt 20 - 22 triệu đồng và trừ 10 điểm trên GPLX (theo khoản 10 và khoản 16 Điều 6).
