Những năm gần đây, nhiều thương hiệu ô tô điện Trung Quốc như BYD, Chery hay GAC Aion đã gia nhập các nước Đông Nam Á, trong đó có Việt Nam.
Dù từng gặt hái thành công tại nhiều thị trường nhưng khi đặt chân vào ASEAN, các hãng xe Trung Quốc đang đối mặt với nhiều rào cản, từ thói quen tiêu dùng đến hạ tầng và chính sách hỗ trợ.
Một buổi sáng gần đây tại Hà Nội, showroom của BYD vắng bóng khách hàng, trong khi chỉ cách đó vài km, đại lý VinFast lại thu hút hàng loạt khách đến tìm hiểu và trải nghiệm xe.
Trần Trung Hiếu - nhân viên bán hàng của VinFast, cho biết showroom của anh tiếp đón trung bình 20 khách/ngày vào các ngày trong tuần, cuối tuần con số này có thể tăng gấp đôi hoặc gấp ba.
Việc BYD gia nhập thị trường Việt Nam vào tháng 7/2024 cho thấy cả cơ hội lẫn thách thức mà các hãng xe Trung Quốc phải đối mặt. Dù dân số trẻ và nhu cầu ô tô điện đang tăng cao, người tiêu dùng Việt Nam vẫn có xu hướng ưu tiên các thương hiệu quen thuộc và có hệ thống hạ tầng trạm sạc rộng rãi như VinFast.
Người tiêu dùng Đông Nam Á vốn quen thuộc với các thương hiệu ô tô Nhật Bản như Toyota, Honda hay Nissan. Dù thị phần đã giảm, các hãng xe Nhật vẫn chiếm khoảng 68% tổng doanh số xe du lịch tại ASEAN năm 2023. Trong khi đó, các hãng xe Trung Quốc mới chỉ chiếm 6% thị phần, dù được dự báo sẽ tăng lên 13% vào năm 2030.
Tuy nhiên, khi xét theo từng quốc gia, các thương hiệu Trung Quốc đang đối diện nhiều thách thức. Tại Indonesia, doanh số xe điện tăng mạnh từ 125 chiếc năm 2020 lên 43.188 chiếc vào năm 2023 nhưng vẫn chỉ chiếm một phần nhỏ trong tổng số 860.000 ô tô du lịch bán ra.
Tại Thái Lan, dù chính phủ trợ giá 100.000 baht (khoảng 3.000 USD) cho mỗi xe điện, doanh số năm 2024 lại giảm 9,3% so với năm trước.
Tại Việt Nam, VinFast đang chiếm thế thượng phong nhờ hệ thống trạm sạc phủ rộng và chiến lược giá hợp lý. Mẫu xe mini giá khoảng 11.700 USD của VinFast giúp hãng này đạt gần 91.500 xe điện bán ra năm 2023, trong đó hơn 87.000 xe là của VinFast.
Dù phần lớn doanh số đến từ các đơn hàng của công ty liên quan đến VinFast nhưng điều này vẫn cho thấy sức mạnh thương hiệu và chiến lược chiếm lĩnh thị trường của hãng xe Việt.
Một cuộc khảo sát của KPMG vào tháng 7/2024 cho thấy 70% người Việt sống tại các thành phố lớn sẵn sàng chuyển sang xe điện hoặc xe hybrid, tạo cơ hội cho các hãng xe Trung Quốc như BYD. Tuy nhiên, việc thiếu trạm sạc và tâm lý e dè với hàng Trung Quốc vẫn là rào cản lớn.
Trước những khó khăn hiện tại, các hãng xe Trung Quốc đang tăng cường đầu tư vào nhận diện thương hiệu và sản xuất tại khu vực. BYD đang xây dựng một nhà máy trị giá 1,3 tỷ USD tại Indonesia, dự kiến hoạt động từ năm 2025. Chery cũng có kế hoạch mở nhà máy tại Thái Lan với công suất 50.000 xe/năm.
Theo chuyên gia Ron Zheng từ Roland Berger, các hãng xe Trung Quốc sẽ còn đối mặt với nhiều biến động ngắn hạn tại Đông Nam Á. Tuy nhiên, nếu vượt qua những rào cản ban đầu, họ hoàn toàn có thể giành được thị phần đáng kể trong tương lai.
