Phát triển du lịch nông nghiệp, trọng tâm là du lịch làng nghề trên địa bàn thành phố Hà Nội: Thực trạng và giải pháp

Du lịch nông nghiệp nhiều tiềm năng

Với tốc độ đô thị hóa mạnh mẽ như hiện nay, du lịch nông nghiệp sinh thái đang trở thành một “món ăn lạ” bên cạnh các loại hình du lịch văn hóa, nghỉ dưỡng, khám phá. Phát triển du lịch nông nghiệp thực sự là hướng đi giúp xóa đói giảm nghèo hiệu quả bởi Việt Nam vẫn là nước nông nghiệp, 70% người dân là nông dân. Tại Hà Nội, khai thác du lịch nông nghiệp hiện nay đã được nhiều tổ chức, cá nhân và một số địa phương của Hà Nội quan tâm, chú trọng đầu tư khai thác các yếu tố từ sản xuất nông nghiệp để phát triển du lịch.

Các sản phẩm du lịch nông nghiệp trên địa bàn chủ yếu là khai thác yếu tố văn minh lúa nước của vùng đồng bằng Bắc Bộ; du lịch nông nghiệp kết hợp với tham quan văn hóa di sản, làng nghề; khai thác mô hình trang trại đồng quê phục vụ cho hoạt động du lịch học đường, du lịch cuối tuần tại Hà Nội và các tỉnh phụ cận. Du khách hiện nay có xu hướng quan tâm tới mô hình du lịch sinh thái, nông nghiệp bởi họ muốn được thưởng thức thực phẩm ngon, sạch trong không gian sinh hoạt mang tính cộng đồng nông nghiệp làng xã. Chính vì vậy, các doanh nghiệp nên quan tâm đến việc đẩy mạnh các yếu tố trải nghiệm gắn với bản sắc văn hóa của các vùng miền nhằm tạo nên sức thu hút, đặc biệt là với du khách nước ngoài.

Thời gian gần đây, Hà Nội hình thành nhiều mô hình trang trại sinh thái nông nghiệp gắn với du lịch, giáo dục; tiêu biểu như: Khu du lịch sinh thái Bản Rõm xã Quang Tiến, huyện Sóc Sơn; hay ngay trong khu vực nội đô, cách trung tâm Hà Nội không xa, quận Long Biên được biết đến như là “thủ phủ” của du lịch sinh thái. Nơi đây từng là ngoại thành của Hà Nội với những bờ bãi, vườn cây được phù sa sông Hồng bồi đắp tạo nên một vùng có diện tích đất nông nghiệp rộng lớn, phì nhiêu. Sau quá trình đô thị hóa, Long Biên trở thành quận nội thành nhưng đến nay mô hình du lịch sinh thái tại đây đang phát triển ngày càng mạnh với những cái tên quen thuộc như: Làng văn hóa ẩm thực Nắng sông Hồng, Khu du lịch sinh thái Bảo Sơn… Ngoài ra tại các huyện Thanh Trì, Hoài Đức, Đông Anh, Gia Lâm, Sóc Sơn, Thạch Thất ngày càng xuất hiện nhiều mô hình trang trại nông nghiệp kết hợp với du lịch, hấp dẫn du khách bởi những vườn cây trĩu quả, gợi nhớ về miệt vườn Tây Nam Bộ giữa lòng Hà Nội.

Có thể thấy, tiềm năng phát triển mô hình du lịch sinh thái tại Hà Nội rất lớn. Nếu biết cách khai thác, mô hình này sẽ còn phát triển mạnh hơn trong những năm tới. Đặc biệt mô hình nông nghiệp gắn với du lịch sinh thái đã đem lại nhiều giá trị tích cực về vấn đề tạo việc làm, gia tăng thu nhập cho bà con nông dân, góp phần giữ gìn nghề nông nghiệp truyền thống cũng như duy trì sản vật địa phương.

Ngoài ra những sản làng nghề thủ công truyền thống của Hà Nội cũng ngày càng hấp dẫn các du khách trong và ngoài nước bởi những giá trị văn hóa lâu đời và sự sáng tạo tinh túy của các làng nghệ nhân làng nghề qua từng tác phẩm độc đáo. Hiện trên địa bàn thành phố có 47 nghề trong tổng số 52 nghề truyền thống của cả nước; 1.350 làng nghề và làng có nghề. Cùng với những lợi ích về kinh tế, xã hội, loại hình du lịch này còn góp phần bảo tồn và phát huy những giá trị văn hóa độc đáo của các làng nghề truyền thống.

Tuy nhiên, các hoạt động du lịch nông nghiệp vẫn mang tính chất tự phát, nhỏ lẻ, manh mún, trùng lặp. Sản phẩm du lịch nông nghiệp chưa thực sự hấp dẫn du khách và chưa được chú trọng về thương hiệu. Một số khu vực có điều kiện đồng nhất, tập quán sinh hoạt, văn hóa cộng đồng giống nhau, sản phẩm du lịch nông nghiệp giữa các địa phương không tránh khỏi sự trùng lặp, đơn điệu.

Đặc biệt, phần lớn người nông dân chỉ quen sản xuất nông nghiệp, không có đủ các kỹ năng để phục vụ khách du lịch một cách chuyên nghiệp. Hầu hết sản phẩm du lịch nông nghiệp còn rất giản đơn, chưa tận dụng được hết lợi thế để thu hút khách cũng như tăng khả năng chi tiêu từ khách du lịch. Bên cạnh đó, giá trị nông nghiệp bản địa, văn hóa truyền thống bản sắc, sự tinh tế, chuyên nghiệp chưa được nghiên cứu bài bản để tạo ra các sản phẩm có chất lượng phục vụ du khách. Nhiều mô hình du lịch nông nghiệp đã được khai thác trong nhiều năm nhưng không được đầu tư làm mới, chủ yếu vẫn dựa vào môi trường sinh thái tự nhiên nên không còn hấp dẫn du khách.

Phát huy những giá trị du lịch làng nghề

Theo ông Nguyễn Văn Chí, Chi cục trưởng Chi cục Phát triển Nông thôn Hà Nội, để thúc đẩy phát triển du lịch nông nghiệp, TP Hà Nội đã ban hành Kế hoạch số 73/2022/KH-UBND về phát triển kinh tế du lịch nông nghiệp gắn với phát triển nông thôn trên địa bàn TP Hà Nội giai đoạn 2022 - 2025.

Theo đó, TP Hà Nội đề ra mục tiêu đến năm 2025, mỗi huyện, thị xã có tiềm năng và thế mạnh về phát triển du lịch nông nghiệp triển khai ít nhất từ 1 - 3 sản phẩm "Dịch vụ du lịch cộng đồng và điểm du lịch". Hỗ trợ bồi dưỡng kiến thức du lịch cho tối thiểu 80% người dân, cán bộ quản lý du lịch nông nghiệp tại địa phương. Những chính sách này kỳ vọng thời gian tới du lịch nông nghiệp sẽ bứt phá để trở thành những điểm đến hấp dẫn du khách và giúp người dân phát triển kinh tế.

Ông Nguyễn Văn Chí phân tích, là mảnh đất trăm nghề cộng với nhiều địa điểm du lịch tâm linh nổi tiếng, thời gian qua, để phát triển du lịch làng nghề kết hợp với du lịch văn hóa, huyện Thường Tín cũng đã tập trung quy hoạch làng nghề, trùng tu tôn tạo các di tích lịch sử gắn hoạt động tham quan du lịch trải nghiệm với việc mua sắm các sản phẩm làng nghề.

"Chỉ tính riêng huyện Thường tín đã có khoảng 126 làng nghề, trong đó có 48 làng nghề được thành phố công nhận là làng nghề truyền thống với nhiều làng nghề sản xuất đồ thủ công mỹ nghệ, nghề hoa cây cảnh Hồng Vân, bánh dày Quán Gánh, lược sừng Thụy Ứng...Ngoài ra, với bề dày di tích lịch sử văn hóa tâm linh đang được trùng tu tôn tạo sẽ là những điểm du lịch hấp dẫn thu hút du khách tới tham quan, trải nghiệm, tạo điều kiện cho các làng nghề của Thường Tín cất cánh", ông Nguyễn Văn Chí chia sẻ.

Cũng theo Chi cục trưởng Chi cục Phát triển Nông thôn Hà Nội Nguyễn Văn Chí, ngoài các làng nghề, huyện Thường Tín còn nhiều di sản tâm linh nổi tiếng. Danh thắng chùa Ðậu từ lâu đã là điểm đến thu hút đông đảo khách thập phương. Không chỉ có nét đẹp kiến trúc, chùa Ðậu còn là nơi có hai pho tượng táng Thiền sư Vũ Khắc Minh và Vũ Khắc Trường nổi tiếng.

Thường Tín cũng tự hào có di tích liên quan đến cuộc đời của Anh hùng dân tộc, danh nhân văn hóa thế giới Nguyễn Trãi ở làng Nhị Khê, có các lễ hội đặc sắc như: Lễ hội Chử Ðồng Tử - Tiên Dung, lễ hội làng Từ Vân, xã Lê Lợi...

Đó là những lợi thế rất lớn để huyện Thường Tín phát triển du lịch làng nghề, du lịch sinh thái tham quan trải nghiệm. Bởi vậy, qua hơn 3 năm từ năm 2019 đến nay, dù ảnh hưởng của dịch Covid-19 nhưng huyện Thường Tín vẫn đón hàng trăm nghìn lượt khách tới tham quan trải nghiệm du lịch làng nghề trên địa bàn huyện. Qua đó, có thể thấy với việc đầu tư bài bản, đồng bộ, tạo điều kiện cho các làng nghề phát triển du lịch thì đây sẽ là hướng phát triển bền vững cho các làng nghề truyền thống của địa phương.

"Từ những thành công phát triển du lịch làng nghề, du lịch nông thôn ở Thường tín, chúng ta có thể thấy, việc xây dựng các tour tuyến du lịch làng nghề văn hóa tâm linh, kết nối với tuyến du lịch đường thủy với các địa phương lân cận sẽ tạo nên các tour, tuyến hoàn chỉnh, đa dạng hóa các sản phẩm du lịch để thu hút du khách đến tham quan trải nghiệm, nâng cao thu nhập cho nhân dân, góp phần thúc đẩy kinh tế - xã hội của địa phương phát triển. Trong thời gian tới, Chi cục Phát triển Nông thôn Hà Nội Nguyễn Văn Chí sẽ tham mưu cho Thành phố và các cơ quan ban ngành có liên quan để nhân rộng mô hình này", ông Nguyễn Văn Chí thông tin thêm. 

Để phát triển du lịch nông nghiệp cần có quy hoạch phát triển du lịch nông nghiệp theo một quy chuẩn cụ thể, kiểm soát được đầu vào và đầu ra của sản phẩm. Nhà nước và Thành phố cần hỗ trợ xây dựng chương trình quảng bá cho loại hình du lịch này, đảm bảo du lịch nông nghiệp được thực hiện quanh năm theo mùa vụ. Đồng thời có giải pháp hỗ trợ đào tạo nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ cho đội ngũ hướng dẫn viên và tập huấn cho những người tham gia vào hoạt động du lịch nông nghiệp nông thôn có trình độ lý luận và thực tiễn. Khuyến khích các doanh nghiệp hoạt động du lịch mở nhiều phòng trưng bày bán sản phẩm làng nghề, sản vật địa phương đã được chọn lọc, sáng tạo thành sản phẩm du lịch phục vụ du khách nội địa và quốc tế.

Du lịch là một ngành tổng hợp mang tính liên ngành, liên vùng và có tính xã hội hóa cao. Vì vậy, để cho các loại hình du lịch, trong đó có du lịch nông nghiệp được phát triển bền vững thì rất cần sự chung tay góp sức của các doanh nghiệp, sự phối hợp đồng bộ giữa các cấp, các ngành. Bên cạnh đó là những quyết sách mạnh mẽ từ các cấp lãnh đạo trong quá trình phát triển nông nghiệp, nông thôn theo hướng nông thôn mới, tạo cho du lịch nông nghiệp có không gian hoạt động và phát triển bền vững.

---

BÀI VIẾT CÓ SỰ PHỐI HỢP VỚI CHỈ CỤC PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN MỚI THÀNH PHỐ HÀ NỘI