Từ cấm xe máy xăng đến đô thị xanh
Trước những năm 2000, xe máy xăng là phương tiện cá nhân phổ biến ở Trung Quốc, đặc biệt tại các thành phố đang phát triển như Thâm Quyến.
Tuy nhiên, sự gia tăng nhanh chóng của loại phương tiện này kéo theo hàng loạt hệ lụy: tai nạn giao thông gia tăng, ô nhiễm không khí, tiếng ồn và các vụ phạm pháp liên quan đến xe máy.
Năm 2003, chính quyền Thâm Quyến bắt đầu ban hành lệnh cấm xe máy xăng tại một số tuyến đường trung tâm.
Đến năm 2007, phạm vi cấm được mở rộng, biến Thâm Quyến trở thành đô thị đầu tiên ở Trung Quốc cấm hoàn toàn xe máy xăng tại khu vực trung tâm.
Các biện pháp thực thi bao gồm tuần tra, thu hồi xe trái phép và lập trạm kiểm soát tại cửa ngõ thành phố.
Trong 5 năm, hàng trăm nghìn xe bị thu hồi, tai nạn giảm mạnh, chất lượng không khí cải thiện. Xe điện nhanh chóng trở thành phương tiện thay thế, đặc biệt phục vụ giao hàng và đi lại hàng ngày.
Chính sách hỗ trợ chuyển đổi sang xe điện
Để giảm tác động đến sinh hoạt và thu nhập của người dân, Thâm Quyến triển khai nhiều chính sách khuyến khích:
-
Trợ giá mua xe điện: Hỗ trợ một phần chi phí khi đổi từ xe xăng sang xe điện.
-
Chương trình đổi xe cũ: Thu mua, hỗ trợ đổi xe điện không đạt chuẩn.
-
Phát triển hạ tầng sạc: Hàng nghìn trạm sạc được lắp đặt tại khu dân cư, trung tâm thương mại, bến xe.
-
Quản lý và đăng ký: Mọi xe điện đều phải đăng ký và gắn chip GPS để kiểm soát lưu lượng.
Siết chặt tiêu chuẩn và quản lý xe điện
Cùng với sự bùng nổ của xe điện, các vấn đề an toàn giao thông, cháy nổ và vi phạm luật xuất hiện. Nhiều xe bị “độ” để tăng tốc độ, chở quá tải hoặc sạc điện kém an toàn.
Từ năm 2019, Trung Quốc áp dụng tiêu chuẩn quốc gia cho xe điện, và Thâm Quyến là một trong những địa phương triển khai sớm và nghiêm ngặt nhất.
Năm 2023, thành phố ban hành “Biện pháp thí điểm quản lý xe đạp điện” với loạt quy định mới:
-
Giới hạn tốc độ tối đa 25 km/h, công suất động cơ không quá 400W.
-
Pin đạt chuẩn an toàn, có chống cháy và ngắt điện khi quá nhiệt.
-
Cấm sạc trong khu dân cư hoặc lối thoát hiểm.
-
Gắn biển số điện tử và chip định vị để giám sát thời gian thực.
Xe vi phạm tiêu chuẩn sẽ bị thu giữ hoặc cấm lưu thông. Người dân được hỗ trợ đổi xe cũ sang xe mới đạt chuẩn, với mức giảm giá từ 800–1.000 NDT (2,9–3,6 triệu đồng).
Ứng dụng công nghệ trong giám sát và xử phạt
Thâm Quyến xây dựng hệ thống giám sát thông minh, kết hợp camera AI, cảm biến giao thông và định vị GPS để phát hiện các vi phạm như vượt tốc, sai làn, không đội mũ bảo hiểm.
Một ứng dụng di động được phát triển để thông báo vi phạm, nhắc bảo dưỡng và quản lý lịch trình xe. Hệ thống phạt theo điểm cũng được áp dụng, hạn chế quyền đăng ký xe mới đối với người vi phạm nhiều lần.
Hướng tới giao thông điện hóa 100%
Ban đầu, chính sách này vấp phải phản ứng từ một số tài xế giao hàng và người dân vì chi phí đổi xe mới. Tuy nhiên, phần lớn dư luận ủng hộ nhằm giảm thiểu tai nạn và nguy cơ cháy nổ.
Mục tiêu dài hạn của Thâm Quyến là điện hóa hoàn toàn phương tiện giao thông, từ xe buýt, taxi đến xe cá nhân và dịch vụ.
Thành phố hướng tới một hệ thống giao thông đa phương tiện, trong đó xe điện đóng vai trò kết nối giữa metro, xe buýt và khu dân cư.
Với hạ tầng sạc được mở rộng, tiêu chuẩn kỹ thuật nghiêm ngặt và hệ thống giám sát thông minh, Thâm Quyến đang trở thành hình mẫu quản lý xe điện ở cấp đô thị, đáng để nhiều quốc gia đang phát triển học hỏi.
