Trong bối cảnh ô tô điện ngày càng xuất hiện nhiều trên đường phố Việt Nam, không ít quảng cáo đã ca ngợi khả năng "lội nước băng băng" của phương tiện này. Điều đó khiến nhiều người tin rằng xe điện an toàn hơn hẳn xe xăng, dầu khi đi qua vùng ngập.
Tuy nhiên, tại các đô thị lớn như Hà Nội, TP.HCM - nơi tình trạng ngập lụt diễn ra khá thường xuyên - khả năng chịu nước của xe điện trở thành vấn đề được quan tâm hàng đầu.
Vậy liệu xe điện có thể thoải mái lội nước như nhiều người vẫn nghĩ, hay thực tế phức tạp hơn rất nhiều?
Cấu tạo ô tô điện và khả năng chống nước
Điểm khác biệt lớn nhất giữa xe điện và xe xăng truyền thống nằm ở hệ thống truyền động. Xe điện vận hành nhờ bộ pin điện áp cao (thường trong khoảng 300 - 800V), động cơ điện và bộ điều khiển điện tử, thay cho động cơ đốt trong và các chi tiết cơ khí phức tạp.
Chính cấu tạo này khiến nhiều người lo ngại rằng nước có thể gây chập mạch hoặc thậm chí nguy hiểm đến tính mạng.
Theo các chuyên gia kỹ thuật, pin và những bộ phận điện áp cao trên xe điện hiện đại thường đạt chuẩn chống nước IP67 hoặc cao hơn. Điều đó có nghĩa, các linh kiện này có thể chịu được ngâm ở độ sâu 1 mét trong vòng 30 phút mà không bị hư hỏng.
Ngoài ra, bộ pin thường được đặt trong vỏ kim loại kín, có gioăng chống nước và phải trải qua thử nghiệm khắt khe trước khi xuất xưởng.
Thực tế, nhiều mẫu xe điện còn có ưu thế nhất định so với xe xăng. Với thiết kế gầm phẳng, không có ống hút gió hay ống xả, xe điện tránh được tình trạng "thủy kích". Tuy nhiên, điều này không đồng nghĩa xe điện hoàn toàn miễn nhiễm với rủi ro khi đi qua vùng ngập.
Nhà sản xuất xe điện nói gì về khả năng chống nước?
Một số hãng xe điện đã đưa ra thông tin chính thức liên quan đến khả năng lội nước của sản phẩm:
- Tesla Model X, Model S: Được thử nghiệm an toàn khi đi qua vùng ngập khoảng 0,5 m. Elon Musk thậm chí từng tuyên bố xe Tesla có thể "chạy như thuyền trong thời gian ngắn". Tuy nhiên, chính Tesla cũng không khuyến khích người dùng áp dụng theo cách này.
- BYD, Nio, Xpeng (Trung Quốc): Một số mẫu SUV điện được giới thiệu có thể lội nước an toàn ở mức 500 - 600 mm.
- VinFast VF 8, VF 9: Pin đạt chuẩn IP67, có thể đi qua vùng ngập khoảng 30 - 40 cm theo công bố.
Điểm chung là mọi hãng sản xuất đều khẳng định khả năng chống nước của xe chỉ nên được coi như tính năng bảo vệ khẩn cấp.
Xe khi xuất xưởng còn nguyên vẹn sẽ đạt tiêu chuẩn này, nhưng sau một thời gian sử dụng, độ kín của gioăng, khả năng chống nước của vỏ pin hay các mối nối điện có thể suy giảm. Vì vậy, không nhà sản xuất nào khuyến nghị khách hàng thử thách giới hạn của xe.
Rủi ro tiềm ẩn khi xe điện lội qua vùng nước sâu
Dù có tiêu chuẩn chống nước, xe điện vẫn phải đối mặt với nhiều nguy cơ nếu thường xuyên di chuyển qua vùng ngập sâu.
- Ngắn mạch hệ thống điện áp thấp: Nếu nước lọt vào các kết nối điện 12V, cảm biến, giắc cắm... xe có thể báo lỗi, mất nguồn hoặc chết máy giữa đường.
- Ăn mòn linh kiện: Nước ngập, đặc biệt là nước bẩn lẫn bùn, rác hay nước mặn, dễ gây gỉ sét, hỏng hóc các chi tiết kim loại, giắc nối điện.
- Ảnh hưởng pin lâu dài: Lớp vỏ pin có thể bị tổn hại nếu thường xuyên ngâm nước hoặc va đập trong quá trình ngập. Nguy hiểm hơn, trong tình huống xấu, nước lọt vào pin có thể gây quá nhiệt, dẫn đến cháy nổ.
- Hệ thống phanh và treo: Nước làm giảm hiệu quả phanh tạm thời, rửa trôi dầu mỡ bôi trơn, từ đó ảnh hưởng lâu dài đến hệ thống treo và khung gầm.
- Rủi ro an toàn hành khách: Dù nguy cơ điện giật gần như bằng 0 do hệ thống cách ly điện áp cao, nhưng nếu xe chết máy giữa dòng nước chảy xiết, người ngồi trong xe vẫn có thể gặp nguy hiểm.
So sánh xe điện và xe xăng trong tình huống ngập nước
Đối với xe xăng/diesel, nguy cơ lớn nhất là thủy kích khi nước tràn vào ống hút gió, buồng đốt, gây hư hỏng động cơ. Chi phí sửa chữa thường rất tốn kém.
Còn với xe điện, người dùng không cần lo về thủy kích, nhưng loại phương tiện này dễ tổn thương hệ thống điện tử, dây dẫn, giắc nối. Nếu ngập lâu, nguy cơ ảnh hưởng tới pin là đáng kể.
Có thể thấy, xe điện có lợi thế hơn trong điều kiện ngập nhẹ (dưới 30 - 40 cm). Nhưng khi mực nước vượt quá nửa bánh xe, cả xe xăng lẫn xe điện đều đối mặt với rủi ro nghiêm trọng.
Khuyến nghị cho người sử dụng xe điện tại Việt Nam
Trong điều kiện đô thị thường xuyên xảy ra mưa ngập, các chuyên gia đưa ra một số lời khuyên quan trọng:
- Không chủ quan với khả năng chống nước: Nếu thấy nước dâng quá nửa bánh xe, nên dừng lại và chọn hướng đi khác.
- Kiểm tra sau khi lội nước: Sau khi vượt qua vùng ngập, đưa xe đến xưởng dịch vụ để kiểm tra hệ thống điện, phanh, gầm.
- Tránh đỗ xe lâu trong nước ngập: Nước có thể ngấm dần, gây hỏng nội thất và các linh kiện điện tử.
- Cảnh giác với nước mặn: Nước ven biển hoặc triều cường chứa muối gây ăn mòn nhanh chóng, đặc biệt nguy hiểm với xe điện.
- Tham khảo thông số kỹ thuật khi mua xe: Người dùng nên hỏi rõ khả năng lội nước, tiêu chuẩn chống nước của pin và động cơ trước khi quyết định.
Có nên cho xe điện lội nước sâu?
Câu trả lời ngắn gọn là không nên. Dù xe điện hiện đại có khả năng chống nước nhất định, nhưng lội nước sâu luôn tiềm ẩn nguy cơ hư hỏng và mất an toàn.
Nước ngập ở đô thị Việt Nam thường lẫn rác, bùn, thậm chí hóa chất, khiến các rủi ro tăng cao. Khả năng chống nước của xe chỉ nên coi như biện pháp dự phòng, không phải "giấy phép" để xe lao vào vùng ngập.
