Người bệnh gan nhiễm mỡ thường biểu hiện đầy bụng, chậm tiêu, chán ăn, mệt mỏi, có khi vàng da, rối loạn tiêu hóa, đau bụng, tức hạ sườn phải, da loang lổ, xỉn màu...
Nguyên nhân phần nhiều khí hư, chức năng gan suy giảm do ăn nhiều chất béo, ngọt, lười vận động, hoặc thức ăn sống lạnh hại tỳ, tỳ không đủ sức vận hóa sinh đàm, thủy thấp và dưỡng chấp đọng lại gây béo phì, gan nhiễm mỡ.
Phép trị: Kiện tỳ, ích can, hóa thấp trệ…
Bệnh gan nhiễm mỡ nếu để lâu có thể dẫn đến suy giảm chức năng gan.
Bệnh này nếu không phòng trị để lâu có thể làm giảm chức năng gan, thậm chí có thể gây xơ gan, ung thư gan.
Dưới đây là một số bài thuốc có tác dụng phòng trị gan nhiễm mỡ:
1. Bài thuốc Bán hạ bạch truật thiên ma thang gia giảm phòng trị gan nhiễm mỡ
- Bài thuốc dùng cho chứng gan nhiễm mỡ mà bụng đầy, chậm tiêu hay đau đầu, chóng mặt.
- Thành phần bài thuốc gồm các vị sau: Thương truật 12g, thiên ma 12g, bán hạ 8g, trần bì 12g, hoàng bá 10g, phục linh 14g, trạch tả 10g, sinh khương 12g, cam thảo 6g, mạch nha 12g, thần khúc 12g.
Thương truật - chủ dược trong bài Bán hạ bạch truật thiên ma thang gia giảm trị gan nhiễm mỡ.
- Cách dùng: Sắc hoặc làm hoàn uống. Sắc ngày 1 thang, chia 2-3 lần. Uống khi thuốc còn ấm. Làm hoàn viên bằng hạt ngô đồng. Ngày uống 10-15 viên. Chia 2 lần. Uống với nước ấm.
- Tác dụng: Kiện tỳ, trừ thấp, giáng đàm hỏa…. trị chứng tràng vị hư thủy thấp, đầu đau, nghẹt mũi, người nặng nề, sau khi ăn hay mệt buồn ngủ, chứng gan nhiễm mỡ người mập, thừa cân.
- Gia giảm: Nếu ăn kém, tay chân lạnh do khí hư gia: Hoàng kỳ 14g, đảng sâm 12g. Nếu đau đầu, chóng mặt nhiều gia bạch cương tàm 12g.
- Chống chỉ định: Chứng can âm hư nội nhiệt, miệng khô khát, can hỏa thịnh, đau đầu, mặt đỏ, bốc hỏa.
2. Bài Ôn đởm thang gia giảm
- Bài thuốc dùng cho chứng gan nhiễm mỡ mà nóng nhiều do nội thấp nhiệt.
- Thành phần bài thuốc gồm các vị thuốc sau: Bán hạ 12g, trúc nhự 20g, chỉ thực 12g, phục linh 20g, trần bì 12g, sơn tra 20g, thần khúc 20g, cam thảo 4g.
- Cách dùng: Sắc hoặc làm hoàn uống. Sắc ngày 1 thang, chia 2-3 lần. Uống khi thuốc còn ấm. Làm hoàn viên bằng hạt ngô đồng. Ngày uống 10-15 viên. Chia 2 lần. Uống với nước ấm.
- Công dụng: Lý khí hóa đờm, thanh đởm, hòa vị. Bài dùng rất thích hợp với người béo phì, gan nhiễm mỡ, nóng nhiệt đầy tức hông sườn, miệng đắng, đi ngoài táo khó, tiểu vàng, do can khí uất kết.
- Gia giảm: Nếu bụng đầy gia la bạc tử 16g. Bụng đầy ăn kém gia ngải diệp 12g. Nếu hay ăn thịt bụng đầy chậm tiêu gia sơn tra 14g. Nếu ăn rau củ bụng đầy gia sa nhân 6g. Nếu ăn chất bột bụng đầy gia mạch nha 14g, thần khúc 14g.
- Chống chỉ định: Chứng âm hư, người gầy gò mà gan nhiễm mỡ.
Sơn tra - chủ dược trong bài Đại an hoàn gia giảm trị gan nhiễm mỡ.
3. Bài Đại an hoàn gia giảm
- Bài thuốc dùng trong các chứng gan nhiễm mỡ, mập thừa cân, tỳ hư thấp trệ nhiều.
- Thành phần bài thuốc gồm các vị sau: Sơn tra 20g, bạch linh 20g, thần khúc 16g, liên kiều 14g, bán hạ 12g, trần bì 12g, nhân sâm 14g, la bạc tử 12g, mạch nha 12g.
- Cách dùng: Sắc hoặc làm hoàn uống. Sắc ngày 1 thang, chia 2-3 lần. Uống khi thuốc còn ấm. Làm hoàn viên bằng hạt ngô đồng. Ngày uống 10-15 viên. Chia 2 lần. Uống với nước ấm.
- Tác dụng: Tiêu thực, đạo trệ, trị ăn uống không tiêu do tỳ khí hư, bài rất thích hợp cho người gan nhiễm mỡ, mập phì, ăn uống không tiêu, do tỳ hư thấp trệ.
- Gia giảm: Nếu bụng đầy, ho đàm gia tô tử 14g, bạch giới tử 16g. Nếu bụng đầy gia la bạc tử 16g. Bụng đầy ăn kém gia ngải diệp 12g. Nếu hay ăn thịt bụng đầy chậm tiêu gia sơn tra 14g. Nếu ăn rau củ bụng đầy gia sa nhân 6g. Nếu ăn chất bột bụng đầy gia mạch nha 14g, thần khúc 14g.
- Chống chỉ định: Cho người gầy gò mà gan nhiễm mỡ.
4. Bài thuốc Bát vị hoàng gia giảm
- Dùng cho các chứng gan nhiễm mỡ mà chân không ấm do thận khí hư.
- Thành phần bài thuốc gồm các vị sau: Thục địa 30g, sơn dược 18g, sơn thù 14g, đơn bì 16g, phục linh 16g, trạch tả 10g, ngưu tất 14g, nhục quế 8g, phụ tử 8g, ngải diệp 12g.
- Cách dùng: Sắc hoặc làm hoàn uống. Sắc ngày 1 thang, chia 2-3 lần. Uống khi thuốc còn ấm. Làm hoàn viên bằng hạt ngô đồng. Ngày uống 10-15 viên. Chia 2 lần. Uống với nước ấm.
- Tác dụng: Ôn bổ thận dương, hóa đàm thấp…. trị chóng mặt, ù tai, đau lưng mỏi gối. Dùng trị các chứng thủy thấp ứ đọng trong cơ thể.
- Gia giảm: Nếu khó ngủ gia bá tử nhân 12g. Nếu ăn kém huyết áp cao gia ngải diệp 12g, sa nhân 6g, và bỏ phụ tử, nhục quế.
- Kiêng kỵ: Phụ nữ có thai, âm hư động hỏa, trẻ em dưới 15 tuổi.
Lưu ý: Các bài thuốc trên chỉ có tính tham khảo. Người bệnh gan nhiễm mỡ tuyệt đối không tự ý dùng theo mà cần có chỉ định dùng thuốc của thầy thuốc y học cổ truyền.
5. Phòng ngừa bệnh gan nhiễm mỡ
- Chế độ ăn lành mạnh: Nhiều rau xanh, hoa quả, ít mỡ động vật thay bằng dầu thực vật.
- Tập luyện thể dục thường xuyên: Ít nhất 30 phút mỗi ngày, 5 ngày mỗi tuần.
- Giảm cân nếu thừa cân.
- Không uống rượu bia.
- Tiêm phòng viêm gan B.
