“Nết người quân tử, tĩnh để tu thân, kiệm dùng dưỡng đức.
Không đạm bạc chí chẳng sáng soi, không tĩnh tâm tiến xa chẳng nổi.
Học cần tâm tĩnh, tài cần phải học.
Không học, tài chẳng mở mang, không chí, chẳng thành nghiệp học.
Biếng nhác ắt chẳng thể tinh thông, nóng nảy sao tu thành tâm tính.
Tháng ngày vùn vụt, ý chí qua đi, thân đã già nua, chưa hiểu sự đời.
Nhà rách sầu bi, hối thì đã muộn".
Bài học thứ 1: Bài học về sự tĩnh tâm
Ông khuyên con cần phải tĩnh mới có thể tu dưỡng tâm và thân, tĩnh giúp tinh thần sáng suốt.
Nếu không thể tĩnh tâm được, thì không thể lập kế hoạch hữu hiệu cho tương lai. Hơn nữa, điều kiện quan trọng hàng đầu của học tập, chính là môi trường yên tĩnh.
Con người ngày này, đại đa số là bận rộn cả ngày. Trong lúc bận rộn, chúng ta nên tĩnh tâm lại, suy nghĩ hướng đi cuộc đời mình.
Bài học thứ 2: Bài học tiết kiệm
Ông khuyên con cháu trau rồi đức hạnh của mình. Chi tiêu có nguyên tắc không chỉ giúp thoát khỏi cảnh nợ nần mà còn có thể sống được trong hoàn cảnh đạm bạc và không trở thành nô lệ của vật chất.
Ông khuyên, trong cuộc sống nhân sinh nên sống đạm bạc, tiết kiệm, đừng xem trọng danh vọng và tiền tài. Để biết được mục đích chân chính của đời người cần phải có nội tâm tĩnh tại. Có vậy mới có thể cẩn thận lập kế hoạch cho tương lai.
Bài học thứ 3: Sức mạnh của kế hoạch
"Không đạm bạc chí chẳng sáng soi, không tĩnh tâm tiến xa chẳng nổi".
Gia Cát Lượng khuyên răn con trai phải lên kế hoạch cho cuộc đời, không được việc gì cũng cầu danh lợi, thì mới có thể hiểu rõ được chí hướng của mình. Cần phải tĩnh tâm lại, mới có thể lập kế hoạch cẩn thận chi tiết cho tương lai.
Đối diện với tương lai, chúng ta có lý tưởng không?
Chúng ta có sứ mệnh không? Chúng ta có giá trị quan của riêng mình không?
Bài học thứ 4: Sức mạnh của học tập
Gia Cát Lượng khuyên răn con trai, yên tĩnh có tác dụng lớn đối với học tập, đương nhiên cần phối hợp với cảnh giới tâm hồn tĩnh lặng, chuyên chú, thì đạt được hiệu quả gấp bội. Gia Cát Lượng không phải là tín đồ của thuyết thiên tài, ông tin tưởng tài năng là kết quả của học tập, tu dưỡng.
Chúng ta có toàn tâm toàn sức học tập chưa?
Chúng ta có tin tưởng nỗ lực học tập mới có thành tựu không?
Chúng ta có quyết tâm tu dưỡng phẩm hạnh trở thành tài đức vẹn toàn không?
Bài học thứ 5: Sức mạnh của giá trị gia tăng
Gia Cát Lượng khuyên răn con trai muốn có giá trị gia tăng thì trước tiên phải lập chí, không sẵn lòng nỗ lực học tập, thì không thể phát triển tài năng của mình được. Trong quá trình học tập thì quyết tâm và nghị lực vô cùng quan trọng, vì thiếu ý chí thì sẽ giữa đường đứt gánh.
Trong quá trình học tập, sự quyết tâm và kiên trì là điều rất quan trọng. Bởi vì nếu thiếu ý chí, bạn rất có thể bỏ dở giữa đường. Đạo lý này thật sự có bao nhiêu người học được? Chúng ta thử nghĩ xem: người hăng hái bốc đồng làm thì nhiều, kẻ kiên trì đến cuối thì ít.
Bài học thứ 6: Sức mạnh của tốc độ
Cần nắm chắc tốc độ thì mới có thể vượt thời gian. Ông khuyên rằng, không nên cứ trì hoãn một việc nào đó mà cần nắm chắc việc cần làm.
Thời đại hiện nay là thời đại của công nghệ máy tính, hiệu suất công việc rất được coi trọng. Trí tuệ của 1.800 năm trước vẫn còn hữu dụng.
Bài học thứ 7: Sức mạnh của nhân cách
Khống chế được sự nóng nảy là đang trong quá trình rèn nhân cách. Ông khuyên con rằng nếu dễ dàng xao động thì không thể hun đúc được tính kiên nhẫn, nếu nóng nảy thì sẽ không thể tu tâm dưỡng tính được.
Các nhà tâm lý học cũng nói: "Tư tưởng ảnh hưởng đến hành vi, hành vi ảnh hưởng đến thói quen, thói quen ảnh hưởng đến tính cách, tính cách ảnh hưởng đến vận mệnh".
Gia Cát Lượng hiểu rõ trong cuộc đời cần phải cân bằng rất nhiều thứ, phải "tinh thông", cũng phải "tu tâm dưỡng tính".
Bài học thứ 8: Sức mạnh của thời gian
Thời gian qua đi suy nghĩ sẽ trì trệ. Gia Cát Lượng khuyên rằng, ý chí sẽ giảm sút theo thời gian. Có câu rằng: "Trẻ không gắng học hành, về già mới bi thương".
Quản lý thời gian là một khái niệm quản lý hiện đại. Mỗi ngày chỉ có 24 giờ, không hơn không kém, chỉ có bản thân mỗi người dùng mỗi giây phút ấy như thế nào. Bạn hãy suy nghĩ một chút xem, những năm tháng qua bản thân có biết trân quý thời gian không?
Bài học thứ 9: Sức mạnh của trí tưởng tượng
Sức mạnh trong niềm vui của trí tưởng tượng cũng sẽ như lá khô rơi rụng, không thể thu giữ, chỉ có nỗi bi thương còn đọng lại.
Gia Cát Lượng khuyên răn con trai, thời gian như bóng câu qua cửa sổ, khi mình già nua, lỗi thời, không theo kịp sự thay đổi của thời cuộc, mới đau thương than vãn bỏ lỡ tháng ngày, hối hận, muốn làm lại cũng không kịp nữa. Cần hiểu "Cư an tư nguy" (khi bình an phải nghĩ đề phòng lúc nguy nan), thì lúc lâm nguy sẽ không rối loạn.
Trí tưởng tượng có sức mạnh không thua kém tri thức. Chúng ta nên nghĩ từ cái lớn, nhưng bắt tay vào làm từ cái nhỏ, làm việc thiết thực, lập kế hoạch cho cuộc đời mình.
