Trong suốt cuộc đời nghệ sĩ của mình, Đoàn Chuẩn chỉ sáng tác khoảng hơn 20 ca khúc về tình yêu, nhưng đã khẳng định tài danh ở dòng nhạc trữ tình với giai điệu độc đáo, đầy cá tính. Hầu như tác phẩm nào của Đoàn Chuẩn cũng đều có ghi tên Từ Linh bên cạnh tên ông, đó chính là người bạn thân thiết như tri kỷ của mình.
Các thành viên trong Hội đồng bình luận của chương trình "Giai điệu tự hào" mang tên "Tình trong lá thiếp".
Nổi tiếng với những ca khúc trữ tình, giàu hình tượng, trong mỗi sáng tác của Nhạc sĩ Đoàn Chuẩn hình như đều chứa đựng bí mật nho nhỏ về mối tình nào đó mà ngay cả những người thân của ông cũng không hay biết. Mỗi tình khúc ấy, đều thấp thoáng bóng hồng, họ đều là những con người thực và được ông yêu quý. Nhân vật trong “Gửi người em gái miền Nam” cũng là một dấu ấn đặc biệt như thế.
Hầu hết các tình khúc của Đoàn Chuẩn đều viết về mùa thu, nhưng “Gửi người em gái miền Nam” được Đoàn Chuẩn sáng tác năm 1956 lại viết về mùa xuân. Xung quanh bài hát này, có người cho rằng “người em gái” ấy là một cô Ca sĩ xinh đẹp, gốc Hà Nội, từng là "Thủ khoa" của Đài Pháp Á, được Đoàn Chuẩn yêu thương, đã theo chồng vào Nam khiến ông ngày đêm mong nhớ. Có người lại khẳng định đó là một nữ ca sĩ quê Hải Phòng đã phiêu bạt vào Nam, khiến tình yêu của ông gặp cách trở.
Từ trái qua: Nhà thơ Đặng Vương Hưng, Nghệ sĩ Đoàn Đính (con trai của Nhạc sĩ Đoàn Chuẩn) và Nhạc sĩ Văn Ký.
Dù bóng hồng trong ca khúc “Gửi người em gái miền Nam” là ai đi chăng nữa, nhưng giai điệu và lời ca của tình khúc này gần 70 năm qua vẫn làm say đắm biết bao người yêu nhạc: “Cành hoa tim tím bé xinh xinh báo xuân nồng/ Cành đào phong kín cánh mong manh như hoa lòng/ Hà Nội mừng đón Tết, hoa chen người đi, liễu rủ... mà chi/ Đêm tân xuân, hồ Gươm như say mê/ Chuông reo vui, Ngọc Sơn sao uy nghi/ Ngàn phía đến lễ đền/ Chạnh lòng tôi nhớ tới... người em”.
Tình yêu cách trở hai miền càng thêm mãnh liệt, trở thành niềm mong ước đoàn tụ Bắc - Nam: “Rồi ngày thống nhất đến rất nhanh không ai ngờ/ Cầu chia giới tuyến đến mai đây san đất bằng/ Nụ cười trong gió sớm, anh đến tìm em... giữa cầu Hiền Lương/ Em tôi đi, màu son lên đôi môi/ Khăn san bay, lả lơi bên vai ai/ Trời thắm gió trăng hiền/ Hà Nội thêm bóng dáng nàng tiên”.
Thật thú vị, khi được ngồi cạnh Nghệ sĩ Đoàn Đính (con trai của Nhạc sĩ Đoàn Chuẩn) trên sân khấu “Giai điệu tự hào” và được nghe âm thanh tuyệt vời từ chính cây đàn guitar Hawaii mà Đoàn Chuẩn đã sử dụng năm xưa, tấu lên khúc nhạc “Gửi người em gái miền Nam”…
Năm 1999, khi đang làm tại "An ninh Thế giới" tôi được Tòa soạn phân công đi viết bài chân dung về Tài tử Ngọc Bảo (1926 – 2006), một ca sĩ chuyên về dòng nhạc tiền chiến. Tôi ấn tượng mãi chi tiết: Tài tử Ngọc Bảo là người đầu tiên hát tình khúc “Gửi người em gái miền Nam”, ngay từ năm 1956. Ngọc Bảo đã kể lại rằng: Vì ca từ dài, nên ông phải vất vả tập luyện tới hơn một tháng trời mới thuộc lời. Nhưng ngay từ đêm hát đầu tiên đã thành công bất ngờ, hàng ngàn người nghe vỗ tay không dứt. Rồi như một hiện tượng thời đó, tình khúc này đã giúp Tài tử Ngọc Bảo "chạy sô" liên tục nhiều tháng trời, vì khán giả yêu cầu biểu diễn. Ông cũng là người hát bền nhất tình khúc bất hủ này suốt 50 năm, cho tới lúc qua đời.
Hà Nội, 26/9/2024
TTNL
