Một bước tiến mang tính lịch sử của y học nước nhà là khả năng chẩn đoán sớm các bất thường nghiêm trọng của thai nhi trước 13 tuần tuổi. Đây là phát biểu của BS.CKII Trần Ngọc Hải – Giám đốc Bệnh viện Từ Dũ tại hội thảo quốc tế với chủ đề “Bất thường hệ tim mạch - thần kinh trước 13 tuần tuổi thai”, ngày 6/11.
Thấy rõ bất thường khi thai nhi chỉ như quả dâu
Bác sĩ Hải cho rằng đây là “một cuộc cách mạng” trong lĩnh vực chẩn đoán bệnh lý bào thai – một thành tựu vốn được xem là cực kỳ thách thức, bởi tuổi thai càng nhỏ thì mức độ khó càng cao. Thành tựu này đã giúp nền y học Việt Nam tiến một bước dài, vượt qua cột mốc chẩn đoán sau 22 tuần như trước đây, rút ngắn thời gian tới 10 tuần (tương đương 2,5 tháng).
Ý nghĩa của bước tiến này không chỉ nằm ở con số, mà còn mang lại sự an tâm cho người phụ nữ, sự yên ổn cho gia đình, đồng thời góp phần quan trọng trong chương trình nâng cao chất lượng dân số ngay từ giai đoạn bào thai của quốc gia.
Ba tháng đầu thai kỳ là giai đoạn then chốt khi các cơ quan của em bé bắt đầu hình thành và phát triển. Mục tiêu của y khoa hiện đại là phải sàng lọc và phát hiện dị tật bẩm sinh ngay trong “tam cá nguyệt thứ nhất”, lý tưởng là trước 13 tuần tuổi.
Đây là nhiệm vụ vô cùng phức tạp, bởi ở giai đoạn này, thai nhi còn rất nhỏ. Bác sĩ Hải ví von: “Buồng tim của một thai nhi 26–27 tuần tuổi chỉ nhỏ như quả dâu tây, còn ở tuần thứ 12 thì cơ quan này còn nhỏ hơn nữa”.
Tuy nhiên, với sự hỗ trợ của công nghệ đỉnh cao, những điều tưởng chừng không thể đã trở thành hiện thực. Bệnh viện Từ Dũ đã triển khai các hệ thống máy móc tiên tiến nhất thế giới, từ máy siêu âm hiện đại, MRI có khả năng dựng hình 3D, 4D, đến các kỹ thuật chuyên sâu như siêu âm bơm nước và nội soi buồng tử cung với ống soi siêu nhỏ chỉ 5 mm.
Những công cụ này cho phép tạo ra các “bản đồ” hay “mô phỏng thực tế” giúp chẩn đoán chính xác đến từng milimét các bệnh lý phức tạp. Nhờ đó, các bác sĩ có thể phát hiện sớm các bất thường có tỷ lệ cao nhất như: dị tật tim (bất thường van tim, cấu trúc tim); các vấn đề hệ thần kinh trung ương như não úng thủy, thai vô sọ; khiếm khuyết cơ quan như thoát vị hoành, thoát vị thành bụng, thiếu hụt chi hoặc bất thường cột sống. Đây đều là những biến cố lớn, ảnh hưởng trực tiếp đến sự sống còn và chất lượng sống của trẻ sau này.
Theo bác sĩ Hải, kỷ nguyên chuyển đổi số mở ra hướng đi mới với sự tham gia của trí tuệ nhân tạo (AI). Với nguồn dữ liệu lớn (big data) từ 60.000 ca sinh mỗi năm tại Bệnh viện Từ Dũ, AI giúp xử lý thông tin, thống kê, đối chiếu và so sánh các kết quả chẩn đoán.
Nếu như trước đây, một ca khó có thể cần hội chẩn nhiều chuyên gia quốc tế và tốn nhiều thời gian, thì nay AI đã hỗ trợ một phần công việc đó, giúp tăng tốc độ chẩn đoán và năng suất lao động.
Từ chẩn đoán chính xác đến can thiệp tối thiểu và đào tạo đỉnh cao
Theo Giám đốc Bệnh viện Từ Dũ, triết lý cốt lõi mà bệnh viện theo đuổi là: “Chẩn đoán chính xác, can thiệp tối thiểu. Y học để đau là có tội. Nhất là lại làm cho phụ nữ... thì tội rất lớn”. Mục tiêu cao nhất là mọi can thiệp phải ít xâm lấn nhất, không gây tổn thương hay đau đớn cho người bệnh.
Bác sĩ Hải khẳng định, chẩn đoán sớm không đồng nghĩa với chấm dứt thai kỳ, mà ngược lại, mở ra cơ hội can thiệp và điều trị ngay từ trong bào thai, hoặc lên kế hoạch điều trị sau sinh.
Minh chứng rõ nhất là 11 trường hợp không có van động mạch chủ hoặc van động mạch phổi – những ca bệnh mà nếu không can thiệp, trái tim thai nhi sẽ không thể hoạt động sau khi chào đời. Nhờ can thiệp bào thai thành công, các bác sĩ đã mang lại sự sống cho những em bé này. Một thành công đáng chú ý khác là ca thông tim cho bệnh nhi đến từ Singapore, hiện em bé đã khỏe mạnh và có thể tự thở.
Theo bác sĩ Hải, để làm chủ các kỹ thuật đỉnh cao này, đào tạo đóng vai trò sống còn. Bệnh viện đã mời Giáo sư Simon Meagher (Úc) – chuyên gia đầu ngành – trực tiếp giảng dạy cho gần 500 bác sĩ.
Điểm đặc biệt của chương trình là việc trang bị 15 hệ thống robot mô phỏng Opus, cho phép bác sĩ thực hành trên máy giả lập cho đến khi thuần thục ngay sau khi học lý thuyết. Mục tiêu là giúp các y bác sĩ “làm được ngay”, tự tin áp dụng những kỹ thuật khó nhất vào thực tế.
“Với sự hỗ trợ từ các chuyên gia hàng đầu, trang thiết bị hiện đại và hệ thống đào tạo mô phỏng, các bác sĩ chẩn đoán hình ảnh Việt Nam hoàn toàn đủ năng lực tiếp cận và làm chủ những kỹ thuật đỉnh cao của y học thế giới. Họ là những ‘ân nhân’ của bác sĩ lâm sàng, những người đóng vai trò quyết định đến tương lai của y học nước nhà”, bác sĩ Hải nhấn mạnh.
