Trong giai đoạn mới, nông dân, sản xuất nông nghiệp đối mặt với nhiều thách thức, khó khăn như: đòi hỏi của các thị trường thế giới ngày càng cao; vấn đề biến đổi khí hậu; việc triển khai chính sách hỗ trợ còn hạn chế... Trong đó, HTX đóng vai trò rất quan trọng trong thúc đẩy sản xuất, nhất là tiếp cận với những mô hình sản xuất mới, hiệu quả cũng như trong vai trò cầu nối giữa nông dân với chính sách của nhà nước.
Theo ông Nguyễn Ngọc Luân, Giám đốc HTX Nông nghiệp Lâm San (H.Cẩm Mỹ) chỉ ra, giá trị gia tăng của sản phẩm nông nghiệp khá tốt nhưng giá trị gia tăng cho nông dân không nhiều. Người nông dân đang bước qua một giai đoạn mới, một áp lực khác về biến đổi khí hậu, yêu cầu thị trường ngày càng khó... Ví dụ, một số cây trồng của Việt Nam như cà phê, cao su xuất khẩu phải chứng minh trước năm 2020 không phải là đất do phá rừng. Ngoài ra, vấn đề thực hiện giảm phát thải trong sản xuất nông nghiệp; đa dạng sinh học... Những cái khó từ rủi ro thị trường càng là thách thức lớn. Cụ thể, dự án cánh đồng lớn cho hồ tiêu của HTX thời gian đầu đạt hiệu quả rất tốt nhưng sau này nông dân thua lỗ do thị trường biến động.
Cùng quan điểm, ông Hoàng Công Phước, Giám đốc HTX Nông trại Dốc Mơ (xã Gia Tân 3, H.Thống Nhất) cho rằng, biến đổi khí hậu đang là vấn đề rất đáng quan tâm. Hiện nông dân trồng rất nhiều chuối cấy mô và bỏ hết các loại cây trồng khác, vấn đề lạm dụng phân hóa học và từ 3-5 năm đất sẽ chết, mưa xuống không hút được nước thì tình trạng xói mòn đất, ngập lụt sẽ rất cao.
HTX mong muốn lập được làng Dốc Mơ có giá trị văn hóa chung là bền vững, sống chung với môi trường, mang lại sức khỏe cho con người. Việt Nam hiện chưa phát triển về chế biến và chưa hình thành được chuỗi dây chuyền chế biến sâu, tận dụng những phụ phẩm nông nghiệp làm phân bón. HTX đã làm được chuỗi này, từ đầu tư nuôi trồng, chế biến đến tự sản xuất được phân bón hữu cơ trong sản xuất. Nhờ đó, sản phẩm chế biến của HTX bán với giá rất cao.
Theo ông Phước: “Xây dựng hệ sinh thái gắn với du lịch nông nghiệp là điểm mạnh và cần thiết nên nhà nước cần hỗ trợ HTX, nông dân thực hiện. Ví dụ, hiện nay, người lớn tuổi ở Việt Nam ngày càng gia tăng, họ cần chỗ sống an toàn với nước sạch, môi trường trong lành, thực phẩm sạch...”. Nhu cầu làm những nơi nghỉ dưỡng cho người lớn tuổi kết hợp với những vùng nông nghiệp sinh thái là rất lớn. Hiện Thái Lan đã có mô hình những khu nghỉ dưỡng sinh thái cho người nghỉ hưu châu Âu. Việt Nam nên quan tâm đến mô hình này để đón nhận người Nhật Bản, châu Âu, Mỹ... đến nghỉ dưỡng khi nghỉ hưu, góp phần mang lại hiệu quả kinh tế cao.
Ông Lê Sự, Chủ tịch HĐQT HTX Dịch vụ đầu tư phát triển nông nghiệp Xanh (xã Nhân Nghĩa, H.Cẩm Mỹ) chia sẻ: “Tôi đánh giá rất cao sự chỉ đạo, lãnh đạo từ tỉnh đến huyện, xã trong phát triển nông nghiệp. Nhờ đó, sự phát triển của nông thôn có bước tiến lớn trong thời gian vừa qua, đặc biệt trong thời gian gần đây. Mong tỉnh quan tâm hơn, có những giải pháp để nông dân nhận thức rõ, có trách nhiệm hơn trong sản xuất an toàn để tăng sức cạnh tranh cho nông sản trong điều kiện yêu cầu của thị trường xuất khẩu ngày càng khắc khe”.
Ông Nguyễn Ngọc Luân cho biết thêm, dự án cánh đồng lớn cho hồ tiêu của HTX, người nông dân làm rất tốt nhưng việc giải ngân những gói hỗ trợ rất lâu, rất ít. Mong được tháo gỡ, nhất là sự phức tạp về hồ sơ, thủ tục để trong tương lai, chính sách hỗ trợ sản xuất phải góp phần định hướng cho nông dân chú trọng hơn về chất lượng. Xã Lâm San đang làm tốt nông nghiệp sinh thái, chính sách nên khuyến khích mô hình này phát triển và có quy chuẩn như thế nào là nông nghiệp sinh thái. Ở đây, sự nâng cao kiến thức thực sự cho nông dân rất quan trọng, nhất là để họ hiểu thế nào là hữu cơ, sinh thái; hiểu về đất, nước, khí hậu, thị trường...
Theo Phó chủ tịch UBND tỉnh Võ Văn Phi, có một số chính sách hỗ trợ cho nông nghiệp nhưng chưa triển khai hiệu quả vào thực tế. Trong đó có nguyên nhân do phối hợp giữa các bên còn hạn chế. Sản xuất nông nghiệp phải gắn với xuất khẩu. Hiện nhiều nông sản của tỉnh đã xuất khẩu qua các thị trường khó tính. Vì thế, các HTX phải làm hết trách nhiệm của mình, cùng với chính quyền địa phương, các sở, ngành tạo ra sản phẩm đạt tiêu chuẩn xuất khẩu thì giá trị nông sản mới được nâng lên.
