Tốt nghiệp thủ khoa Đại học Tổng hợp và Đại học Khoa học Tự nhiên Hà Nội, GS.TSKH Trần Duy Quý tiếp tục con đường học thuật tại Liên Xô, bảo vệ thành công luận án Phó tiến sĩ sinh học và thực tập sinh cao cấp. Trở về nước, ông là một trong những người đặt nền móng xây dựng Trung tâm Di truyền Nông nghiệp – tiền thân của Viện Di truyền Nông nghiệp ngày nay.
Ông tiếp tục được cử sang thực tập sinh cao cấp tại Viện Hàn lâm Khoa học Liên Xô vào tháng 10/1990. Say mê và tận tâm làm việc, ông bảo vệ thành công Luận án TSKH 7/12/1992 với đề tài “Nghiên cứu và sử dụng các đột biến vào nghiên cứu Di truyền và chọn tạo giống lúa Orysa sativa L”. Về nước, ông vinh dự được bổ nhiệm làm Viện trưởng Viện Di truyền Nông nghiệp, Bộ NN & PTNT (31/5/1993), góp sức xây dựng Viện thành một đơn vị mạnh trong nghiên cứu di truyền NN. Đến năm 1996, ông được phong hàm PGS và đến năm 2002, ông được phong hàm GS về lĩnh vực này.
Từ những năm 1990, tên tuổi của ông gắn liền với giống lúa DT10 – sản phẩm đột phá có năng suất cao, chống chịu sâu bệnh và thời tiết khắc nghiệt. Giống DT10 từng được trồng tại nhiều địa phương trong nước và cả quốc tế, trong đó có Iraq với năng suất lên tới 11 tấn/ha.
Không dừng lại ở đó, ông còn cho ra đời hàng loạt giống siêu lúa khác như NPT3 – Hoa Phượng Đỏ, NPT4, NPT5, BQ, QP-5, QJ-4…, kết hợp công nghệ bức xạ và lai tạo hiện đại, mở rộng tiềm năng sản xuất nông nghiệp bền vững và chất lượng cao. Đến nay, ông đã chọn tạo gần 30 giống lúa cùng nhiều giống đậu tương, hoa, góp phần làm đa dạng hệ sinh thái nông nghiệp Việt Nam.
Không chỉ cống hiến trong phòng thí nghiệm và ngoài đồng ruộng, GS.TSKH Trần Duy Quý còn là một cây bút giàu tâm huyết. Gần 200 bài báo khoa học của ông được đăng tải trên các tạp chí uy tín trong và ngoài nước, mang đến kiến thức thực tiễn và nguồn cảm hứng cho giới khoa học và nông dân.
Với kinh nghiệm có hàng chục năm gắn bó với các tạp chí khoa học chuyên ngành Nông nghiệp, Di truyền trong nước, từ năm 2012 đến nay, GS.TSKH Trần Duy Quý là Tổng Biên tập Tạp chí Khoa học phát triển nông thôn Việt Nam, ông đã xây dựng nơi đây thành một diễn đàn chuyên sâu, uy tín, nơi hội tụ trí tuệ của các nhà nghiên cứu, chuyên gia, kỹ sư nông nghiệp và những người làm nghề. Năm 2020, ông được Hội Nhà báo Việt Nam trao tặng Kỷ niệm chương Vì sự nghiệp Báo chí Cách mạng Việt Nam– một minh chứng cho đóng góp đặc biệt trong lĩnh vực báo chí chuyên ngành.
Bên cạnh các giống cây trồng mới, GS.TSKH Trần Duy Quý còn chủ trì hàng loạt đề tài, dự án cấp Nhà nước, đồng thời là tác giả và đồng tác giả của nhiều sách chuyên khảo về di truyền, chọn giống và phòng trừ sâu bệnh. Những công trình này là tài sản quý giá không chỉ với giới khoa học mà còn với hàng vạn người nông dân trên cả nước.
Với những thành tựu nổi bật, ông đã nhận được hàng loạt giải thưởng danh giá: Giải thưởng Nhà nước năm 2005; Giải thưởng Vifotec các năm 1997, 2000, 2006; Giải thưởng của các tổ chức quốc tế như FAO, IAEA, Tổ chức Phát triển Nông nghiệp châu Á - Thái Bình Dương...; Huân chương Lao động hạng Ba, nhiều bằng khen của Chính phủ, cùng danh hiệu “cha đẻ của những giống siêu lúa Việt Nam”; Đặc biệt, năm 2002, ông được Viện Danh nhân thế giới của Mỹ vinh danh là 1 trong 1000 nhà khoa học có ảnh hưởng toàn cầu. Năm 2018, GS. TSKH Trần Duy Quý đã được Liên hiệp các Hội Khoa học kỹ thuật Việt Nam bình chọn trong danh sách "100 Giáo sư trọn đời cống hiến".
Dù đã ở tuổi ngoài 70, GS.TSKH Trần Duy Quý vẫn không ngơi nghỉ. Ông hiện là Chủ tịch Hội Khoa học Phát triển Nông thôn Việt Nam, Chủ tịch Hội Hoa lan Hà Nội, Phó Chủ tịch Hội Sinh Vật Cảnh TP. Hà Nội, Ủy viên Ban chấp hành Trung ương Hội Sinh vật cảnh Việt Nam, Chủ tịch Hiệp hội Sản xuất và Kinh doanh Hoa lan Việt Nam, Viện trưởng Viện Nghiên cứu hợp tác KHKT Châu Á - Thái Bình Dương và tiếp tục giữ vai trò Tổng Biên tập Tạp chí Khoa học Phát triển Nông thôn Việt Nam.
Nhân kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925 – 21/6/2025), những người làm báo tại Tạp chí Khoa học Phát triển Nông thôn Việt Nam xin gửi lời tri ân sâu sắc tới GS.TSKH Trần Duy Quý – người thầy, người lãnh đạo và người truyền cảm hứng lớn lao cho nền báo chí khoa học nước nhà. Ông không chỉ là một nhà khoa học tận tụy mà còn là người kiến tạo những giá trị bền vững. Một cuộc đời trọn vẹn với nông nghiệp và báo chí – đó là dấu ấn mà GS.TSKH Trần Duy Quý để lại cho hôm nay và mai sau.
