Các quốc gia tiên tiến đã xây dựng một hệ thống toàn diện, không chỉ dừng lại ở việc phòng chống thiên tai mà còn bao gồm các giải pháp về thị trường và chính sách, mang lại nhiều bài học quý giá cho Việt Nam.
1. Bảo hiểm nông nghiệp: "Tấm lá chắn" cho người sản xuất
Tại nhiều nước phát triển, bảo hiểm nông nghiệp là công cụ quản lý rủi ro trọng yếu, giúp người sản xuất chuyển giao một phần rủi ro cho bên thứ ba.
Ở Mỹ, chính phủ trợ giá cho các chương trình bảo hiểm, bao gồm cả bảo hiểm năng suất và doanh thu. Điều này giúp nông dân yên tâm sản xuất, vì khi có thiên tai hay giá cả sụt giảm, họ vẫn được bồi thường một phần thiệt hại, tránh được nguy cơ phá sản.
Tương tự, Tây Ban Nha áp dụng mô hình bảo hiểm nông nghiệp toàn diện, tích hợp nhiều loại rủi ro vào một gói duy nhất, từ thời tiết đến giá cả và dịch bệnh. Mô hình này được xây dựng dựa trên sự hợp tác chặt chẽ giữa chính phủ, các công ty bảo hiểm và người nông dân, tạo ra một hệ thống chia sẻ rủi ro hiệu quả.
2. Ứng dụng công nghệ cao: Chuyển đổi từ bị động sang chủ động
Kinh nghiệm của các quốc gia như Israel và Hà Lan cho thấy công nghệ đóng vai trò quyết định trong việc quản trị rủi ro. Israel, với điều kiện tự nhiên khắc nghiệt, đã thành công trong việc áp dụng công nghệ tưới nhỏ giọt, nhà kính thông minh và các hệ thống cảm biến để giám sát môi trường. Điều này giúp họ chủ động kiểm soát các yếu tố về nước và dinh dưỡng, giảm thiểu rủi ro từ thiếu nước và sâu bệnh.
Tương tự, Hà Lan đã trở thành cường quốc xuất khẩu nông sản hàng đầu nhờ vào nông nghiệp thông minh, sử dụng nhà kính tự động và các thuật toán dự báo, cho phép họ kiểm soát gần như tuyệt đối các yếu tố môi trường. Đây là minh chứng cho thấy công nghệ có thể biến những rủi ro lớn thành những yếu tố có thể quản lý được.
3. Chính sách hỗ trợ và liên kết chuỗi giá trị
Việc quản lý rủi ro sẽ hiệu quả hơn khi có sự hỗ trợ của chính sách. Nhật Bản đã chứng minh điều này bằng cách khuyến khích nông dân tham gia vào các hợp tác xã và các tổ chức liên kết sản xuất.
Những liên kết này không chỉ giúp người sản xuất có tiếng nói chung, tăng khả năng đàm phán mà còn đảm bảo đầu ra ổn định và tiếp cận các thị trường lớn.
Trong khi đó, Liên minh Châu Âu (EU) sử dụng các chính sách nông nghiệp chung (CAP) để hỗ trợ thu nhập cho nông dân và thúc đẩy sản xuất bền vững.
Các khoản trợ cấp trực tiếp và các biện pháp quản lý thị trường đã giúp họ duy trì sự ổn định về giá cả và thu nhập cho người sản xuất.
Bài học cho Việt Nam
Từ những kinh nghiệm quốc tế trên, Việt Nam có thể rút ra một số bài học cốt lõi để áp dụng linh hoạt vào bối cảnh trong nước.
Đầu tiên, cần hoàn thiện và mở rộng chính sách bảo hiểm nông nghiệp, đặc biệt là các gói được nhà nước trợ giá, đồng thời tăng cường tuyên truyền để người nông dân chủ động tham gia.
Thứ hai, đẩy mạnh ứng dụng khoa học công nghệ, hỗ trợ vốn và kỹ thuật cho nông dân đầu tư vào các giải pháp công nghệ cao để tăng khả năng thích ứng với biến đổi khí hậu.
Thứ ba, củng cố và xây dựng các mô hình liên kết chuỗi giá trị chặt chẽ giữa nhà sản xuất, doanh nghiệp và thị trường để giảm thiểu rủi ro về đầu ra.
Cuối cùng, cần nâng cao năng lực cho người nông dân thông qua các chương trình đào tạo, giúp họ chuyển từ tư duy sản xuất sang tư duy kinh tế nông nghiệp.
Tóm lại, quản trị rủi ro là một nỗ lực tổng thể đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa nhà nước, doanh nghiệp và người dân. Việc học hỏi kinh nghiệm quốc tế chính là chìa khóa giúp nông nghiệp Việt Nam phát triển bền vững và khẳng định vị thế của mình trên trường quốc tế.
Còn tiếp...
