Vụ tai nạn liên hoàn sáng 15/9 trên cao tốc Cầu Giẽ – Ninh Bình, khi một ô tô đâm vào xe bồn tưới cây khiến 18 người bị thương, đã đặt ra câu hỏi lớn: làm thế nào để đảm bảo an toàn cho xe bảo trì, tưới cây hay các phương tiện thi công trên cao tốc?
Thực tế, các loại xe này thường di chuyển với tốc độ rất chậm tạo ra độ chênh lớn so với dòng phương tiện lưu thông tốc độ cao. Dù đã có đèn tín hiệu và chóp nón cảnh báo nhưng không đủ để loại trừ rủi ro.
Chính vì vậy, nhiều quốc gia phát triển đã áp dụng một giải pháp đặc biệt – Truck Mounted Attenuator (TMA), được ví như “lá chắn cứu mạng” cho cả công nhân bảo trì lẫn người gây tai nạn.
Truck Mounted Attenuator hoạt động ra sao?
TMA là thiết bị giảm chấn gắn ở đuôi xe bảo trì hoặc xe cảnh báo. Bên trong thiết bị có nhiều khoang hấp thụ năng lượng, giúp phân tán và giảm thiểu lực va chạm khi có xe đâm từ phía sau.
Trong các thử nghiệm, một xe con lao vào TMA ở tốc độ 100 km/h khiến phần đầu xe hư hỏng nặng nhưng tài xế vẫn an toàn, trong khi xe bảo trì phía trước hầu như không bị ảnh hưởng.
Nhờ khả năng hấp thụ xung lực này, TMA trở thành “tường chắn cuối cùng” ngăn những vụ tai nạn chết người trên cao tốc.
Vì sao cần TMA trên các tuyến cao tốc?
Khoảng cách tốc độ lớn giữa xe bảo trì và dòng xe lưu thông khiến nguy cơ va chạm luôn hiện hữu. Các phương tiện cảnh báo truyền thống như đèn nháy, bảng điện tử hay chóp nón chỉ có tác dụng thông báo từ xa, nhưng không thể giảm thiểu hậu quả khi va chạm xảy ra.
Tại Mỹ và nhiều nước châu Âu, ngoài việc gắn TMA, các kỹ sư còn triển khai xe “shadow vehicle” hộ tống phía sau khu vực thi công. Xe này vừa phát tín hiệu cảnh báo, vừa mang TMA để bảo vệ nhóm công nhân và phương tiện bảo trì phía trước.
Một nghiên cứu năm 2014 của Viện nghiên cứu giao thông thuộc Texas A&M University System chỉ ra, mỗi vụ tai nạn có sự hiện diện của TMA giúp giảm thiệt hại trung bình gần 200.000 USD.
Báo cáo năm 2022 của Đại học George Mason và Viện Giao thông Virginia Tech cũng cho thấy, tỷ lệ xe đi quá gần khu vực thi công giảm từ 18% xuống còn 3,6% khi kết hợp TMA với xe “shadow vehicle” và bảng cảnh báo điện tử.
Chi phí và hiệu quả đầu tư
Giá một bộ TMA hiện dao động từ 20.000 – 35.000 USD tùy cấp độ, chưa bao gồm xe tải gắn thiết bị. Khi bị va chạm trực diện, phần hộp giảm chấn thường phải thay mới với chi phí khoảng 10.000 – 15.000 USD.
Mức đầu tư này tuy không nhỏ, nhưng so với thiệt hại kinh tế và đặc biệt là tổn thất nhân mạng trong các vụ tai nạn trên cao tốc, TMA được đánh giá là giải pháp hiệu quả và đáng để áp dụng tại những tuyến đường có mật độ lưu thông lớn và nguy cơ cao.
Trong bối cảnh số vụ tai nạn liên quan đến xe bảo trì cao tốc vẫn còn diễn ra, giải pháp TMA có thể là lựa chọn giúp giảm thiểu rủi ro. Nếu được nghiên cứu và triển khai đồng bộ cùng hệ thống cảnh báo điện tử, TMA sẽ trở thành “thần hộ mệnh” cho cả công nhân thi công lẫn người tham gia giao thông.
