Theo truyền thuyết được lưu truyền trong dân gian và ghi chép trong các tư liệu lịch sử của đình làng So, nghề làm miến dong đã có mặt tại đây hơn 10 thế kỷ. Câu chuyện kể rằng, khi vua Đinh Bộ Lĩnh lên đường dẹp loạn 12 sứ quân, người dân làng So đã làm lễ tiễn đưa và chuẩn bị bún gạo (tiền thân của miến dong) để tiễn đưa 300 tráng đinh. Từ đó, nghề làm miến dong trở thành một phần không thể thiếu trong đời sống văn hóa của người dân làng So.
Miến dong làng So không chỉ đơn thuần là một món ăn mà còn mang ý nghĩa văn hóa sâu sắc. Câu ca “Cỗ yến thiếu miến làng So” thể hiện vị trí quan trọng của miến trong ẩm thực địa phương. Điều này cho thấy miến đã trở thành một phần không thể thiếu trong các dịp lễ hội và cuộc sống hàng ngày của người dân.
Trong đó, thương hiệu "Miến dong Dương Kiên" - đặc sản miến dong làng So được công nhận là sản phẩm OCOP 4 sao vào năm 2020 bởi UBND TP. Hà Nội. Sản phẩm này đã vượt qua nhiều tiêu chí khắt khe về chất lượng, an toàn thực phẩm và đóng gói để đạt được chứng nhận này. Điều này không chỉ khẳng định chất lượng của sản phẩm mà còn giúp nâng cao giá trị thương hiệu cho sản phẩm miến dong làng So.
Không chỉ dừng lại ở thị trường nội địa, miến dong làng So còn được yêu thích tại các thị trường quốc tế như Nhật Bản, Hàn Quốc và Đức. Sự đón nhận nhiệt tình từ khách hàng quốc tế cho thấy chất lượng và hương vị độc đáo của sản phẩm này.
Làng So không chỉ nổi tiếng với miến dong mà còn có ngôi đình cổ kính - Di tích Quốc gia Đặc biệt đình So. Đình này được xếp hạng Di tích Quốc gia Đặc biệt vào năm 2018 bởi Thủ tướng Chính phủ. Sự kết hợp giữa di tích lịch sử và đặc sản ẩm thực tạo nên một điểm đến hấp dẫn cho du khách.
Chính quyền địa phương đã nhận ra tiềm năng du lịch của vùng đất này và đang nỗ lực Phát triển du lịch gắn với bảo tồn di sản văn hóa. Các hoạt động như lễ hội truyền thống hàng năm vào tháng 2 âm lịch không chỉ thu hút du khách mà còn giúp quảng bá rộng rãi về đặc sản miến dong.
Bên cạnh việc bảo tồn di sản văn hóa và phát triển du lịch, người dân làng So cũng đang áp dụng các mô hình nông nghiệp sinh thái hiện đại để nâng cao giá trị gia tăng cho sản phẩm nông nghiệp nói chung và đặc biệt cho ngành nghề làm miến nói riêng.
HTX Nông nghiệp Xứ Đoài đã triển khai mô hình nuôi trùn quế cải tạo bã dong riềng thành phân bón cho nho và sen. Đây không chỉ giúp cải thiện môi trường mà còn tạo ra nguồn nguyên liệu sạch cho việc sản xuất miến dong.
Ngoài ra, HTX cũng đang phát triển mô hình sen gắn với du lịch sinh thái theo chuỗi trên diện tích 8,5 ha. Mô hình này kết hợp giữa trồng sen lấy củ (một nguyên liệu quan trọng trong việc làm miến) với phát triển du lịch sinh thái, tạo ra một hệ sinh thái bền vững.
Làng So đang chứng minh rằng việc giữ gìn bản sắc văn hóa truyền thống có thể đi đôi với sự phát triển hiện đại. Miếng miến dong đơn giản đã trở thành cầu nối giữa quá khứ và hiện tại, giữa truyền thống và đổi mới. Với sự kết hợp giữa bảo tồn di sản văn hóa (đình So), phát triển đặc sản (miến dong) và áp dụng mô hình nông nghiệp sinh thái hiện đại, Làng So đang trên con đường trở thành một điểm đến hấp dẫn về mặt văn hóa - du lịch - nông nghiệp bền vững tại Thủ đô Hà Nội.
