Nguy cơ sạt lở gia tăng sau mưa bão
Vụ việc xảy ra ngày 29/9 tại phường Sa Pa (Lào Cai) là lời cảnh báo rõ ràng về rủi ro sạt lở đất trên các tuyến đèo dốc. Một ô tô bị khối đất đá từ sườn đồi sụt xuống đẩy rơi xuống vực sâu khoảng 50 m. May mắn, toàn bộ hành khách trên xe thoát nạn.
Theo các chuyên gia địa chất, hiện tượng sạt lở đất thường gia tăng sau mưa bão. Lượng nước mưa lớn kéo dài khiến nền đất tại các sườn núi bị bão hòa, mất kết cấu vững chắc.
Khi nước ngấm quá nhiều vào các lớp đất và không thể thấm thêm, trọng lượng khối đất tăng lên, làm giảm ma sát với lớp nền bên dưới và dễ dàng trượt xuống dốc.
Trong điều kiện này, bất kỳ tác động nào từ nước chảy bề mặt, rung chấn hoặc thậm chí trọng lực cũng có thể gây ra sạt lở. Do đó, các tuyến đường đèo núi, đặc biệt sau bão hoặc áp thấp nhiệt đới, luôn tiềm ẩn mối đe dọa cho người và phương tiện lưu thông.
Dấu hiệu nhận biết khu vực dễ sạt lở
Để giảm nguy cơ gặp sự cố, tài xế cần biết cách quan sát và nhận diện các dấu hiệu cảnh báo. Một trong những chỉ báo quan trọng nhất là thời tiết. Khi mưa lớn kéo dài nhiều ngày, nhất là sau bão, đất trên taluy dương thường trở nên ẩm ướt, sẫm màu và mềm nhão hơn bình thường.
Các hiện tượng trực quan khác cũng không nên bỏ qua, như việc thấy nước rỉ ra từ các khe nứt trên mái taluy, cây cối trên sườn núi nghiêng bất thường hoặc bật gốc, đất đá nhỏ lăn xuống mặt đường, hoặc nền đất bị võng nhẹ. Đặc biệt, lớp nhựa đường ở khu vực dễ sạt lở có thể phồng lên, nứt dọc hoặc ngang, xuất hiện các khe hở mới sau đợt mưa.
Âm thanh cũng là một yếu tố quan trọng để cảnh báo. Nhiều vụ sạt lở được báo trước bằng tiếng lạo xạo của đất đá dịch chuyển, tiếng răng rắc của rễ cây hoặc tiếng cây gãy.
Khi di chuyển trên đường đèo vào những ngày mưa bão, tài xế nên hạn chế bật nhạc to trong xe để có thể nghe được những âm thanh cảnh báo từ bên ngoài.
Cách ứng phó khi gặp sạt lở
Khi nhận thấy dấu hiệu nguy hiểm, tài xế cần nhanh chóng tìm cách đảm bảo an toàn cho bản thân và hành khách. Trước hết, cần giữ khoảng cách an toàn với xe phía trước, tránh dừng hoặc đỗ sát chân taluy dương. Nếu thấy đất đá bắt đầu rơi xuống, tuyệt đối không cố gắng vượt qua đoạn đường đó.
Trong trường hợp sạt lở xảy ra bất ngờ, tài xế cần bình tĩnh đánh giá tình huống. Nếu có thể thoát ra khỏi xe, đây là lựa chọn ưu tiên vì nguy cơ xe bị vùi lấp, cuốn xuống vực hoặc bị dòng nước lũ đẩy đi là rất cao.
Sau khi rời khỏi xe, nên di chuyển nhanh đến nơi cao, chắc chắn như công trình kiên cố hoặc khu vực có rào chắn bảo vệ. Tuyệt đối tránh đứng ngay dưới chân taluy dương.
Khi không thể rời khỏi xe, việc thắt dây an toàn trở nên đặc biệt quan trọng, vì khi xe lật hoặc bị xô đẩy, dây an toàn giúp hạn chế chấn thương do va đập. Hành khách nên dùng tay che đầu để tránh chấn thương nghiêm trọng, đồng thời nhanh chóng tháo dây an toàn ngay khi xe dừng lại để tránh bị mắc kẹt.
Nếu cửa xe còn mở được, cần thoát ra ngoài càng sớm càng tốt trước khi đất đá chèn chặt. Trường hợp cửa bị kẹt, có thể sử dụng búa thoát hiểm phá kính hông hoặc kính sau, thay vì kính chắn gió, vốn có độ bền cao hơn và khó phá vỡ.
Nếu bị mắc kẹt, nên dùng khăn hoặc áo che mũi và miệng để hạn chế hít phải bụi đất, đồng thời tìm cách phát tín hiệu cầu cứu bằng đèn cảnh báo, còi xe hoặc gõ tạo tiếng động.
Ngoài việc nắm vững kỹ năng ứng phó, tài xế cần chuẩn bị sẵn trong xe những vật dụng thiết yếu để tăng cơ hội sống sót khi gặp sự cố. Một chiếc búa thoát hiểm, đèn pin, bộ sơ cứu và chai nước nhỏ có thể là những vật dụng cứu sinh trong tình huống khẩn cấp.
Dù hiểu rõ các dấu hiệu cảnh báo và kỹ năng ứng phó, biện pháp an toàn nhất vẫn là hạn chế di chuyển khi thời tiết xấu. Trong những ngày mưa lớn kéo dài hoặc sau bão, tốt nhất tài xế nên hoãn chuyến đi và chờ thời tiết ổn định hơn.
