Ung thư tuyến tiền liệt – căn bệnh thường bị bỏ sót ở nam giới Việt Nam
Theo Cơ quan Nghiên cứu Quốc tế về Ung thư (IARC) thuộc Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), năm 2022, Việt Nam ghi nhận 5.875 ca mắc mới và 2.800 ca tử vong do ung thư tuyến tiền liệt, xếp thứ 5 về tỷ lệ mắc và thứ 9 về tỷ lệ tử vong trong các bệnh ung thư ở nam giới.
Tỷ lệ mắc tại Việt Nam (11,5/100.000 dân) thấp hơn nhiều so với mức trung bình toàn cầu (29,4/100.000 dân), song tỷ lệ tử vong lại cao gần gấp đôi (48% so với 27% trung bình thế giới). Điều này cho thấy phần lớn bệnh nhân được phát hiện muộn, khi ung thư đã tiến triển và việc tầm soát ở nam giới Việt Nam còn hạn chế.
Khác với phì đại tuyến tiền liệt lành tính – thường gây triệu chứng sớm do chèn ép đường tiểu, ung thư tuyến tiền liệt ở giai đoạn đầu phát triển âm thầm, hầu như không có biểu hiện rõ ràng. Đây là lý do khiến nhiều người bệnh không được phát hiện sớm.
Thống kê tại Bệnh viện Bình Dân cho thấy chỉ khoảng 20% bệnh nhân được chẩn đoán ở giai đoạn sớm. Đa số đến viện khi khối u đã xâm lấn mô lân cận hoặc di căn, buộc phải phối hợp nhiều phương pháp điều trị như nội tiết, xạ trị hoặc hóa trị thay vì chỉ cần phẫu thuật.
Phẫu thuật robot – “tiêu chuẩn vàng” trong điều trị ung thư tuyến tiền liệt
TS.BS Nguyễn Tế Kha, Trưởng khoa Ung bướu Tiết niệu, người đã thực hiện 241 ca phẫu thuật robot điều trị ung thư tuyến tiền liệt, cho biết:
“Ung thư tuyến tiền liệt tiến triển chậm. Nếu phát hiện sớm, phẫu thuật robot cắt tuyến tiền liệt tận gốc là phương pháp điều trị ‘tiêu chuẩn vàng’. Với bác sĩ có kinh nghiệm, ca mổ thường kéo dài 90–120 phút. Kỹ thuật này giúp bảo tồn thần kinh cương, giảm nguy cơ són tiểu và rối loạn cương sau phẫu thuật, từ đó duy trì chất lượng sống cho người bệnh”.
Phẫu thuật robot đã tạo ra cuộc cách mạng trong điều trị ung thư tuyến tiền liệt. Trước đây, bác sĩ phải mổ gần như bằng cảm nhận do khó quan sát vùng tuyến tiền liệt nằm sâu trong khung chậu. Sự ra đời của hệ thống robot đã khắc phục hạn chế này, cung cấp hình ảnh 3D phóng đại và dụng cụ linh hoạt, giúp thao tác chính xác hơn, giảm biến chứng và rút ngắn thời gian hồi phục.
Phát hiện sớm – chìa khóa điều trị hiệu quả
Ông N.X.H (61 tuổi, ngụ TP.HCM) vừa tái khám sau ba năm phẫu thuật robot điều trị ung thư tuyến tiền liệt tại Bệnh viện Bình Dân. Kết quả xét nghiệm và chẩn đoán hình ảnh đều bình thường, không ghi nhận tái phát. Ông chia sẻ: “Nếu không nói, chẳng ai biết tôi từng bị ung thư. Giờ tôi vẫn làm việc, tập thể dục, sinh hoạt như trước”.
Ông H. là một trong hơn 1.100 bệnh nhân được điều trị bằng phẫu thuật robot tại Bệnh viện Bình Dân. Trước đó, ông từng điều trị tiểu đêm gần nửa năm vì nghĩ mình bị phì đại tuyến tiền liệt lành tính. Khi bệnh không cải thiện, ông đến bệnh viện kiểm tra và được chẩn đoán ung thư tuyến tiền liệt qua xét nghiệm PSA và sinh thiết.
“Khi biết tin, tôi rất sợ. Nhưng bác sĩ nói bệnh có thể điều trị tận gốc bằng robot nên tôi yên tâm. Sau mổ, tôi chỉ đau nhẹ, hai ngày đã đi lại bình thường và xuất viện sau bốn ngày”, ông kể.
Tại lần tái khám gần nhất tháng 10/2025, kết quả xét nghiệm PSA máu của ông bằng 0 ng/mL, không phát hiện tái phát. TS.BS Nguyễn Tế Kha, người trực tiếp điều trị và theo dõi, kết luận bệnh nhân đã khỏi hoàn toàn.
Tầm soát định kỳ – bảo vệ sức khỏe chủ động
Theo TS.BS Nguyễn Tế Kha, phát hiện sớm ung thư tuyến tiền liệt quyết định khả năng điều trị triệt căn. Tuy nhiên, phần lớn nam giới Việt Nam chưa có thói quen kiểm tra định kỳ.
“Nhiều trường hợp chỉ đến khám khi đã tiểu máu, đau xương hay rối loạn tiểu tiện — tức là bệnh đã muộn, khối ung thư có thể đã xâm lấn hoặc di căn”, bác sĩ Kha cho biết.
Nam giới trên 50 tuổi nên tầm soát ung thư tuyến tiền liệt mỗi năm. Nếu có người thân cùng huyết thống mắc bệnh, nên bắt đầu tầm soát từ 40 tuổi. Phương pháp tầm soát đơn giản và không xâm lấn, thường chỉ cần xét nghiệm máu PSA toàn phần. Nếu kết quả bất thường, bác sĩ sẽ chỉ định xét nghiệm PSA tự do, chụp MRI vùng chậu hoặc sinh thiết tuyến tiền liệt.
Bác sĩ Kha nhấn mạnh vai trò của y tế cơ sở trong sàng lọc sớm: “Tôi mong các đồng nghiệp tuyến đầu đừng bỏ qua cơ hội nhắc nhở nam giới trong độ tuổi nguy cơ đi tầm soát sớm. Đây là cách đơn giản và hiệu quả nhất để giảm gánh nặng ung thư tuyến tiền liệt trong cộng đồng”.
Nếu phát hiện sớm, việc điều trị thuận lợi, chi phí thấp và tiên lượng sống trên 10 năm rất cao. Ngược lại, khi bệnh tiến triển, điều trị phức tạp, tốn kém và khó bảo tồn chức năng sinh lý, tiểu tiện.
Tại nhiều quốc gia có nền y học phát triển, phẫu thuật robot chiếm hơn 90% ca phẫu thuật ung thư tuyến tiền liệt, phản ánh xu hướng ứng dụng công nghệ cao nhằm tối ưu kết quả điều trị và bảo tồn chất lượng sống. Với nền tảng kỹ thuật hiện đại và đội ngũ bác sĩ dày kinh nghiệm, Bệnh viện Bình Dân hiện là một trong những trung tâm hàng đầu cả nước trong ứng dụng robot điều trị ung thư tuyến tiền liệt.
