Sản phẩm trưng bày của Làng nghề khảm trai Chuyên Mỹ
Từ nguyên liệu vỏ trai, vỏ ốc tưởng như vô dụng được những người thợ khảm Chuyên Mỹ tạo ra các sản phẩm có họa tiết tinh vi, phức tạp trên nền gỗ. Nhờ đó, các sản phẩm của làng nghề khảm trai Chuyên Mỹ không chỉ khẳng định vị thế ở thị trường trong nước, mà còn có mặt tại nhiều quốc gia, vùng lãnh thổ trên thế giới.
Trước đây, khảm trai Chuyên Mỹ chủ yếu làm hoành phi, câu đối trong nhà thờ, đình đền, trang trí họa tiết trên sập gụ, tủ chè hay chế tác ra những bức tranh treo tường phỏng theo tích truyện. Theo thời gian và xu thế hội nhập, những người nghệ nhân khảm trai nơi đây đã từng bước nâng cao tay nghề để sáng tạo ra những mẫu tranh tinh xảo, kỹ thuật hơn như phong cảnh non nước, khắc họa chân dung… Nhờ vậy, sản phẩm của làng nghề Chuyên Mỹ phát triển ngày càng đa dạng và phong phú về mẫu mã, đáp ứng được nhu cầu trong nước và vươn xa ra thị trường quốc tế như Anh, Nga, Mỹ, Hà Lan, Nhật Bản...
Vươn tầm OCOP 5 sao
Nghề khảm trai ở xã Chuyên Mỹ, huyện Phú Xuyên có từ thời Lý. Trải qua nghìn năm, những sản phẩm từ trai, ốc được khảm lên sập gụ, tủ chè, tranh… từ chỗ chỉ được dùng ở cung đình hay những nhà giầu có, quyền quý, nay đã trở thành sản phẩm phổ thông, có mặt ở nhiều gia đình Việt Nam và xuất khẩu đi nhiều nước trên thế giới.
Trong ngôi làng Chuyên Mỹ - nơi được mệnh danh là “đất tổ” của nghề khảm trai truyền thống ở phía Nam Thủ đô, không khó để bắt gặp hình ảnh những nghệ nhân miệt mài bên bàn khảm, tỉ mẩn gắn từng miếng ốc nhỏ, từng mảng trai óng ánh lên bề mặt gỗ. Giữa không gian ấy, cơ sở sản xuất của ông Vũ Văn Đình nổi lên như một điểm sáng của xã nghề.
Với các dòng sản phẩm nổi bật như hộp đa năng khảm trai, tranh đĩa sơn mài, lọ lục bình gỗ chạm khảm tinh xảo, cơ sở của ông Vũ Văn Đình đã tạo dựng được chỗ đứng vững chắc trong lòng người tiêu dùng, nhất là các sản phẩm quà tặng, đồ lưu niệm cao cấp. Điểm nổi bật là chất liệu khảm trai, ốc đều được tuyển chọn kỹ lưỡng, nhập khẩu từ Singapore, Ấn Độ…Theo ông Vũ Văn Đình, chủ cơ sở sản xuất thủ công mỹ nghệ nổi tiếng của thôn Thượng, việc tham gia Chương trình OCOP đã tạo bước ngoặt lớn trong quá trình phát triển sản phẩm. “Từ khi bắt đầu xây dựng sản phẩm gắn với OCOP, chúng tôi càng ý thức rõ hơn về chất lượng, mẫu mã cũng như câu chuyện văn hóa đằng sau mỗi sản phẩm. Sự hỗ trợ từ huyện và thành phố trong việc quảng bá, xúc tiến thương mại đã giúp sản phẩm của làng nghề đến được với nhiều khách hàng hơn, nhất là thị trường quà tặng cao cấp”, ông Vũ Văn Đình chia sẻ.
Sản phẩm được chạm khắc từ sự tỉ mẩn, khéo léo và cả tình yêu nghề của người thợ
Mỗi sản phẩm thủ công tại cơ sở Vũ Văn Đình không đơn thuần là vật dụng hay đồ trang trí, đó là một tác phẩm nghệ thuật được chạm khắc từ sự tỉ mẩn, khéo léo và cả tình yêu nghề của người thợ. Trong số các sản phẩm đặc sắc tại cơ sở Vũ Văn Đình, dòng tranh khảm chân dung lãnh tụ là minh chứng sống động cho đỉnh cao kỹ thuật và sự tài hoa của người thợ thủ công Chuyên Mỹ. Tranh khảm chân dung Chủ tịch Hồ Chí Minh, Đại tướng Võ Nguyên Giáp… không chỉ được thể hiện đúng thần thái, đường nét, mà còn toát lên sự trang nghiêm, khí chất từ chất liệu trai, ốc tưởng chừng đơn sơ. Đặc biệt, để thể hiện gương mặt lãnh tụ bằng chất liệu có ánh sắc tự nhiên như vỏ trai, vừa giữ được sự gần gũi, vừa thể hiện nét uy nghiêm là thử thách, không phải nghệ nhân nào cũng thực hiện được.
Với sự hỗ trợ từ chính quyền địa phương và Chương trình mỗi xã một sản phẩm (OCOP), đến nay, cơ sở sản xuất của ông Đình đã có 8 sản phẩm đạt chứng nhận 4 sao, trong đó nhiều sản phẩm đang hoàn thiện hồ sơ nâng hạng lên OCOP 5 sao.
Gia nhập Mạng lưới các Thành phố Thủ công sáng tạo
Những chiếc tủ, chiếc sập, bàn ghế hay bức tranh lấp lánh ánh xà cừ của trai, ốc và sản phẩm sơn mài đã đem lại sự thịnh vượng, sầm uất cho các làng ở xã Chuyên Mỹ. Để giữ gìn và phát huy nghề truyền thống do cha ông để lại, Chuyên Mỹ đã thành lập CLB nghệ nhân, tập hợp những nghệ nhân và thợ nghề giỏi. Xã cũng thành lập và xây dựng thành công Trung tâm Thiết kế, sáng tạo và quảng bá sản phẩm OCOP khảm trai - sơn mài Chuyên Mỹ.
Vừa qua, Đoàn công tác của Sở Nông nghiệp và Môi trường TP Hà Nội do Phó Giám đốc Sở Nguyễn Đình Hoa làm trưởng đoàn, đã tiến hành khảo sát làng nghề khảm trai Chuyên Mỹ – ứng viên tiềm năng đề xuất tham gia Mạng lưới các Thành phố Thủ công Sáng tạo Thế giới do Hội đồng Thủ công thế giới công nhận. Cùng tham gia đoàn có đại diện các sở, ngành TP, chuyên Chuyên Mỹ đã trở thành ứng viên tiềm năng tham gia Mạng lưới các thành phố Thủ công sáng tạo thế giới, do Hội đồng Thủ công thế giới công nhận.
Một sản phẩm khảm trai tinh xảo của làng nghề Chuyên Mỹ
Để Chuyên Mỹ sớm được tham gia Mạng lưới các Thành phố thủ công sáng tạo thế giới, vừa qua đoàn công tác của Sở Nông nghiệp và Môi trường thành phố Hà Nội do Phó Giám đốc Sở Nguyễn Đình Hoa làm trưởng đoàn và đại diện các sở, ngành của thành phố Hà Nội và các chuyên gia trong Hội đồng Thủ công thế giới tham gia đã tiến hành khảo sát làng nghề khảm trai Chuyên Mỹ.
Qua khảo sát, đoàn công tác đã đánh giá cao tiềm năng phát triển làng nghề gắn với du lịch trải nghiệm và văn hóa bản địa của xã Chuyên Mỹ. Sắp tới, Chuyên Mỹ cần chú trọng vào việc hoàn thiện hệ sinh thái nghề truyền thống, hỗ trợ nghệ nhân trẻ, cải thiện điều kiện sản xuất và đẩy mạnh việc quảng bá thương hiệu làng nghề Chuyên Mỹ ra thế giới.
Trước mắt, xã Chuyên Mỹ còn gặp khó khăn trong việc đáp ứng tiêu chí bảo tồn không gian văn hóa làng nghề, bảo đảm điều kiện sản xuất thân thiện với môi trường. Hiện UBND huyện Phú Xuyên đang đẩy nhanh tiến độ hoàn thiện hồ sơ đề cử đúng hạn theo yêu cầu của Hội đồng Thủ công thế giới.
Trước đó, TP Hà Nội đã có làng nghề Bát Tràng và làng nghề Vạn Phúc trở thành thành viên Mạng lưới các thành phố Thủ công sáng tạo thế giới. Đây không chỉ là niềm vinh dự cho địa phương sở hữu làng nghề mà còn là chiến lược lâu dài của Hà Nội trong việc bảo tồn và phát huy giá trị các làng nghề truyền thống, phát triển công nghiệp văn hóa theo tinh thần của Nghị quyết 09-NQ/TU về phát triển công nghiệp văn hoá trên địa bàn Thủ đô giai đoạn 2021 - 2025, định hướng đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045.
Trang thông tin có sự phối hợp của Văn phòng Điều phối Chương trình xây dựng nông thôn mới thành phố Hà Nội
