Ngày 13/6/2025, Thủ tướng Chính phủ đã ký ban hành Quyết định số 1142/QĐ-TTg về việc thành lập Khu thương mại tự do Đà Nẵng, giao Ban Quản lý Khu công nghệ cao và các khu công nghiệp Đà Nẵng (DSEZA) là cơ quan thực hiện chức năng quản lý nhà nước trực tiếp tại khu vực này theo mô hình “một cửa, tại chỗ”.
Đây là quyết định mang tính lịch sử, lần đầu tiên Việt Nam có một khu thương mại tự do được thành lập và vận hành trên cơ sở kết hợp giữa thể chế đặc biệt, hạ tầng hiện đại và tư duy Phát triển đột phá theo chuẩn quốc tế.
Trụ sở Ban Quản lý Khu công nghệ cao và các khu công nghiệp Đà Nẵng (DSEZA) - đơn vị được giao thực hiện chức năng quản lý nhà nước trực tiếp tại khu vực khu thương mại tự do theo mô hình “một cửa, tại chỗ”.
Không chỉ dừng lại ở một mô hình kinh tế mở đơn thuần, Khu thương mại tự do (FTZ) Đà Nẵng được kỳ vọng sẽ trở thành một phòng thí nghiệm thể chế, nơi thử nghiệm các chính sách mới về đầu tư, thuế, hải quan, công nghệ, tài chính, nhân lực và chuyển đổi số, qua đó tạo động lực tăng trưởng mới cho khu vực miền Trung – Tây Nguyên và cả nước.
Việc lựa chọn Đà Nẵng để triển khai mô hình FTZ là kết quả của một quá trình chuẩn bị bài bản, với nhiều năm xây dựng nền tảng quy hoạch, hạ tầng và thể chế. Đà Nẵng là thành phố duy nhất đồng thời có Khu công nghệ cao, Khu công nghệ thông tin tập trung, cảng nước sâu Liên Chiểu, sân bay quốc tế và chuỗi logistics đang hình thành.
Vị trí chiến lược nằm giữa hành lang kinh tế Đông – Tây, kết nối với Tây Nguyên và Lào, càng củng cố lợi thế của Đà Nẵng trong vai trò cửa ngõ thương mại quốc tế. Ngoài ra, Đà Nẵng đã được Quốc hội, Chính phủ trao quyền tự chủ cao trong quản lý nhà nước, phân cấp và thí điểm chính sách theo các Nghị quyết 43-NQ/TW, 136/QH15 và nhiều quyết định của Thủ tướng, tạo điều kiện pháp lý thuận lợi để thiết lập một mô hình đột phá vượt khung pháp lý hiện hành.
Quyết định 1142/QĐ-TTg đã xác lập những nguyên tắc quan trọng trong vận hành khu thương mại tự do, đó là sự tự do hóa có kiểm soát trên nền tảng tích hợp các trụ cột hiện đại: tự do lưu chuyển hàng hóa, dòng vốn, dữ liệu, chuyên gia; áp dụng chính sách thuế quan ưu đãi; đơn giản hóa thủ tục hành chính; thử nghiệm cơ chế sandbox đối với đổi mới sáng tạo, công nghệ số, năng lượng mới và bán dẫn; đồng thời tổ chức quản lý theo mô hình tập trung, chuyên nghiệp, chuyển mạnh từ kiểm soát sang kiến tạo.
DSEZA được giao vai trò trung tâm không chỉ để quản lý hành chính mà còn làm đầu mối thúc đẩy đầu tư, xây dựng hạ tầng, cung cấp dịch vụ hỗ trợ doanh nghiệp và bảo đảm an toàn, an ninh thương mại, tài chính và môi trường cho toàn khu vực FTZ. Việc thành lập Khu thương mại tự do Đà Nẵng cũng mang thông điệp chính trị rõ ràng: Việt Nam đã sẵn sàng bước vào giai đoạn cải cách thể chế sâu hơn, linh hoạt hơn, phù hợp với quy luật cạnh tranh toàn cầu.
Thay vì ưu đãi bằng đất rẻ, lao động giá thấp hay miễn thuế kéo dài, FTZ Đà Nẵng sẽ đi theo mô hình mới – nơi ưu đãi đến từ chất lượng điều hành, tốc độ xử lý thủ tục, năng lực kết nối thị trường và trình độ công nghệ. Nếu thành công, mô hình FTZ Đà Nẵng sẽ trở thành hình mẫu để nhân rộng ra các vùng kinh tế trọng điểm khác, góp phần đưa Việt Nam thoát khỏi bẫy thu nhập trung bình và hội nhập sâu hơn vào chuỗi giá trị toàn cầu.
Trong bối cảnh Đà Nẵng và Quảng Nam đang bước vào giai đoạn hợp nhất hành chính, sự ra đời của Khu thương mại tự do càng có ý nghĩa chiến lược khi đóng vai trò kết nối các khu công nghiệp hiện có với vùng nguyên liệu, nguồn nhân lực và không gian phát triển mở rộng. Các nhà đầu tư lớn đang quan tâm đến năng lượng sạch, logistics, trung tâm dữ liệu, AI, bán dẫn… sẽ có cơ sở pháp lý và hạ tầng đủ mạnh để triển khai các dự án quy mô lớn. Cùng với đó, DSEZA sẽ triển khai Trung tâm dịch vụ hành chính công và hỗ trợ doanh nghiệp, nền tảng chatbot đa ngôn ngữ, cơ sở dữ liệu vùng FTZ tích hợp, nhằm đảm bảo hiệu quả quản lý và phục vụ nhà đầu tư theo chuẩn quốc tế.
Lãnh đạo TP Đà Nẵng cho rằng, Quyết định 1142/QĐ-TTg không chỉ mở ra một giai đoạn phát triển mới cho Đà Nẵng, mà còn là một tuyên bố mạnh mẽ của Chính phủ về quyết tâm thử nghiệm và đột phá trong thể chế. Khu thương mại tự do Đà Nẵng nếu được triển khai quyết liệt, đồng bộ và sáng tạo sẽ không chỉ là một “vùng đất hứa” cho các doanh nghiệp công nghệ cao và dịch vụ xuất khẩu, mà còn là nơi Việt Nam thể hiện bản lĩnh hội nhập bằng tư duy đổi mới, hành động cụ thể và khát vọng vươn lên sánh ngang cùng các trung tâm thương mại – công nghệ hàng đầu châu Á.
