Vườn Quốc gia Chư Mom Ray được hình thành từ Khu bảo tồn thiên nhiên Chư Mom Ray, là Vườn Quốc gia duy nhất của Việt Nam tiếp giáp với hai nước láng giềng Lào và Campuchia, có vị trí chiến lược về quốc phòng và an ninh, địa hình trong Vườn quốc gia bị chia cắt bởi nhiều sông, suối lớn nhỏ đã tạo nên các hệ sinh thái phong phú, đa dạng đặc trưng vùng Tây Nguyên
Hệ thực vật trừng ở đây rất phong phú và đa dạng về số loài. Theo số liệu thống kê, nơi đây có khoảng 1.534 loài, trong đó 113 loài quý hiếm thuộc họ phong lan, ngành hạt trần, các loại họ dầu, lớp tuế, trác, cẩm lai.Hệ động vật được ghi nhận có 718 loài, gồm 115 loài động vật có vú, 275 loài chim, 41 loài bò sát…Trong đó có 124 loài quý hiếm có tên trong danh sách đỏ của Việt Nam và thế giới như bò tót, mang Trường Sơn, voi, gấu, ngựa, beo lửa. Với đặc điểm đa dạng sinh học và nhiều nguồn gen quý , năm 2004, Vườn Quốc gia Chư Mom Ray đã được Hiệp hội các nước Đông Nam Á công nhận là Vườn Di sản ASEAN.
Để bảo tồn đa dạng sinh học của môi trường rừng, tạo ra môi trường sinh thái bền vững, thu hút khách du lịch.Ban Quản lý Vườn Quốc gia Chư Mom Ray đã triển khai và chủ động kết nối với các công ty lữ hành trong nước, tổ chức các đoàn famtrip đến với Vườn để khảo sát, tạo dựng các sản phẩm du lịch phù hợp, tạo nên sự bền vững của rừng. Vườn đã xây dựng các chương trình tour đến thác Ya Ray, đến với thác Bảy tầng, thung lũng Ya Bốc, treeking đỉnh Chư Mom Ray. Vườn có nhiều thuận lợi để khai thác các tuyến du lịch sinh thái , khám phá các khu rừng nguyên sinh cao hơn 1.000m, quan sát thú lớn trên đồng cỏ, du lịch dã ngoại với thắng cảnh thiên nhiên đẹp và yên tĩnh như các thác nước, khu rừng sấu, tham quan rừng lồ ô trải rộng bạt ngàn, dung chân ở suối Ngang, thác Nàng Tiên thơ mộng.
Với quyết tâm đưa Vườn Quốc gia Chư Mom Ray trở thành điểm du lịch hấp dẫn đã phê duyệt Đề án phát triển du lịch sinh thái, nghỉ dưỡng, giải trí Vườn Quốc gia Chư Mom Ray giai đoạn 2021 -2030 tại Quyết định số 476/QĐ – UBND ngày 01/8/2022. Theo đó, chủ rừng là Ban quản lý Vườn Quốc gia Chư Mom Ray.Mục tiêu của Đề án, Vườn Quốc gia Chư Mom Ray trở thành điểm du lịch hấp dẫn, chuyên nghiệp, sản phẩm du lịch đa dạng, mang đậm bản sắc riêng của Vườn, tạo ra nguồn thu bền vững cũng như góp phần chuyển đổi cơ cấu kinh tế đại phương, nâng cao thu nhập và cải thiện đời sống của người dân.
Theo đó , giai đoạn 2021- 2030, tập trung đầu tư, phát triển các điểm du lịch : Trung tâm bảo tồn đa dạng sinh học và Du lịch sinh thái ( xã Sa Sơn, huyện Sa Thầy),rừng khộp Đắk Kan ( xã Đắk Kan, huyện Ngọc Hồi) và điểm du lịch Safari Ya Book ( xã Rờ Kơi, huyện Sa Thầy). Vườn Quốc gia Chư Mom Ray dự kiến sẽ khai thác 12 tuyến du lịch về sinh thái cảnh quan, du lịch sinh thái văn hóa và trải nghiệm văn hóa sinh thái như : Tuyến số 1 : Trung tâm bảo tồn đa dạng sinh học và du lịch sinh thái cây sấu. Tuyến số 2: Trung tâm bảo tồn đa dạng sinh học và du lịch sinh thái thác Bê Rê 1 – Điểm du lịch sinh thái Safari Ya Book.Tuyến số 3 :Trung tâm bảo tồn đa dạng sinh học và du lich sinh thái -đồi Charlie – Rừng khộp – Điểm du lịch Safari Ya Book – Thác 7 tầng.Tuyến số 4 : Trung tâm Bảo tồn đa dạng sinh học và du lich sinh thái Đỉnh Chư Mom Ray. Tuyến số 5 : Rừng khộp- Điểm du lịch Safari – Thác 7 tầng – điểm dù lượn Chư Tan Kra. Tuyến số 6 :Trung tâm bảo tồn đa dạng sinh học và du lịch sinh thái Cây Sấu – Trải nghiệm văn hóa làng Bar Gốc ( Văn hóa bản địa người J’rai). Tuyến số 7: Rừng khộp – Trung tâm- làng Bar Gốc. Tuyến số 8: Trung tâm bảo tồn đa dạng sinh học và du lịch sinh thái – Thác Bê Rê I – Làng Kram ( Văn hóa bản địa người H’lăng). Tuyến số 9 : Trung tâm bảo tồn đa dạng sinh học và du lịch sinh thái Đỉnh Chư Tan Kra – Làng Chốt ( Văn hóa bản địa người J’ rai).Tuyến số 10 : Rừng khộp – Điểm du lịch Safari Ya Book – Văn hóa Rơ Mâm ( Làng Le – Văn hóa làng Chốt.Tuyến số 11: Làng Bar Gốc – Chư Tan Kra- Thác 7 tầng – điểm du lịch Safari rừng bằng Lăng – Rừng khộp. Tuyến số 12: làng Bar Gốc – Làng Chốt – Điểm dù lượn- thác 7 tầng.
Tổng vốn dự kiến đầu tư giai đoạn 2021 -2030 là 135.550 triệu đồng (giai đoạn 2021 -2025 dự kiến 80.200 triệu đồng; giai đoạn 2026 – 2030 dự kiến 55.350 triệu đồng) từ nguồn vốn ngân sách đầu tư các công trình quản lý bảo vệ rừng và phòng cháy chữa cháy rừng kết hợp du lịch sinh thái, nguồn xã hội hóa và nguồn vốn khác.
Trao đổi với chúng tôi, ông Đào Xuân Thủy – Giám đốc Vườn Quốc gia Chư Mom Ray cho biết : “Đề án sẽ được triển khai theo từng giai đoạn, đơn vị đặc biệt chú trọng đến công tác tuyên truyền , quảng bá trên mạng xã hội đồng thời triển khai các tour , tuyến du lịch sinh thái kết hợp với du lịch cộng đồng, tham quan các điểm di tích lịch sử, thăm Vườn quốc gia kết hợp với cửa khẩu quốc tế Bờ Y. Mặt khác chú trọng đến công tác đào tạo du lịch cộng đồng, tập huấn kỹ năng đón tiếp khách cho người dân bản địa để họ cùng tham gia làm du lịch, vừa kết hợp bảo vệ nguồn tài nguyên rừng và tài nguyên văn hóa, cũng như giúp họ có thêm thu nhập nâng cao chất lượng cuộc sống. Nguồn thu từ kinh tế du lịch sẽ được tái đầu tư để bảo vệ rừng”.
