Ca khúc “Cánh hạc vươn xa” là ký ức, nỗi buồn và niềm tri ân được hòa quyện một cách tự nhiên của người viết bài này khi nghe tin thầy giáo cũ của mình, thầy Vũ Mạnh Khởi - nguyên hiệu trưởng Trường THPT Cao Bá Quát, Quốc Oai về với cõi vĩnh hằng:
"Khi màn đêm buông xuống, bầu trời lấp lánh
Ánh đèn hiu hắt, chiếu soi những trang sách hồng
Thầy đứng bên, lời giảng ấm áp
Như dòng sông Đáy, mang những ước mơ xa.
Quê hương bình yên, mái trường Cao Bá Quát mến thương
Bên bờ sông xưa, chúng con cùng hẹn ước
Từng lớp học nho nhỏ, thầy thổi hồn nâng đỡ
Và những hoài bão lớn, như cánh chim vút bay.
Rồi tóc thầy dần bạc, dáng hạc gầy thanh tao
Chúng con luôn hứa rằng, sẽ không ngừng vươn xa
Hãy làm cánh chim bằng bay tới những đỉnh cao
Hãy làm nhành mai trắng tỏa khí tiết giữa đời
Hãy bay xa, những cánh chim ơi
Về những đỉnh cao, nơi khát khao dâng trào
Cùng nhau viết tiếp những giấc mơ
Từ những bài học thấm đẫm tình thương.
Dù thời gian có trôi
Thầy vẫn là ánh sáng giữa đêm sâu
Ngọn lửa tri thức sáng ngời
Mãi mãi trong lòng mỗi chúng con.
Thầy đã đi, nhưng trái tim còn mãi
Sẽ luôn ghi nhớ, công ơn thầy dạy
Một hành trình mới, chúng con vững bước
Giữ gìn những giá trị, thầy đã trao truyền
Thầy ơi, thầy ơi…
Sống mãi trong lòng mỗi chúng con".
Nhà giáo Vũ Mạnh Khởi (1948 - 2025).
Về mặt ca từ, bài thơ được chia thành nhiều phần, mỗi phần thể hiện một khía cạnh khác nhau của ký ức và tình cảm. Mở đầu với hình ảnh đêm khuya, ánh đèn hiu hắt và những trang sách, tác giả khắc họa không gian học tập ấm áp mà thầy tạo ra. Lời giảng của thầy được so sánh với "dòng sông Đáy", điều này không chỉ cho thấy tầm quan trọng và sức mạnh của tri thức mà còn gợi lên vẻ đẹp và sự trôi chảy của những ước mơ.
Từ việc học trò hồi tưởng về những ngày tháng bên thầy, bài thơ thể hiện rõ lòng biết ơn, sự trân trọng và yêu mến. Câu thơ "Chúng con luôn hứa rằng, sẽ không ngừng vươn xa," thể hiện ý chí và quyết tâm của những thế hệ học trò, ghi nhớ bài học từ thầy những năm tháng học trò, để phấn đấu trở thành người có ích cho xã hội.
Chân dung thầy giáo Vũ Mạnh Khởi được tác giả khắc họa bằng những nét chấm phá với mái “tóc bạc dần” và “dáng hạc gầy thanh tao” đã phần nào gợi cho người nghe hình dung về sự hy sinh và tâm huyết của một nhà giáo dành cho các thế hệ họ sinh thân yêu của mình. Hình ảnh này không chỉ nhấn mạnh tuổi tác, mà còn biểu thị sự trân trọng và tôn kính của học trò dành cho người đã dành cả đời mình để dạy dỗ và định hướng cho thế hệ trẻ.
Những câu thơ như "Hãy làm cánh chim bằng bay tới những đỉnh cao/Hãy làm nhánh mai trắng tỏa khí tiết giữa trời” được trích lại trong ca khúc “Đoá Hồng Xanh” của chính tác giả viết về mái trường Cao Bá Quát, Quốc Oai năm 2009, đã gợi lại những ký ức tươi đẹp của tình thầy trò nơi đây. Dưới mái trường này, thầy và trò luôn nỗ lực dạy và học theo gương “Thánh thơ Cao Bá Quát”, khí chất của một bậc quân tử luôn hướng về trước, chinh phục những đỉnh cao của tri thức và tỏa sáng như hoa mai giữa cuộc đời. Cả cuộc đời của của Danh sĩ Bắc Hà - Cao Bá Quát chỉ biết cúi đầu trước vẻ đẹp thanh cao của hoa mai, trước vẻ đẹp của lẽ sống cao cả, hiến dâng cho cuộc đời.
Hay câu “Ngọn lửa tri thức sáng ngời" thể hiện lòng nhiệt huyết với nghề, sự chăm lo cho những thế hệ học trò mà thầy đã truyền đạt mà suốt cuộc đời thầy theo đuổi và cống hiến cho sự nghiệp giáo dục.
Ca khúc khép lại bằng hình ảnh "thầy đã đi" nhưng tình cảm và tri thức mà thầy để lại, vẫn “Sống mãi trong lòng mỗi chúng con". Đây chính là sự khẳng định rằng giá trị của giáo dục và tình thương thương yêu không bao giờ phai nhòa, mà sẽ sống mãi trong từng thế hệ học trò.
Bản nhạc do người viết bài này cùng NSƯT Hương Giang soạn.
Về mặt âm nhạc, theo NSƯT Hương Giang, ca khúc được viết theo thể trữ tình Ballad giai điệu chậm, thong thả phù hợp với tâm trạng của tác giả diễn tả những ký ức, nỗi buồn và sự tri ân trước sự ra đi của thầy giáo cũ của mình. Với chất ballad phù hợp để tác giả kể chuyện và thể hiện những nội dung bài thơ. Cấu trúc của bản ballad tương đối ngắn và đơn giản. Mỗi câu thơ sẽ tương ứng với một chi tiết và diễn biến của câu chuyện. Không cần quá mạnh mẽ hay sôi động, sự nhẹ nhàng của bản ballad khiến người nghe ấn tượng hơn.
Bên cạnh đó, ca khúc “Cánh hạc vươn xa” được viết với tiết nhịp 4/4, mỗi chu kỳ nhịp được chia thành bốn phần bằng nhau và có một nhịp được đánh mạnh ở giữa mỗi chu kỳ. Điểm nhịp này là điểm chốt trong bài hát, giúp người nghe dễ dàng theo kịp và nhận ra âm nhạc đang phát. Mẫu đánh nhịp này được lặp lại trong suốt bản nhạc khiến người nghe dễ dàng cảm thụ âm nhạc hơn.
Bản phối khí và thể hiện Demo cho ca khúc "Cánh hạc vươn xa".
Ca khúc “Cánh hạc vươn xa” là lời tri ân thể hiện sự trân quý, những tâm sự sâu kín của tình thầy trò được bộc lộ trong giây phút biệt ly, sau bao năm gắn bó. Qua đó, người đọc không chỉ cảm nhận được nỗi buồn khi tác giả mất đi một người thầy đáng kính, mà còn thấu hiểu được những giá trị của tri thức và sự ấm áp của tình thầy trò trong cuộc sống. Những ký ức sống động cứ ùa về trong tác giả, tan chảy thanh ca từ, giai điệu tựa như cánh hạc vươn xa, bay từ quá khứ về hiện tại, bay từ cõi thực đến cõi mơ và ngược lại...Để những giá trị còn đọng lại trong tâm thức về tình thầy trò, tình người luôn ấm áp như ngọn lửa thiêng dẫn lối bao người ở lại mạnh mẽ bước tiếp trên con đường thiên lý hôm nay.
Với người viết bài này, mãi mãi trân quý những phút giây dưới mái Trường THPT Cao Bá Quát, Quốc Oai và được ở bên những thầy cô đáng kính nơi đây như Nhà giáo Vũ Mạnh Khởi.
Kính thưa thầy, đã tròn 30 năm kể từ lần đầu em được gặp thầy tại lớp tạo nguồn thi đầu vào Trường THPT Cao Bá Quát, Quốc Oai. Ấn tượng đầu tiên mà thầy để lại trong tâm trí em không phải chỉ vì tài năng giảng dạy văn chương hay sự hiểu biết sâu sắc về Hán Việt của thầy, mà là hình ảnh thầy tự tay dọn dẹp vệ sinh để chuẩn bị cho chúng em vào lớp học. Khi thấy thầy làm việc ấy, em cảm thấy một sự xúc động mãnh liệt. Em đã từng thắc mắc về hành động đó và thầy đã giải thích rằng: “Nhà trường không có bảo vệ tốt nên việc giữ gìn vệ sinh lớp học là trách nhiệm của những người quản lý như thầy. Các em đến đây để học, không nên để những yếu tố bên ngoài ảnh hưởng đến quá trình tiếp thu kiến thức.”
Trong suốt quãng thời gian học cấp 3, em không có cơ hội được học trực tiếp thầy nhiều. Tuy nhiên, thầy luôn truyền cảm hứng cho chúng em qua những tác phẩm như "Ước mơ xanh", qua các buổi sinh hoạt ngoại khóa như lễ chào cờ, các bài chia sẻ vào những dịp lễ, ngày truyền thống 20/11, hay những buổi sinh hoạt thơ với Nhà thơ Nguyễn Bùi Vợi. Em vẫn nhớ như in năm lớp 11, thầy đã dành thời gian để sửa bài viết dài 18 trang của em khi phân tích “chùm thơ thu” của Nguyễn Khuyến. Ra trường, mỗi khi thầy có tác phẩm mới, chúng em vinh dự được thầy gửi tặng!
Mặc dù biết rằng cuộc đời là vô thường, nhưng khi nghe tin thầy về miền cực lạc, những ký ức đẹp đẽ về trường lớp và thầy lại ùa về trong em thật da diết. Hôm nay, em xin được mạo muội bày tỏ đôi dòng tâm sự trước anh linh thầy, như một lời nguyện cầu mong hương linh thầy được sớm an lạc cõi vĩnh hằng, cùng với tổ tiên và phù hộ cho muôn người ở lại an lành - ཨོཾ་མ་ཎི་པདྨེ་ཧཱུྃ!
Trân trọng!
