Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của 10 luật có liên quan đến an ninh trật tự - trong đó có Luật trật tự, an toàn giao thông đường bộ - đã được Quốc hội biểu quyết thông qua ngày 10-12.
Nội dung đáng chú ý nhất nằm ở sửa đổi khoản 3 Điều 10, quy định cụ thể trách nhiệm của người lái xe khi chở trẻ nhỏ. Theo luật sửa đổi: “Khi chở trẻ em dưới 10 tuổi và chiều cao dưới 1,35 m trên xe ô tô, người lái xe không được cho trẻ em ngồi cùng hàng ghế, trừ xe ô tô chỉ có một hàng ghế; người lái xe phải sử dụng, hướng dẫn sử dụng thiết bị an toàn phù hợp cho trẻ em, trừ xe ô tô kinh doanh vận tải hành khách”. Quy định này có hiệu lực từ ngày 1-7-2026.
Điều đó đồng nghĩa, xe cá nhân, xe gia đình vẫn phải sử dụng ghế trẻ em đúng chuẩn, trong khi taxi và các loại hình xe kinh doanh vận tải hành khách sẽ được miễn trừ. Thay đổi này xuất phát từ thực tiễn triển khai và các ý kiến góp ý tại kỳ họp thứ 10 của Quốc hội, khi một số đại biểu cho rằng việc bắt buộc taxi trang bị ghế trẻ em là “không phù hợp khả năng vận hành thực tế”.
Trong báo cáo tiếp thu, Chính phủ cũng nêu rõ nhiều ý kiến đề nghị chỉ nên áp dụng đối với xe gia đình hoặc xe lưu thông trên cao tốc, còn các loại xe dịch vụ trong đô thị cần được xem xét miễn để thuận lợi cho hoạt động. Việc tiếp thu ý kiến này dẫn đến việc bổ sung cụm “trừ xe ô tô kinh doanh vận tải hành khách” như nêu trong quy định cuối cùng.
Thời gian qua, vấn đề ghế an toàn trẻ em luôn nhận được sự quan tâm lớn từ dư luận. Nhiều gia đình lo ngại về quy chuẩn ghế trẻ em, cách lắp đặt phù hợp hoặc khó khăn khi sử dụng trên các xe nhỏ. Về phía doanh nghiệp vận tải, nỗi lo lớn nhất nằm ở chi phí đầu tư, bảo quản ghế và sự bất tiện khi liên tục thay đổi khách hàng ở các độ tuổi khác nhau.
Đại biểu Hà Sỹ Đồng (đoàn Quảng Trị) nêu ví dụ, ở nhiều quốc gia phát triển, quy định ghế trẻ em phát huy hiệu quả nhờ tỉ lệ sử dụng ô tô rất cao, gần như không có xe máy. Còn tại Việt Nam, tỉ lệ xe máy áp đảo, nên nếu quy định quá cứng, các gia đình có thể sẽ “quay lại chở trẻ trên xe máy” khi taxi không đáp ứng yêu cầu, khiến rủi ro tăng cao hơn.
Vị đại biểu dẫn thêm Quy chuẩn 123 năm 2024 của Bộ GTVT để chỉ ra tính bất khả thi trong quản lý. Theo quy chuẩn này, ghế trẻ em có từ 4 đến 5 kích thước khác nhau tùy trọng lượng trẻ. Nếu áp dụng bắt buộc, “mỗi chiếc taxi phải có ít nhất 4 ghế trẻ em khác kích cỡ, điều này hoàn toàn bất khả thi”.
Một vấn đề khác được đại biểu Hà Sỹ Đồng nhấn mạnh là tác động tới người thu nhập thấp. Ông cho rằng nhiều gia đình nghèo vốn không có ô tô, khi cần đưa trẻ đi khám bệnh, tiêm chủng hoặc di chuyển khi trời mưa rét sẽ gặp khó nếu taxi phải trang bị ghế trẻ em. Với số lượng xe trang bị ghế không đủ, việc đặt xe có thể mất thời gian lâu hơn và chi phí cũng tăng theo. Điều này khiến nhóm khách hàng yếu thế chịu thiệt nhiều nhất.
Việc điều chỉnh luật theo hướng loại trừ xe kinh doanh vận tải hành khách được đánh giá là phù hợp hơn với tình hình thực tiễn tại Việt Nam, giảm áp lực chi phí cho doanh nghiệp vận tải, đồng thời hạn chế nguy cơ người dân quay lại phương tiện kém an toàn hơn.
Quy định mới được kỳ vọng sẽ tạo sự cân bằng giữa an toàn giao thông và tính thực tế trong đời sống, trong khi các tiêu chuẩn về ghế trẻ em vẫn tiếp tục được hoàn thiện để phù hợp với nhu cầu người dân trong thời gian tới.
