Khoa học và công nghệ, cùng với đổi mới sáng tạo, đã trở thành yếu tố quyết định để một quốc gia đạt được mục tiêu tăng trưởng cao và bền vững trong bối cảnh hội nhập quốc tế sâu rộng và trách nhiệm toàn cầu về khí hậu. Hội thảo là diễn đàn trọng tâm để trao đổi cả về mặt lý luận và thực tiễn, làm rõ vai trò trung tâm của khoa học và công nghệ trong chiến lược chuyển đổi xanh mà Việt Nam đang hướng tới. Mục tiêu cuối cùng là hoàn thiện thể chế, tạo điều kiện cho một sự đột phá thực sự, không chỉ trong chính sách mà còn trong hành động của từng cá nhân, tổ chức.
Quang cảnh hội thảo (Ảnh: X.P)
Thực trạng khoa học và công nghệ để thúc đẩy tăng trưởng xanh
Nội dung chính của hội thảo đã làm sáng tỏ bức tranh toàn cảnh về việc áp dụng khoa học và công nghệ để thúc đẩy tăng trưởng xanh, từ đó đưa ra các đánh giá khách quan về tình hình hiện tại và đề xuất các nhóm giải pháp.
Trong bối cảnh đẩy mạnh chuyển đổi xanh và phát triển bền vững, chúng ta sở hữu điểm mạnh căn bản là sự cam kết chính trị mạnh mẽ từ Đảng và Nhà nước, thể hiện qua Nghị quyết số năm mươi bảy của Bộ Chính trị, xác định rõ khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số là khâu đột phá chiến lược. Tuy nhiên, thách thức đặt ra là làm thế nào để khắc phục điểm yếu đang tồn tại, đó là sự thiếu chặt chẽ trong liên kết giữa Nhà nước, doanh nghiệp, giới khoa học và xã hội, cùng với đó là việc các cơ chế, chính sách chưa đủ sức nặng để tạo ra một sự đột phá cần thiết. Đây là giai đoạn mà cơ hội mở ra rất lớn, bởi xu thế chuyển đổi xanh không chỉ là lựa chọn chiến lược mà còn là dòng chảy tất yếu, tạo điều kiện thuận lợi để thu hút công nghệ sạch và đầu tư bền vững, đặc biệt khi các công cụ từ chuyển đổi số và trí tuệ nhân tạo (AI) ngày càng mạnh mẽ trong quản trị bền vững. Song song với đó là thách thức không nhỏ từ biến đổi khí hậu, đòi hỏi toàn xã hội phải có sự đột phá trong tư duy và hành động để đưa ra các giải pháp khoa học mang tính cấp bách, nhằm hiện thực hóa mục tiêu tăng trưởng gắn với bảo vệ môi trường.
Các giải pháp thúc đẩy chuyển đổi xanh và phát triển bền vững
Để hiện thực hóa các chủ trương, chính sách đã đề ra, hội thảo đã đưa ra các nhóm nhiệm vụ trọng tâm với giá trị thực tiễn cao:
Thứ nhất, hoàn thiện và ban hành các cơ chế, chính sách mạnh mẽ, đặc thù nhằm tạo điều kiện thuận lợi nhất cho hoạt động nghiên cứu khoa học, chuyển giao công nghệ và đổi mới sáng tạo. Cần có chính sách tài khóa linh hoạt, ưu đãi thuế vượt trội cho các dự án xanh, đồng thời đơn giản hóa thủ tục hành chính để rút ngắn thời gian đưa các kết quả nghiên cứu khoa học và công nghệ thân thiện môi trường vào ứng dụng thực tiễn.
Thứ hai, tập trung quán triệt về vị trí, vai trò của khoa học và công nghệ như một yếu tố quyết định và là nền tảng giúp Việt Nam đạt được mục tiêu tăng trưởng cao, gắn với giảm phát thải và bảo vệ môi trường. Các cấp, các ngành cần đưa nội dung phát triển khoa học, công nghệ phục vụ chuyển đổi xanh thành nhiệm vụ trọng tâm, xuyên suốt trong các kế hoạch phát triển kinh tế – xã hội năm năm và hằng năm.
Thứ ba, xây dựng và phát triển một hệ sinh thái đổi mới sáng tạo lấy doanh nghiệp làm trung tâm, đồng thời thúc đẩy các mô hình liên kết vùng, liên kết quốc gia-toàn cầu trong chiến lược chuyển đổi xanh. Cần thiết lập các quỹ đầu tư mạo hiểm chuyên biệt cho công nghệ xanh, khuyến khích các phòng thí nghiệm mở và vườn ươm công nghệ để tạo không gian thử nghiệm và thương mại hóa các sáng kiến bền vững.
Thứ tư, đẩy mạnh ứng dụng chuyển đổi số và trí tuệ nhân tạo trong các ngành kinh tế trọng điểm như nông nghiệp, môi trường, và trong công tác quản trị bền vững để đối phó hiệu quả với thách thức của biến đổi khí hậu. Sử dụng các công cụ kỹ thuật số để giám sát chất lượng không khí, quản lý tài nguyên nước thông minh, và tối ưu hóa chuỗi cung ứng nhằm giảm thiểu tối đa lượng khí thải carbon.
Thứ năm, tăng cường nhận thức và hành động để đảm bảo sự xanh hóa thấm sâu vào mọi cấp độ phát triển, từ "xanh trong cách nghĩ" đến "xanh trong hành động" của từng tổ chức và cá nhân. Tổ chức các chương trình truyền thông sâu rộng, đưa giáo dục về phát triển bền vững và lối sống xanh vào hệ thống giáo dục quốc dân, từ đó hình thành văn hóa tiêu dùng và sản xuất có trách nhiệm.
Hội thảo đã thành công trong việc tạo ra một diễn đàn học thuật chất lượng, nơi tầm nhìn và kinh nghiệm được chia sẻ để khẳng định vai trò không thể thiếu của khoa học và công nghệ trong tiến trình phát triển đất nước. Chuyển đổi xanh không còn là một lựa chọn mà là xu thế chiến lược. Việc thực hiện những nhóm giải pháp nêu trên sẽ là chìa khóa để Việt Nam khai thác được nguồn lực nội sinh mạnh mẽ từ khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo, từ đó hiện thực hóa khát vọng phát triển bền vững và hội nhập quốc tế sâu rộng.
