Kỳ 2
-Dạ, thưa Tổng đốc.
Võ Duy Ninh nói tiếp:
-Sáng mai tắt lửa, tàu chiến Pháp sẽ vào sông giáp cổng thành, các vị có cao kiến gì để giữ thành không?
Án sát Lê Từ nói:
-Theo tại hạ thì cho đại bác trên mặt thành bắn xuống tàu Pháp, mặt khác cho bộ binh ra ngoài thành quyết chiến với giặc khi chúng đổ bộ lên bờ đánh thành.
Bố Chánh Vũ Trực nói:
-Tổng đốc nên viết thư cho người đem ra ngoài kêu gọi các đội quân bên ngoài và Tổng đốc các tỉnh lân cận đem quân về hợp sức chống Pháp ở Gia Định, trong đánh ra, ngoài đánh vào chắc tiêu diệt được quân Pháp.
Võ Duy Ninh nói;
-Ngài nói phải lắm. Bay đâu.
-Dạ thưa Tổng đốc.
-Đem giấy mực ra đây.
Có giấy mực, Võ Duy Ninh viết thư cho tổng đốc các tỉnh Định Tường, Biên Hòa và quân Nguyễn đang đóng ở đồn Chí Hòa về cứu thành Gia Định. Viết xong thư, Võ Duy Ninh ra lệnh:
-Lãnh binh Tôn Thất Năng.
-Có thuộc tướng.
-Lãnh binh đem thư đến đồn Chí Hòa bảo tướng Tôn Thất Hiệp đem quân gấp đến cứu thành Gia Định.
-Dạ, tuân lệnh Tổng đốc.
-Gọi hai viên đội vào đây.
-Dạ.
Hai viên đội đến, Võ Duy Ninh nói:
-Hai ngài nghe lệnh. Ngài đây đem thư cho Tổng đốc Long- Tường Trương Văn Uyển, còn ngài đem thư cho Tổng đốc Biên Hòa bảo đem quân nhanh chóng đến cứu Gia Định.
-Dạ, tuân lệnh.
-Đề đốc Trần Trí
-Có thuộc tướng.
-Cả thành Gia định có 2.000 binh lính, ngài đem 1.000 quân ra ngoài thành đánh quân Pháp đổ bộ lên chiếm thành.
-Thuộc tướng tuân lệnh.
-Án sát Lê Từ nghe lệnh.
-Có thuộc tướng.
-Ngài lên mặt thành chỉ huy pháo binh bắn vào tàu Pháp khi chúng đến gần thành.
-Thuốc cấp tuân lệnh.
-Còn ta sẽ chỉ huy 1.000 quân còn lại bảo vệ thành.
Chờ cho các bè lửa có hỏa công tắt hẳn, con đường sông vào Gia Định đã được mở, Đơgiơnuli ra lệnh:
-Các tàu nã pháo vào thành.
-Rõ tuân lệnh Đô đốc.
Đoạn sông Cần Giờ sát với phía đông thành Gia Định hàng loạt tiếng nổ vang lên, những viên lửa đạn như bắp chuối lao vào thành. Thành Gia Định chìm trong bão lửa. Phút chốc tường thành phía đông bị phá tan hoang. Pháo quân Việt trên mặt thành bắn xuống nhưng đạn rơi xuống không nổ, không sát thương được tàu và quân Pháp. Đơgiơnuli ra lệnh:
-Ngừng pháo kích, lệnh cho lính thủy đánh bộ xông lên chiếm thành.
-Dạ, tuân lệnh Đô đốc.
Quân Pháp tràn lên. 1.000 quân của Trần Trí chỉ huy bên ngoài thành đã hy sinh gần hết do hỏa lực đại bác của Pháp. Quân Pháp tràn vào thành. 1.000 quân còn lại do Võ Duy Ninh chỉ huy đánh giáp lá cà với Pháp. Tiếng pháo lại gầm lên như sấm rền, tiếng reo hò kinh thiên động địa, tiếng gươm súng chạm nhau tóe lửa, tiếng súng tay của Pháp, tiếng súng hỏa mai của quân Việt nghe như pháo, quân Việt dùng gươm giáo chém giặc, quân Pháp dùng lưỡi lê đâm, thây người gục đổ, thành Gia Định máu chảy chan hòa. Tổng Đốc Võ Duy Ninh đang đốc chiến thì bị trúng đạn vào ngực gục xuống, ngất xỉu. Sau 4 giờ giao chiến quân Pháp hoàn toàn làm chủ thành Gia Định. 10 giờ sáng ngày 17-2-1859, Án sát Lê Từ cõng Tổng đốc Võ Duy Ninh chạy về thôn Phước Lý, tổng Phước Lộc, huyện Tân Bình. Đề đốc Trần Trí, bố chánh Vũ Trực, Lãnh binh Tôn Thất Năng chạy về ụ Tây Thới, nhờ sự yểm trợ của quân ứng nghĩa Lê Huy và Trần Thiệu Chính mới thoát. Khi tháo chạy, các quan chức đã bỏ lại thành Gia Định 200 khẩu đại bác, 1 hải phòng hạm, 7 chiến thuyền, 25.000 kg thuốc nổ, tiền bạc trị giá 130.000 fơ răng, gạo thóc đủ nuôi 8.000 quân trong một năm.
Tại huyện Tân Bình, khi tỉnh lại, Tổng đốc Võ Duy Ninh hỏi người lính cận vệ:
-Thành Gia Định còn hay mất?
Người lính thực tình trả lời:
-Dạ, thưa Tổng đốc, thành Gia Định đã mất vào tay giặc rồi ạ.
-Triều đình có cho quân cứu viện không?
-Dạ, hoàng thượng có cử Thượng thư Bộ hộ Tôn Thất Hiệp đem 15.000 quân nhưng đến Biên Hòa thì dừng lại, không cứu viện cho Gia Định và án binh bất động, không tấn công Pháp.
-Còn Tổng đốc các tỉnh lân cận?
-Dạ, chỉ có Tổng đốc Long-Tường Trương Văn Uyển đem quân đến đồn Lão Sầm, gần chùa Mai Sơn nhưng bị quân Pháp bao vây. Trong trận này Trương Văn Uyển bị thương phải rút về Vĩnh Long. Còn các tỉnh khác không thấy động binh cứu Gia Định ạ.
Võ Duy Ninh nói với người lính cũng như đang nói với mình:
-Cái gã Thượng thư Tôn Thất Hiệp này, binh lực trong tay gấp bảy lần quân Pháp mà án binh bất động, không chịu tấn công đánh Pháp, cứu Gia Định, tổng đốc các tỉnh không thấy cái nguy là mất Gia Định sẽ mất toàn bộ miền Đông và miền Tây. Triều đình thì tập trung hết quân chủ lực ở Đà Nẵng, rất coi thường thành Gia Định. Lương thực đủ ăn cho 1 vạn quân trong một năm mà thành chỉ có 2.000 quân, trang bị thì lạc hậu. Chúng ta trở thành tội đồ của lịch sử dân tộc rồi, than ôi!!!
Bất ngờ Võ Duy Ninh giật phắt thanh gươm người lính mang bên người cắt vào cổ mà tự sát. Đó là ngày 17-2 -1859, Võ Duy Ninh khi đó mới 55 tuổi. Đó là tướng lĩnh cao cấp đầu tiên của Đại Nam hy sinh trong cuộc kháng chiến chống Pháp xâm lược.
(Còn nữa)
CVL
