Dây chuyền sản xuất bản mạch điện tử tại Công ty TNHH Nexcon Việt Nam, vốn đầu tư của Hàn Quốc tại Bắc Ninh. Ảnh tư liệu: TTXVN
Từ “Điều lệ 115-CP” đến những bước ngoặt hội nhập
Ngay sau ngày đất nước thống nhất (30/4/1975), khi ngân sách còn eo hẹp, cơ sở hạ tầng bị chiến tranh tàn phá, lãnh đạo Đảng và Nhà nước đã nhìn xa trông rộng, chủ trương tận dụng nguồn vốn từ bên ngoài. Nghị định 115-CP (1977) – “Điều lệ Đầu tư nước ngoài” – chính là văn bản pháp lý đầu tiên đặt nền móng cho kinh tế đối ngoại. Dù bối cảnh quốc tế chưa thuận lợi, nhưng đây là dấu mốc thể hiện tư duy mở cửa, đa phương hóa, đa dạng hóa.
Bước ngoặt thực sự đến năm 1987, khi Quốc hội thông qua Luật Đầu tư nước ngoài tại Việt Nam – đạo luật mang tính khai phá, đưa Việt Nam bước vào kỷ nguyên mới trong thu hút FDI. Các lần sửa đổi luật (1990, 1992, 1996, 2000, 2005, 2014, 2020) ngày càng thông thoáng, phù hợp thông lệ quốc tế, tạo dựng niềm tin cho nhà đầu tư.
Đặc biệt, sự kiện Việt Nam gia nhập WTO (2007) và hàng loạt FTA thế hệ mới (CPTPP, EVFTA, RCEP…) đã giúp FDI tăng trưởng bứt phá. Nghị quyết 50-NQ/TW (2019) của Bộ Chính trị tiếp tục định hướng chiến lược: nâng cao chất lượng, hiệu quả hợp tác đầu tư, đưa Việt Nam trở thành môi trường kinh doanh hàng đầu ASEAN.
FDI – động lực công nghiệp hóa, hiện đại hóa
Trong gần bốn thập niên (1987–2025), FDI đã trở thành động lực quan trọng thúc đẩy công cuộc đổi mới. Không chỉ mang lại vốn, FDI còn mang theo công nghệ, quản lý hiện đại, mạng lưới thị trường toàn cầu, góp phần đưa Việt Nam từ nền kinh tế nông nghiệp lạc hậu trở thành trung tâm sản xuất – xuất khẩu năng động của khu vực.
Tính đến giữa năm 2025, Việt Nam đã thu hút đầu tư từ 151 quốc gia và vùng lãnh thổ, với 43.702 dự án còn hiệu lực, tổng vốn đăng ký 519,5 tỷ USD.
Riêng 6 tháng nửa đầu năm 2025, bất chấp xu hướng suy giảm FDI toàn cầu, Việt Nam vẫn thu hút hơn 24 tỷ USD, tăng 27,3% so với cùng kỳ năm trước – mức cao nhất từ 2009.
Năm 2023, vốn FDI đăng ký đạt 36,61 tỷ USD, tăng 32,1% – con số kỷ lục trong nhiều năm.
FDI cũng góp phần trực tiếp tạo hàng triệu việc làm, nâng cao thu nhập, đảm bảo an sinh xã hội. Giá trị thương hiệu quốc gia Việt Nam hiện đứng thứ 32 toàn cầu (theo Brand Finance, 2025), tăng vọt so với vị trí 47 chỉ một thập kỷ trước – một minh chứng cho sức hút và uy tín ngày càng cao.
Việt Nam – điểm đến chiến lược trong chuỗi cung ứng toàn cầu
Trong bối cảnh dịch chuyển chuỗi cung ứng, nhiều tập đoàn quốc tế đã chọn Việt Nam là “cứ điểm” sản xuất. Lợi thế ổn định chính trị, vị trí địa lý chiến lược, lực lượng lao động trẻ 53 triệu người, cùng chi phí cạnh tranh, đã đưa Việt Nam trở thành “ngôi sao sáng” tại châu Á.
Các ngành công nghệ cao, điện tử, bán dẫn, trí tuệ nhân tạo, năng lượng tái tạo đang thu hút dòng vốn chất lượng. Ông Alexander Ziehe – Chủ tịch Hiệp hội doanh nghiệp Đức tại Việt Nam – khẳng định: “Những cải cách cơ sở hạ tầng và môi trường đầu tư minh bạch sẽ tiếp tục nâng cao sức hút của Việt Nam đối với FDI dài hạn”.
Nhiều tổ chức quốc tế cũng ghi nhận xu hướng này. Theo thailandbusinessnews.com (8/2024), Việt Nam đang nổi lên là điểm đến FDI hàng đầu khu vực nhờ tốc độ tăng trưởng ổn định 5–6%/năm, các hiệp định thương mại tự do và sự năng động chính sách.
Thách thức và con đường phía trước
Dù thành công rực rỡ, Việt Nam đang đứng trước một bước ngoặt lớn: chuyển đổi từ mô hình FDI dựa trên chi phí thấp sang FDI dựa trên đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số và phát triển xanh. Đây vừa là yêu cầu khách quan của thời đại, vừa là điều kiện để nâng cao tính độc lập, tự cường của nền kinh tế.
Những giải pháp đang được Chính phủ triển khai bao gồm:
Thực hiện Chiến lược hợp tác đầu tư nước ngoài 2021–2030, ưu tiên các dự án công nghệ cao, hạ tầng chiến lược, năng lượng tái tạo, kinh tế số.
Cải cách thể chế, tinh gọn thủ tục hành chính, mở rộng ưu đãi thuế – đất đai, phát triển trung tâm tài chính quốc tế.
Gắn kết FDI với mục tiêu phát triển bền vững, nâng cao giá trị gia tăng nội địa, đào tạo nhân lực chất lượng cao.
Như Phó Thủ tướng Nguyễn Chí Dũng nhấn mạnh: “Việt Nam ưu tiên thu hút FDI có chọn lọc, tập trung vào cơ sở hạ tầng chiến lược, khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số, công nghệ sinh học, vật liệu mới, chip bán dẫn và trí tuệ nhân tạo”.
Theo phóng viên TTXVN tại Thái Lan, ngày 18/8/2025, trang thailandbusinessnews.com đã đăng bài phân tích của 2 tác giả Nguyen Trang và Boris Sullivan nhận định Việt Nam đang nổi lên là điểm đến Đầu tư Trực tiếp nước ngoài (FDI) hàng đầu khu vực, nhờ lực lượng lao động trẻ năng động, các hiệp định thương mại thuận lợi và môi trường chính trị ổn định... Bài viết cho rằng: Bên cạnh đó, vị trí địa lý chiến lược của Việt Nam, cùng với cơ sở hạ tầng đang được cải thiện và các chính sách hỗ trợ doanh nghiệp, càng làm tăng thêm sức hấp dẫn của Việt Nam đối với các nhà đầu tư nước ngoài. Việt Nam vượt trội nhờ vào sự năng động kinh tế, lợi thế chi phí và các chính sách chiến lược. Khả năng thu hút đầu tư công nghệ cao và hội nhập vào chuỗi cung ứng toàn cầu đã đưa Việt Nam trở thành quốc gia dẫn đầu về FDI tại ASEAN.
Tóm lại, từ mùa Thu lịch sử 1945 đến nay, Việt Nam đã đi một chặng đường dài: Từ giành lại chủ quyền dân tộc đến khẳng định chủ quyền kinh tế trong toàn cầu hóa. FDI – nhờ sự định hướng sáng suốt và cam kết kiên định của Đảng và Nhà nước – đã trở thành đòn bẩy chiến lược đưa Việt Nam tiến lên công nghiệp hóa, hiện đại hóa. Ngày nay, khi thế giới đang chứng kiến nhiều bất ổn khó lường, sự trỗi dậy mạnh mẽ của Việt Nam trên bản đồ FDI quốc tế không chỉ là thành tựu kinh tế, mà còn là biểu tượng của ý chí tự cường, khát vọng phát triển và hội nhập của dân tộc Việt Nam – xứng đáng với tầm vóc của một đất nước kỷ niệm 80 năm Cách mạng Tháng Tám và Quốc khánh 2/9.
