Một vị giáo sư mỉm cười nói nhỏ: “Ngày xưa Thần Nông nếm trăm loại thảo dược cứu dân, nay Thần Nông 3.0 lại ‘nếm’ hàng triệu dữ liệu để cứu mùa màng”.
Đó không chỉ là một biểu tượng công nghệ, mà là lời nhắc về hành trình khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo đang len vào từng thửa ruộng, từng cánh đồng, từng trang giáo trình, từng nhà máy chế biến nông sản. Những dòng mã lạnh lùng nơi phòng máy tính bỗng hóa thân thành hơi ấm của một nền nông nghiệp thông minh, nhân văn và bền vững.
Khi cơn gió đổi hướng
Thế giới nông nghiệp không còn “đứng yên” trên mảnh đất truyền thống. Từng cơn gió của trí tuệ nhân tạo, dữ liệu lớn, cảm biến vạn vật đang thổi về khắp nơi. Trung Quốc có Shennong 3.0, Nhật Bản có SmartRice, châu Âu có FarmBot, Mỹ có Climate AI. Mỗi quốc gia chọn cho mình một con đường, nhưng đều cùng hướng đến một chân lý: công nghệ là hạt giống của tương lai.
Ngày xưa, người nông dân nhìn trời mà gieo hạt; hôm nay, họ nhìn dữ liệu để trồng cây. Ngày xưa, người thầy đo mưa, đo nắng bằng mắt; hôm nay, họ dạy sinh viên đo sự biến đổi khí hậu bằng thuật toán. Ngày xưa, doanh nghiệp chỉ lo sản xuất; hôm nay, họ phải học cách sản xuất tri thức.
Cơn gió mới đang thổi qua từng cánh đồng, mang theo cả hương vị của trách nhiệm và khát vọng. Nó không chỉ làm lung lay những lá lúa, mà còn lay động những tư duy cũ kỹ: rằng nông nghiệp không thể chỉ “chờ mưa thuận gió hòa”, mà phải tự tạo ra mùa xuân bằng trí tuệ.
Người gieo hạt trên mây
Những nhà khoa học nông nghiệp hôm nay không chỉ cắm cúi trong phòng thí nghiệm. Họ đang “gieo hạt trên mây”, xây dựng các mô hình trí tuệ nhân tạo, các hệ thống cảm biến, các bản đồ số hóa đất đai, khí hậu, giống cây, sâu bệnh.
Họ không chỉ nghiên cứu để công bố bài báo, mà để giúp người nông dân biết trước mùa khô sẽ đến sớm, cơn mưa sẽ đến muộn, cánh đồng sẽ cần bao nhiêu phân hữu cơ và nước tưới.
Những trường đại học nông nghiệp cũng đang dần “chuyển mình”. Phòng học không còn là bốn bức tường, mà là cả thế giới kết nối qua dữ liệu và mô hình mô phỏng. Sinh viên không chỉ học cách nhận biết cây bệnh, mà học cách “nói chuyện với AI”, đặt câu hỏi và khai thác tri thức. Mỗi người trẻ được xem như một hạt giống đổi mới, có thể nảy mầm ở bất cứ vùng quê nào khi được tưới bằng tri thức.
Doanh nghiệp công nghệ, những “người đồng hành mới” của ngành nông nghiệp, không chỉ làm ra máy bay phun thuốc hay phần mềm dự báo thời tiết. Họ đang tạo ra những hệ sinh thái nơi AI, dữ liệu, cảm biến, robot, blockchain cùng hợp tấu, đưa nông nghiệp thoát khỏi “cái bẫy thấp” của năng suất, tiến lên “tầng cao” của giá trị, thương hiệu và tri thức.
Từ phòng máy đến thửa ruộng
Trí tuệ nhân tạo chỉ thực sự có giá trị khi nó chạm được vào cuộc sống của người nông dân. Khi một bác nông dân ở miền Tây có thể nói “Ê Siri, coi thử ruộng lúa tui bị sâu gì”, và AI trả lời bằng tiếng địa phương, thì đó mới là chuyển đổi số đích thực.
Khi một hợp tác xã nhỏ ở Đồng Tháp có thể theo dõi thời tiết, điều tiết nước, lập kế hoạch thu hoạch và bán hàng qua ứng dụng điện thoại, thì đó chính là đổi mới sáng tạo ở tầm con người, không phải ở tầm công nghệ.
Chuyển đổi số trong nông nghiệp không phải là chuyện của vài dự án “hoành tráng” hay vài khẩu hiệu kêu vang. Nó bắt đầu từ một hạt giống thay đổi trong tư duy: tư duy biết lắng nghe dữ liệu, tin vào tri thức, và dám học cái mới.
Ngoài kia, gió đang thổi
Gió của thời đại không đợi ai. Nó thổi qua những mái trường nông nghiệp đang cần mở rộng tầm nhìn. Nó thổi qua những viện nghiên cứu đang cần gắn kết hơn với cánh đồng. Nó thổi qua những doanh nghiệp đang cần tìm lại khát vọng sáng tạo. Và nó cũng thổi qua những người nông dân vẫn cần cù trên đồng đất quê hương.
Nếu ta không dang tay đón lấy, gió sẽ thổi đi mất. Nhưng nếu ta biết dựng cánh buồm tri thức, biết căng gió công nghệ, biết đặt niềm tin vào sức sáng tạo của con người Việt Nam, thì gió ấy sẽ đẩy con thuyền nông nghiệp ta ra khơi, tiến về phía chân trời mới.
Một ngày nào đó, trên cánh đồng quê mình, có thể cũng sẽ có “Thần Nông Việt Nam”, không phải là thần thoại, mà là biểu tượng của trí tuệ con người Việt Nam biết hòa mình với thời đại.
Vì, ngoài kia, gió đang thổi…!
Shennong's New Song || Lời: Lê Minh Hoan || Âm nhạc: Viện Kinh tế, Văn hoá và Nghệ thuật.
---
The winds of change are sweeping across agriculture, driven by AI like China's Shennong 3.0. Students and farmers now use AI and drones for data-driven decisions, moving beyond traditional methods. This shift is global, with innovations like SmartRice in Japan and Climate AI in the US, all recognizing technology as the future's seed.
Agricultural scientists are "sowing seeds in the cloud," developing AI models and sensor systems. Universities are transforming, teaching students to "talk to AI." Technology companies are creating ecosystems where AI, data, and robotics enhance productivity and value. True digital transformation happens when AI genuinely impacts farmers' lives, fostering a mindset of embracing data, knowledge, and innovation. Vietnam's agriculture, by harnessing this wind of change with knowledge and technology, can sail towards a new horizon, potentially birthing a "Vietnamese Shennong" as a symbol of local wisdom integrated with modern times.
