Bài học nâng cao sản phẩm nhờ có chỉ dẫn địa lý
CDĐL là một công cụ pháp lý quan trọng trong việc xác định nguồn gốc, xuất xứ của sản phẩm, đồng thời bảo vệ danh tiếng và chất lượng đặc thù của sản phẩm đó. Đối với vải thiều chín sớm Tân Yên, việc đăng ký bảo hộ CDĐL không chỉ là một bước đi chiến lược mà còn là bài học kinh nghiệm quý báu trong việc nâng cao giá trị nông sản.
Vải thiều chín sớm Tân Yên đã được trồng và biết đến hơn 100 năm nay, với chất lượng thơm ngon được nhiều người tiêu dùng trong và ngoài nước công nhận. Theo số liệu thống kê, năm 2024, sản lượng vải thiều chín sớm Tân Yên đạt khoảng 7.800 tấn tiêu thụ trong nước và 7.700 tấn xuất khẩu. Việc đăng ký CDĐL giúp sản phẩm này không chỉ được bảo vệ khỏi hàng giả, hàng nhái mà còn tạo điều kiện thuận lợi để mở rộng thị trường xuất khẩu.
Lợi thế của công cụ chỉ dẫn địa lý
Chỉ dẫn địa lý mang lại nhiều lợi ích thiết thực cho sản phẩm và địa phương. Thứ nhất, CDĐL giúp phân biệt sản phẩm có nguồn gốc từ một khu vực địa lý cụ thể với các sản phẩm khác trên thị trường. Điều này tạo niềm tin cho người tiêu dùng, đồng thời giúp sản phẩm có thể tiếp cận các thị trường khó tính như Nhật Bản, EU, và Mỹ.
Thứ hai, CDĐL giúp bảo vệ danh tiếng và chất lượng sản phẩm. Với vải thiều chín sớm Tân Yên, chỉ dẫn địa lý đảm bảo rằng chỉ những sản phẩm đáp ứng các tiêu chuẩn chất lượng nghiêm ngặt mới được mang nhãn hiệu "Tân Yên". Điều này không chỉ giúp duy trì uy tín của sản phẩm mà còn thúc đẩy người dân và doanh nghiệp tuân thủ các quy trình sản xuất tiên tiến. Theo số liệu, diện tích trồng vải thiều chín sớm Tân Yên đạt tiêu chuẩn VietGAP và GlobalGAP năm 2024 là 900 ha, tăng đáng kể so với 350 ha năm 2022.
Lợi thế riêng của địa phương về chất lượng đặc thù và duy trì danh tiếng vải thiều chín sớm Tân Yên
Vải thiều chín sớm Tân Yên có những đặc điểm riêng biệt về hình thái và chất lượng, nhờ điều kiện tự nhiên đặc thù của vùng. Quả có khối lượng 30,6 – 31,3 g, tỷ lệ phần ăn được lên đến 72,3 - 78,3%, độ brix 16,7 - 20,0, hàm lượng axit hữu cơ tổng số 0,21 – 0,25%, hàm lượng đường tổng số 13,4 - 14,2%, có vị ngọt chua nhẹ khi ăn; quả dạng hình tim, màu sắc vỏ khi chín đỏ hơi vàng, thịt quả giòn ráo, màu trắng đục và hạt màu nâu đỏ, có dạng hình trụ. Những đặc điểm này được tạo nên nhờ khí hậu, thổ nhưỡng và kỹ thuật canh tác truyền thống của người dân địa phương.
Vải thiều chín sớm Tân Yên nhiều năm liên tục đạt danh hiệu OCOP 4 sao của tỉnh Bắc Giang, được công nhận là sản phẩm chủ lực mang đậm nét đặc trưng của huyện Tân Yên. Danh tiếng này cũng được thể hiện qua sản lượng tiêu thụ hàng năm lên đến hàng nghìn tấn. Theo thống kê năm 2023, sản phẩm không chỉ tiêu thu trong cả nước mà còn xuất khẩu sang các thị trường Nhật Bản, Úc, Mỹ, EU, Thái Lan và Trung Quốc... Việc duy trì danh tiếng này không chỉ dựa vào chất lượng sản phẩm mà còn nhờ vào sự nỗ lực của chính quyền và người dân trong việc quảng bá và bảo vệ thương hiệu.
Nỗ lực phối hợp giữa các cơ quan để xây dựng chỉ dẫn địa lý vải chín sớm Tân Yên
Việc xây dựng và đăng ký CDĐL cho vải thiều chín sớm Tân Yên là kết quả của sự phối hợp chặt chẽ giữa các ngành, các cấp. UBND huyện Tân Yên đã chủ động phối hợp với Sở Khoa học và Công nghệ tỉnh Bắc Giang, Cục Sở hữu trí tuệ và Công ty TNHH nghiên cứu, ứng dụng và quản lý KHCN trí tuệ Việt Nam để hoàn thiện hồ sơ đăng ký bảo hộ CDĐL. Trong đó, bản mô tả tính chất đặc thù của sản phẩm được xem là yếu tố quan trọng nhất.
Bên cạnh đó, các doanh nghiệp, hợp tác xã và người dân địa phương cũng tích cực tham gia vào quá trình sản xuất, đảm bảo chất lượng sản phẩm ổn định đáp ứng các tiêu chuẩn quốc tế như VietGAP, GlobalGAP. Điều này không chỉ giúp nâng cao giá trị sản phẩm mà còn tạo điều kiện thuận lợi để xuất khẩu sang các thị trường khó tính. Theo số liệu năm 2023, phục vụ xuất khẩu sang thị trường Nhật Bản, có 3 mã vùng trồng với diện tích 25 ha, sản lượng có thể đạt tới 300 tấn; chỉ tiêu tương tự với thị trường Úc 2 mã, 22 ha, 260 tấn; Mỹ 2 mã, 21,4 ha, 250 tấn; Thái Lan 3 mã vùng, 42 ha, 500 tấn; nhiều nhất là Trung Quốc 17 mã với 856 ha và 10.200 tấn.
Việc xây dựng và bảo hộ chỉ dẫn địa lý cho vải thiều chín sớm Tân Yên là một bước đi quan trọng trong chiến lược phát triển nông nghiệp bền vững của địa phương. Nhờ CDĐL, sản phẩm không chỉ được bảo vệ khỏi hàng giả, hàng nhái mà còn có cơ hội mở rộng thị trường, nâng cao giá trị kinh tế. Với sự nỗ lực không ngừng của chính quyền, doanh nghiệp và người dân, vải thiều chín sớm Tân Yên đang từng bước khẳng định vị thế của mình trên bản đồ nông sản Việt Nam và thế giới.
Vương Thị Thanh Trì - Công ty TNHH nghiên cứu, ứng dụng và quản lý KHCN trí tuệ Việt Nam
