Quốc hội đã biểu quyết thông qua Nghị quyết sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam (Hiến pháp 2013). Ảnh: TTXVN
Hiến định mô hình chính quyền địa phương hai cấp
Trọng tâm của lần sửa đổi Hiến pháp lần này là tạo cơ sở pháp lý để thực hiện mô hình chính quyền địa phương hai cấp (tỉnh và xã), thay vì ba cấp như trước đây. Việc không tổ chức cấp huyện nhằm tinh gọn bộ máy, giảm tầng nấc trung gian, đồng thời đẩy mạnh phân cấp, phân quyền và nâng cao hiệu lực, hiệu quả điều hành của chính quyền địa phương.
Đây được xem là bước đi then chốt để thể chế hóa các chủ trương lớn của Đảng và Nhà nước về sắp xếp tổ chức bộ máy chính trị, tạo hành lang pháp lý vững chắc cho sự Phát triển kinh tế - xã hội trong giai đoạn mới.
Trên cơ sở tiếp thu ý kiến từ các cơ quan, tổ chức và đông đảo nhân dân, dự thảo cuối cùng đã được điều chỉnh theo hướng thận trọng nhưng quyết đoán. Thay vì sửa 8 điều như dự kiến ban đầu, Quốc hội thống nhất chỉ sửa đổi, bổ sung 5 điều gồm: Điều 9, Điều 10, khoản 1 Điều 84, Điều 110 và Điều 111.
Ba điều khoản khác được giữ nguyên để đảm bảo tính ổn định của Hiến pháp, bao gồm quy định về việc lấy ý kiến nhân dân khi điều chỉnh địa giới hành chính, chính quyền địa phương và quyền chất vấn của đại biểu Quốc hội.
Sự điều chỉnh này cho thấy tinh thần cầu thị, lắng nghe và cẩn trọng trong quá trình xây dựng pháp luật, chỉ thay đổi khi thật sự cần thiết và có sự đồng thuận cao.
Đồng thuận xã hội cao: Nền tảng cho triển khai thành công
Theo báo cáo của Ủy ban dự thảo, quá trình lấy ý kiến nhân dân diễn ra dân chủ, rộng khắp và sôi nổi. Chỉ trong vòng một tháng, đã có hơn 280 triệu lượt ý kiến được ghi nhận, trong đó tỷ lệ tán thành đạt 99,75%.
Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định nhấn mạnh, đây là một đợt sinh hoạt chính trị - pháp lý sâu rộng, thể hiện sự quan tâm, đồng hành và đồng thuận rất cao của người dân với công cuộc cải cách thể chế và đổi mới tổ chức chính quyền.
Tất cả các ý kiến đóng góp, dù từ đa số hay thiểu số, đều được nghiên cứu và tiếp thu một cách khách quan, kỹ lưỡng.
Chuẩn bị đồng bộ về luật và tổ chức, sẵn sàng triển khai từ 1/7/2025
Ngay sau khi Nghị quyết được thông qua, Quốc hội sẽ tiếp tục xem xét để thông qua Luật Tổ chức chính quyền địa phương (sửa đổi). Cùng với đó, Ủy ban Thường vụ Quốc hội sẽ ban hành 34 nghị quyết liên quan đến việc sắp xếp các đơn vị hành chính cấp xã.
Những bước đi này nhằm bảo đảm sự đồng bộ trong thể chế pháp luật, giúp các địa phương sẵn sàng vận hành theo mô hình mới từ ngày 1/7/2025.
Việc sắp xếp lại tổ chức chính quyền địa phương có ý nghĩa đặc biệt với các đô thị lớn như Hà Nội, TP.HCM và Đà Nẵng – nơi đang thí điểm cơ chế không tổ chức Hội đồng nhân dân cấp phường. Đây được xem là một phần trong tổng thể cải cách quản trị đô thị hướng tới tinh gọn, linh hoạt và hiệu quả hơn.
Cải cách mô hình chính quyền địa phương là một bước tiến lớn, song cũng đặt ra không ít thách thức. Việc bỏ cấp huyện đòi hỏi sự chuẩn bị toàn diện về cơ cấu tổ chức, nguồn nhân lực, quy trình quản lý và cơ sở hạ tầng dữ liệu.
Đặc biệt, việc sáp nhập đơn vị hành chính sẽ làm thay đổi địa giới, cơ cấu dân cư và quy mô quản lý, đòi hỏi phải xử lý khéo léo để tránh gây xáo trộn lớn về tâm lý xã hội và đời sống nhân dân.
Cùng với đó, các địa phương cần đẩy mạnh đào tạo, sắp xếp lại đội ngũ cán bộ, phù hợp với mô hình mới; tăng cường ứng dụng công nghệ số để đảm bảo tính kết nối, đồng bộ và minh bạch trong điều hành.
Tư duy đổi mới thể chế: Chìa khóa cho một Việt Nam phát triển bền vững
Việc Quốc hội thông qua Nghị quyết sửa đổi Hiến pháp 2013 không chỉ là sự kiện có tính pháp lý, mà còn là biểu hiện cụ thể của tư duy cải cách thể chế sâu sắc và đột phá. Đây là cơ sở hiến định vững chắc cho việc hiện thực hóa chủ trương tinh gọn bộ máy, cải cách hành chính, hiện đại hóa quản trị quốc gia.
Nếu được triển khai quyết liệt, đồng bộ và có lộ trình khoa học, mô hình chính quyền hai cấp sẽ tạo điều kiện thuận lợi để xây dựng một nước Việt Nam phát triển bền vững, hiện đại, hiệu quả – nơi người dân được sống trong môi trường quản trị dân chủ, minh bạch và hạnh phúc.
