Bản sắc cảnh quan Việt Nam đương đại - Xu hướng và triển vọng trong không gian đô thị và nghỉ dưỡng

Sự kiện quy tụ nhiều chuyên gia đầu ngành, gồm: ThS.KTS Nguyễn Thu Phong (Phó Chủ tịch Hội Kiến trúc sư Việt Nam), TS.KTS Phạm Anh Tuấn (Chủ tịch Chi hội KTS cảnh quan Việt Nam), TS.KTS Nguyễn Cẩm Dương Ly (Trưởng bộ môn kiến trúc cảnh quan Trường ĐH Kiến trúc TP.HCM), Ms. Lương Nguyệt An GĐ Marketing Cao Lê Land Concept), đã mang đến các tham luận chuyên sâu về định vị bản sắc cảnh quan Việt Nam trong bối cảnh biến đổi toàn cầu.

Phát biểu tại hội thảo, các diễn giả thống nhất rằng xu thế toàn cầu đang dịch chuyển mạnh sang các mô hình đô thị sinh thái, phát triển bền vững và thiết kế dựa trên tự nhiên, kế thừa bản sắc văn hóa. Những trào lưu như Biophilic Design, Smart Landscape hay Eco - Urbanism không chỉ ảnh hưởng đến tư duy quy hoạch mà còn tạo áp lực đổi mới lên ngành kiến trúc cảnh quan.

Tại Việt Nam, đặc biệt là TP.HCM có tốc độ đô thị hóa nhanh, mật độ dân cư cao và nhu cầu sống xanh ngày một lớn, đã đưa “cảnh quan” trở thành tiêu chí quan trọng trong đánh giá chất lượng không gian đô thị, dự án nhà ở và khu nghỉ dưỡng. Việc nhận diện bản sắc cảnh quan Việt Nam đương đại vì vậy được xem là yêu cầu cấp thiết để hướng đến các mô hình phát triển đô thị bền vững và phù hợp với đặc trưng bản địa.

Nhìn từ thực tiễn, các chuyên gia nhận định TP.HCM đang đối mặt với ba thách thức lớn, trong đó: Thiếu hụt mảng xanh so với tiêu chuẩn quốc tế; Biến đổi khí hậu và ngập lụt tác động mạnh đến chất lượng sống; Nhu cầu cấp bách về không gian công cộng và trải nghiệm đô thị mở.

Song song đó, thành phố cũng sở hữu nhiều lợi thế về hệ thống sông rạch phong phú, truyền thống cảnh quan nhiệt đới, sự năng động trong đầu tư hạ tầng và tốc độ triển khai các dự án đô thị mới. Nhiều mô hình cảnh quan đang được thử nghiệm, như: Các tuyến công viên ven sông tại Thủ Thiêm; Cải tạo hệ thống kênh Nhiêu Lộc – Thị Nghè, kênh Đôi – kênh Tẻ; Nâng cấp các công viên trung tâm như Tao Đàn, 23/9, Gia Định.

Theo các diễn giả, TP.HCM có thể trở thành đầu tàu trong định hình cảnh quan đương đại Việt Nam, nếu tiếp tục ưu tiên các giải pháp dựa vào tự nhiên (Nature - Based Solutions), tăng mật độ xanh, liên kết các hành lang sinh thái và phát triển cảnh quan thích ứng biến đổi khí hậu.

Giải pháp vật liệu và kỹ thuật thi công cảnh quan được xem là xu hướng tất yếu. Tại hội thảo, đại diện doanh nghiệp chia sẻ nhiều giải pháp vật liệu mới phù hợp với đô thị nóng ẩm như TP.HCM. Vật liệu tái chế giảm nhiệt bề mặt, bê tông gỗ chịu nước, chống UV, sàn ngoài trời thân thiện môi trường, hay các module cảnh quan nhẹ dành cho không gian rooftop.

Ở khía cạnh kỹ thuật, các KTS đưa ra một số dự án tại Phú Thọ, Khánh Hòa, Ninh Thuận, Vũng Tàu hay Đồng Xoài, nêu lên như minh chứng cho sự yêu cầu khắt khe về thi công cảnh quan, từ hệ thống tưới thông minh đến thiết kế chống xói mòn, trồng cây chịu gió biển, cho đến công nghệ chiếu sáng cảnh quan tiết kiệm năng lượng. Những giải pháp này đang dần được đưa vào các đại đô thị tại TP.HCM, đáp ứng nhu cầu tạo lập không gian sống xanh và bền vững.

Theo TS.KTS Nguyễn Cẩm Dương Ly, đào tạo nhân lực là mảnh ghép quan trọng của ngành. Nhu cầu nhân lực kiến trúc cảnh quan đang gia tăng nhanh, nhưng nguồn cung trong nước vẫn còn hạn chế. Các trường đại học tại TP.HCM, đứng đầu là Trường ĐH Kiến trúc TP.HCM, đã mở rộng chương trình đào tạo, tăng cường hợp tác doanh nghiệp và kết nối quốc tế nhằm nâng cao chất lượng nhân lực cho thị trường.

Từ nhận diện đến hành động. Kết thúc hội thảo, các diễn giả đã định hình, thống nhất quan điểm rằng, bản sắc cảnh quan Việt Nam cần được xây dựng trên ba trụ cột: Giá trị bản địa; Tư duy bền vững; Ứng dụng khoa học – công nghệ. Trong đó, TP.HCM với vai trò trung tâm kinh tế – đô thị lớn nhất cả nước, được kỳ vọng sẽ là nơi khởi phát những mô hình cảnh quan tiên phong, góp phần nâng cao chất lượng sống và tạo bản sắc riêng cho đô thị Việt Nam trong giai đoạn mới.”