Sự kiện không chỉ là diễn đàn chia sẻ kiến thức mà còn là nơi các bên tìm kiếm những giải pháp đột phá để vượt qua các thách thức hiện hữu.
Hội thảo do Bộ Nông nghiệp & Môi trường, UBND tỉnh Đồng Tháp, Tổ chức Lương thực và Nông nghiệp Liên Hợp Quốc (FAO) và Quỹ Quốc tế Bảo vệ Thiên nhiên (WWF) phối hợp tổ chức. Sự hợp tác này nhấn mạnh tính toàn cầu và liên ngành của vấn đề, từ đó mở ra hướng đi mới cho ngành nông nghiệp Việt Nam, nơi nông dân được đặt vào vị trí trung tâm của sự chuyển đổi.
Nông nghiệp sinh thái - Hơn cả kỹ thuật canh tác
Điểm nhấn của phiên làm việc buổi sáng là bài tham luận sâu sắc của PGS.TS Đào Thế Anh, Chủ tịch Hội Khoa học Phát triển Nông thôn Việt Nam (PHANO). Với chủ đề “Nông nghiệp sinh thái ở ASEAN và Việt Nam: Thách thức và giải pháp huy động nguồn lực,” ông đã làm rõ khái niệm NNST không đơn thuần là một kỹ thuật canh tác hữu cơ hay truyền thống. Đây là một phương pháp tiếp cận toàn diện, đa cấp độ nhằm chuyển đổi toàn bộ hệ thống nông nghiệp và lương thực.
Bài tham luận nêu bật năm cấp độ chuyển đổi của NNST: từ việc áp dụng các thực hành kỹ thuật trên đồng ruộng, đến việc thay đổi hệ thống sản xuất, xây dựng chuỗi giá trị, tạo ra các thị trường bền vững, và cuối cùng là thay đổi các chính sách, thể chế để hỗ trợ quá trình này. Đây chính là yếu tố cốt lõi giúp Việt Nam và các quốc gia khác chuyển đổi một cách bài bản, không chỉ dừng lại ở quy mô nhỏ lẻ.
Vị thế tiên phong và định hướng chính sách quốc gia
Việt Nam được xem là quốc gia tiên phong trong khu vực ASEAN về lồng ghép NNST vào các chiến lược phát triển. Ngay trong Hướng dẫn chuyển đổi NNST được ASEAN ban hành năm 2024, Việt Nam đã được ghi nhận là một hình mẫu tích cực. Điều này không phải ngẫu nhiên mà đến từ những chính sách táo bạo của chính phủ.
Một trong những minh chứng rõ ràng nhất là Kế hoạch hành động quốc gia về chuyển đổi hệ thống lương thực minh bạch, trách nhiệm và bền vững đến năm 2030 (Quyết định 300/QĐ-TTg năm 2023). PGS.TS Đào Thế Anh nhấn mạnh, NNST giữ vai trò nền tảng cốt lõi của kế hoạch này, song hành cùng mục tiêu xây dựng chế độ ăn lành mạnh cho người dân. Chính sách này không chỉ định hình tương lai của nền nông nghiệp mà còn hướng đến sức khỏe cộng đồng.
Giải pháp huy động nguồn lực và tiềm năng hợp tác
Thách thức lớn nhất để mở rộng NNST là huy động nguồn lực. Bài tham luận của PGS.TS Đào Thế Anh đã đề xuất các giải pháp mang tính đột phá:
(1) Đa dạng hóa nguồn tài chính: Bên cạnh nguồn vốn nhà nước, cần thu hút mạnh mẽ các nguồn lực tư nhân, các tổ chức quốc tế và đặc biệt là tài chính xanh. Tài chính xanh, bao gồm các quỹ đầu tư vì môi trường và các gói tín dụng ưu đãi, có thể là "đòn bẩy" để nông dân và doanh nghiệp mạnh dạn đầu tư vào NNST.
(2) Thúc đẩy hợp tác công - tư (PPP): Các mô hình PPP có thể tạo ra chuỗi giá trị bền vững, nơi doanh nghiệp cung cấp công nghệ, thị trường và nhà nước tạo hành lang pháp lý thuận lợi, còn người nông dân là chủ thể sản xuất.
(3) Nâng cao vai trò của các tổ chức xã hội dân sự: Các tổ chức này có thể trở thành cầu nối quan trọng, giúp chuyển giao kiến thức, kỹ thuật và xây dựng các cộng đồng NNST vững mạnh.
Phiên thảo luận sau đó đã mở rộng những gợi mở này, thu hút sự quan tâm lớn của các đại biểu về việc xây dựng chính sách hỗ trợ cụ thể cho nông dân chuyển đổi. Các mô hình hợp tác vùng và khu vực cũng được đưa ra bàn thảo, nhằm tạo ra sức mạnh tổng hợp, giúp ASEAN trở thành một trung tâm sản xuất lương thực bền vững của thế giới.
Hội thảo tiếp tục với các phiên thảo luận chuyên sâu, đi sâu vào các câu chuyện thực tiễn và mô hình NNST thành công tại địa phương, từ đó cung cấp những bài học kinh nghiệm quý báu cho việc nhân rộng mô hình trong tương lai.
