Từ năm 2015, ngành công nghiệp ô tô Trung Quốc bắt đầu đặt nền móng cho kỷ nguyên xe điện.
Chỉ trong vài năm, hàng loạt công ty khởi nghiệp xuất hiện, biến quốc gia tỷ dân thành trung tâm sản xuất và tiêu thụ EV lớn nhất thế giới.
Theo South China Morning Post, đến cuối năm 2019, Trung Quốc đã có hơn 500 startup xe điện, tạo nên làn sóng “điện hóa” đầy tham vọng.
Tuy nhiên, sau gần 10 năm phát triển, bức tranh này đang dần rạn nứt. Từ trong nước đến quốc tế, các hãng xe Trung Quốc phải đối mặt với hàng loạt thách thức khiến giấc mơ xây dựng “đế chế xe điện toàn cầu” trở nên xa vời.
Cuộc chiến giá khốc liệt ở quê nhà
BYD – hãng xe điện lớn nhất Trung Quốc khởi xướng làn sóng giảm giá mạnh từ năm 2023 nhằm kích cầu.
Ngay sau đó, Xpeng, Nio, thậm chí cả Tesla cũng nhập cuộc. Chỉ trong hai năm, giá xe điện tại Trung Quốc giảm trung bình 20%.
Theo ông Lei Xing, cựu tổng biên tập China Auto Review, đây là “cuộc chiến giá dữ dội nhất” trong hơn 25 năm ông theo dõi ngành ô tô.
Tác động không chỉ dừng ở cạnh tranh mà còn bào mòn lợi nhuận. Quý gần nhất, lợi nhuận của BYD giảm 30% so với cùng kỳ, còn BAIC – tập đoàn xe lớn nhất Bắc Kinh báo lỗ tới 160%.
Các thương hiệu nhỏ càng khó trụ vững. CarnewsChina dự báo, trong giai đoạn 2024-2025, ít nhất 15 hãng xe điện Trung Quốc với tổng sản lượng khoảng 10 triệu xe/năm sẽ phá sản hoặc bị thâu tóm.
Mỹ và châu Âu dựng “hàng rào” thuế quan
Để thoát thế bế tắc, nhiều hãng xe Trung Quốc chọn chiến lược xuất khẩu. Tuy nhiên, các thị trường lớn như Mỹ và châu Âu lại ngày càng thắt chặt.
Tại Mỹ, chính quyền Donald Trump áp thuế nhập khẩu 100% với xe điện từ Trung Quốc.
Dù một số thương hiệu tìm cách xây nhà máy ở Mexico để “né” thuế, Washington vẫn áp dụng biện pháp siết chặt, buộc các hãng phải sản xuất ngay trên đất Mỹ nếu không muốn mất lợi thế giá.
Châu Âu cũng không dễ tiếp cận. Hơn 10 quốc gia thành viên EU từng ủng hộ áp thuế tới 45% với xe điện nhập từ Trung Quốc. Sau nhiều vòng đàm phán, mức thuế hiện dao động từ 17,8% đến 45,3%.
Ngoài ra, khách hàng tại lục địa già vốn bảo thủ, vẫn ưu tiên Tesla, Hyundai, BMW hay Kia hơn là thương hiệu mới như BYD hay Geely.
Thị trường nhỏ trở thành cứu cánh
Không thể bứt phá ở các thị trường lớn, xe điện Trung Quốc đang chuyển hướng sang những thị trường mới nổi.
Tại Thái Lan, BYD vươn lên dẫn đầu doanh số EV, theo sau là MG. Ở Indonesia và Malaysia, các hãng như Geely, BYD, MG cũng ghi nhận tăng trưởng tốt.
Điểm chung của những thị trường này là hạ tầng sạc còn sơ khai, người tiêu dùng ít gắn bó với thương hiệu truyền thống, và giá cả là yếu tố quyết định.
Xe điện Trung Quốc vốn rẻ hơn đối thủ Nhật hay Hàn hàng trăm triệu đồng, dễ dàng chiếm lợi thế. Tuy vậy, giới phân tích cho rằng đây chỉ là giải pháp tạm thời, bởi lợi nhuận từ các thị trường nhỏ chưa đủ để bù đắp chi phí khổng lồ trong nước.
Sau một thập kỷ, ngành xe điện Trung Quốc đi từ bùng nổ đến bão hòa, đối mặt với thách thức trong và ngoài nước. Cuộc chiến giá nội địa, rào cản thuế quốc tế cùng vấn đề nhận diện thương hiệu đang khiến “giấc mơ điện hóa toàn cầu” dần lung lay.
