Hiện nay, nhiều HTX, nhất là ở những khu vực nông thôn, đang gặp khó khăn trong việc tuyển dụng và giữ chân lao động. Ông Hoàng Văn Hưng, Giám đốc HTX Bái Thượng (Hà Nội), chia sẻ rằng thành viên chủ yếu của HTX là phụ nữ lớn tuổi, công việc ủ phân và chăm sóc rau màu gặp nhiều khó khăn. Bên cạnh đó, việc thiếu hụt lao động trong khâu đóng gói và sơ chế sản phẩm cũng dẫn đến không ít lần hàng hóa bị trả về do không đảm bảo tiêu chuẩn.
Sự cạnh tranh lao động với các khu công nghiệp là một trong những nguyên nhân lớn khiến HTX khó tuyển dụng nhân sự, đặc biệt là lao động trẻ. Mức thu nhập tại các khu công nghiệp, dù chỉ dao động từ 4,5 đến 10 triệu đồng/tháng, lại hấp dẫn với nhiều lao động nông thôn bởi các phúc lợi đi kèm như xe đưa đón, bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, và điều kiện làm việc ổn định.
Đội ngũ nhân sự chuyên nghiệp giúp nâng cao hiệu qua hoạt động của HTX
Vấn đề lớn mà các HTX đang gặp phải không chỉ là thu hút lao động mà còn là giữ chân những người đã được đào tạo bài bản. Ông Hoàng Văn Thám, Giám đốc HTX Rau quả sạch Chúc Sơn (Hà Nội), thừa nhận rằng dù liên tục tuyển dụng và liên kết với các trường đào tạo, nhưng HTX vẫn chưa thu hút được đủ số lượng nhân sự kỹ sư và người bán hàng.
Theo số liệu của Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội, tỷ lệ lao động đã qua đào tạo ở khu vực thành thị gấp 2,5 lần so với khu vực nông thôn. Sự thiếu hụt này tạo ra rào cản lớn cho các HTX trong việc vận hành hiệu quả và áp dụng các công nghệ mới trong sản xuất.
Các chuyên gia cũng chỉ ra rằng HTX cần chuyển mình từ mô hình sản xuất truyền thống sang mô hình nông nghiệp công nghệ cao, du lịch trải nghiệm, và bán hàng online. Tuy nhiên, để làm được điều này, HTX phải nâng cao trình độ chuyên môn của đội ngũ nhân sự, đặc biệt là ban lãnh đạo. Sự thiếu hụt kiến thức về công nghệ và kỹ năng quản lý đang làm hạn chế tiềm năng phát triển của nhiều HTX.
Nhà nước đã có những chính sách hỗ trợ cho khu vực kinh tế tập thể, như các chương trình đào tạo và tập huấn, nhưng các giải pháp này mới chỉ là giải pháp tình thế. Để phát triển bền vững, HTX cần nguồn nhân lực chất lượng cao, có trình độ và chuyên môn trong các lĩnh vực khoa học, công nghệ, và quản lý chuỗi giá trị hàng hóa.
Ông Nguyễn Hoài Nam, Phó Tổng Thư ký Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (VASEP), khẳng định rằng việc áp dụng công nghệ cao trong sản xuất và quản lý chuỗi giá trị hàng hóa đòi hỏi sự tham gia của đội ngũ nhân sự có tri thức. Không chỉ cần những người làm nông nghiệp, HTX còn phải có sự tham gia của các nhà khoa học, chuyên gia công nghệ và nhà tín dụng để phát triển một cách bền vững.
Điển hình là những HTX hoạt động hiệu quả như Liên hiệp HTX Kinh tế số (Hà Nội), HTX Hùng Thơm (Gia Lai), và HTX Khe Sanh (Quảng Trị). Những HTX này thành công nhờ sự góp mặt của những nhân sự có trình độ cao và hiểu rõ mô hình kinh tế tập thể. Sự vận hành bài bản không chỉ giúp HTX gia tăng năng suất mà còn tạo lòng tin với các cơ quan quản lý và tổ chức tín dụng trong việc vay vốn và tiếp cận chính sách hỗ trợ.
Để giải quyết bài toán nhân lực, HTX không thể tự mình loay hoay mà cần sự hỗ trợ từ nhiều phía: Nhà nước, các tổ chức tín dụng, các trường đào tạo, và cả những nhà khoa học. Việc phát triển các HTX với sự tham gia của những người có chuyên môn cao sẽ không chỉ giúp HTX vượt qua khó khăn hiện tại mà còn tạo động lực phát triển bền vững trong tương lai.
Cùng với sự thay đổi và đầu tư vào nguồn nhân lực, các HTX có thể nâng cao năng lực cạnh tranh và thu hút thêm nhiều lao động, đặc biệt là lao động trẻ, từ đó thúc đẩy sự phát triển của kinh tế tập thể ở các vùng nông thôn.
