Quản trị quy mô lớn và giá trị xuyên suốt
HTX NN Tân Bình là một điển hình nổi bật với quy mô toàn xã Tân Bình, thu hút 1.034 hộ nông dân tham gia, đạt tỷ lệ tuyệt đối 100% số hộ trên địa bàn, phục vụ tổng diện tích 712 ha. Sự thành công được xây dựng trên nguyên tắc đặt lợi ích thành viên lên cao nhất, thể hiện qua sự vượt trội trong tổ chức và hoạt động:
HTX đã xây dựng một bộ máy quản lý và điều hành gồm 16 người, hoạt động dựa trên nguyên tắc tập trung dân chủ và quản trị minh bạch, khách quan. Đội ngũ lãnh đạo là những người gương mẫu, bản lĩnh, đạo đức tốt và có chuyên môn sâu, là yếu tố then chốt giúp các hoạt động giải quyết thông suốt và kịp thời.
Sự gắn kết bền chặt giữa các thành viên được tạo nên bởi cơ chế phân phối chia sẻ lợi ích công bằng, khi 60% lãi ròng được chia cho thành viên theo dịch vụ và vốn góp. Đặc biệt, việc chăm lo toàn diện đến đời sống vật chất thông qua việc cung cấp các dịch vụ phúc lợi như nước sạch sinh hoạt cho 2.150 hộ dân, tín dụng nội bộ với lãi suất hỗ trợ, và hỗ trợ tiếp cận bảo hiểm nông nghiệp đã củng cố lòng tin của xã viên.
HTX đã phát triển thành mô hình đa dịch vụ và khép kín với 8 dịch vụ cốt lõi, từ dịch vụ đầu vào (giống, vật tư, làm đất bằng laser, bơm tưới thông minh), dịch vụ hỗ trợ tài chính đến dịch vụ đầu ra (liên kết tiêu thụ, thu mua phụ phẩm). Việc đa dạng hóa dịch vụ đòi hỏi bộ máy tổ chức linh hoạt, với các chuyên gia chuyên sâu trong từng lĩnh vực để quản lý hiệu quả.
Ngày 21/11/2025, tại HTX Nông nghiệp Tân Bình sẽ diễn ra Hội thảo trực tuyến về giới thiệu mô hình HTX nông nghiệp tiêu biểu trong xây dựng Nông thôn mới
Hơn nữa, HTX tiên phong tham gia vào Chuỗi Lúa Gạo Bền vững (Đề án 1 Triệu ha) bằng việc sản xuất lúa chất lượng cao, phát thải thấp (mục tiêu 100 ha năm 2025) và xây dựng mô hình Kinh tế Tuần hoàn cần được nhân rộng (rơm làm nấm rơm, phụ phẩm nấm làm giá thể hữu cơ), khẳng định vị thế dẫn dắt trong sản xuất xanh.
Thành tựu đột phá: Công nghệ, đổi mới sáng tạo và lợi ích xã hội
HTX Tân Bình đã đạt được nhiều thành tựu nhờ vào sự đổi mới công nghệ và các sáng kiến hỗ trợ toàn diện:
HTX đẩy mạnh cơ giới hóa toàn diện và ứng dụng công nghệ tiên tiến, từ làm đất bằng máy trang phẳng bằng công nghệ laser, thay thế hệ thống bơm bằng bơm thông minh để thích ứng với sạt lở, đến việc ứng dụng Trí tuệ Nhân tạo (AI) trong quản lý và giám sát. Việc triển khai Dịch vụ Drone phun thuốc và sử dụng máy đo hàm lượng khí hậu là bước tiến quan trọng hướng tới nông nghiệp 4.0.
Về tài chính, mô hình hỗ trợ tín dụng nội bộ cho xã viên vay vốn với mức lãi suất hỗ trợ 1%/tháng và thủ tục nhanh gọn đã giúp bà con kịp thời có vốn vào mùa vụ. Việc hỗ trợ xã viên tiếp cận bảo hiểm nông nghiệp và tín dụng xanh thông qua việc cho vay mua bảo hiểm đã góp phần giảm thiểu rủi ro sản xuất.
HTX chủ động liên kết với doanh nghiệp, tổ chức thành công cánh đồng liên kết 150 Ha, sản xuất lúa, hoa quả, trái cây theo nhu cầu thị trường, đảm bảo đầu ra. Tổng lãi ròng năm 2024 đạt hơn 1,1 tỷ đồng, với 60% được chia lại cho thành viên, là minh chứng cho hiệu quả kinh doanh và phúc lợi xã hội.
Thuận lợi, khó khăn và định hướng phát triển
Phân tích các yếu tố nội tại và ngoại cảnh cho thấy những thuận lợi và khó khăn trong quá trình quản lý và phát triển của HTX:
HTX được hưởng lợi từ sự quản trị minh bạch, dân chủ và đội ngũ cán bộ tâm huyết, có chuyên môn sâu, tạo nên sức mạnh nội tại lớn. Cơ hội lớn đến từ chủ trương phát triển 1 triệu ha lúa chất lượng cao của Chính phủ và sự hỗ trợ từ các tổ chức quốc tế (GIZ, IRRI) về vốn và kỹ thuật cho sản xuất xanh và giảm phát thải. Nhu cầu thị trường về nông sản sạch, cùng với mục tiêu phát triển sản phẩm OCOP, là động lực mạnh mẽ để HTX tăng cường chuỗi giá trị.
HTX phải đối mặt với khó khăn lớn từ biến đổi khí hậu gây ra các sự kiện thời tiết cực đoan (lũ lụt, hạn hán), làm tăng chi phí sản xuất và rủi ro thiên tai. Về thị trường, giá vật tư đầu vào tăng cao, giá nông sản đầu ra bất ổn đe dọa chuỗi liên kết. Rào cản lớn về chính sách là việc phải chịu thuế tạm trữ lúa 5% VAT làm tăng giá thành, ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng cạnh tranh của dịch vụ phơi sấy.
Về công tác quản lý, bộ máy điều hành đa số lớn tuổi, chưa bắt kịp xu thế phát triển công nghệ 4.0, kinh tế số, kinh tế tuần hoàn. Khó khăn lớn nhất là cán bộ đã cống hiến lâu năm không có chế độ hưu khi về nghỉ, trong khi cán bộ trẻ có chuyên môn lại còn ít và thiếu bản lĩnh tự tin để điều hành.
Để khắc phục những khó khăn trên, HTX tập trung vào các giải pháp bền vững như: mở rộng sản xuất 100 ha lúa chất lượng cao, phát thải thấp, tăng sản lượng giá thể phân hữu cơ đạt 200 tấn. Đồng thời, HTX sẽ đẩy mạnh các dịch vụ công nghệ mới (Drone phun thuốc, gạo an toàn, nước uống đóng chai) và phấn đấu đạt mục tiêu mỗi HTX có một sản phẩm OCOP, nhằm khẳng định thương hiệu và nâng cao giá trị.
Một buổi họp Ban Lãnh đạo HTX Nông nghiệp Tân Bình
Những bài học kinh nghiệm
HTX Nông nghiệp Tân Bình là một minh chứng điển hình cho thấy sự thành công của kinh tế tập thể khi vận hành theo nguyên tắc thị trường nhưng không quên trách nhiệm xã hội. Sự bền vững của HTX trong hơn hai thập kỷ là kết quả của sự kết hợp nhuần nhuyễn giữa đổi mới công nghệ, mô hình kinh tế tuần hoàn và khả năng cung cấp dịch vụ đa giá trị.
Sự thành công của HTX Tân Bình là một bài học quý giá về quản trị và phát triển cộng đồng, được đúc kết thành 7 điểm cốt lõi, là cẩm nang cho các địa phương khác:
Bài học đầu tiên là về sự cần thiết phải tranh thủ sự chỉ đạo và phối hợp của cấp Ủy Đảng, Chính quyền Địa phương. Đây là yếu tố quyết định để HTX hoạt động hiệu quả, đảm bảo sự phù hợp với định hướng phát triển chung và nhận được nguồn lực hỗ trợ cần thiết.
Thứ hai, đoàn kết và năng lực lãnh đạo là nền tảng nội bộ vững chắc. Người lãnh đạo phải gương mẫu, bản lĩnh, đạo đức tốt và chuyên môn sâu, không chỉ để ra quyết định mà còn để xây dựng sự đồng thuận và luôn lắng nghe tâm tư nguyện vọng của thành viên.
Thứ ba là phải đặt lợi ích thành viên lên hàng đầu. Mọi hoạt động của HTX đều phải hướng tới việc tối đa hóa lợi ích cho xã viên, vì chỉ khi mọi thành viên thấy được các lợi ích thiết thực (kinh tế và phúc lợi) thì họ mới đồng lòng ủng hộ và tự nguyện gắn bó lâu dài.
Thứ tư nhấn mạnh vào nỗ lực tự thân và tuân thủ điều lệ. HTX phải phấn đấu vươn lên bằng khả năng vốn có, phát huy nội lực và tuyệt đối thực hiện đúng các nghị quyết điều lệ, đảm bảo tính pháp lý và tính bền vững, không quá phụ thuộc vào sự hỗ trợ bên ngoài.
Thứ năm, đối với một HTX đa dịch vụ, việc thận trọng với dịch vụ mới là nguyên tắc quản lý rủi ro. Các dịch vụ mới cần được thực hiện thí điểm từ thấp đến cao, theo phương châm vừa làm vừa học, vừa rút kinh nghiệm để tránh thất bại trên quy mô lớn.
Thứ sáu, củng cố bộ máy quản lý và quản trị minh bạch là yêu cầu bắt buộc. Bộ máy phải được ổn định, chuyên nghiệp hóa để đảm bảo hoạt động được giải quyết thông suốt, kịp thời và luôn phải công khai, minh bạch các vấn đề tài chính, dịch vụ để xây dựng lòng tin, đồng thời kịp thời ứng dụng công nghệ 4.0 vào quản lý.
Cuối cùng, yếu tố thời gian và trải nghiệm là cần thiết cho sự đổi mới. Các mô hình mới, đặc biệt là kinh tế tuần hoàn, cần có thời gian trải nghiệm để đánh giá hiệu quả một cách khách quan và hoàn thiện trước khi nhân rộng, tránh việc áp đặt một cách vội vàng.
Liên quan đến Luật HTX 2023, HTX Tân Bình khẳng định rằng việc sáp nhập, hợp nhất các HTX để tăng quy mô nhằm tăng năng lực cạnh tranh là cần thiết, nhưng phải dựa trên sự tự nguyện và nhu cầu của các HTX, các thành viên, tuyệt đối không được hành chính hóa theo sự sáp nhập hành chính cấp xã. Đây là bài học sống còn để bảo tồn bản chất kinh tế và tự chủ của mô hình hợp tác xã.
Tóm lại, HTX Nông nghiệp Tân Bình đã và đang kiến tạo một mô hình phát triển toàn diện, nơi kinh tế, môi trường và xã hội cùng được quan tâm, khẳng định vị thế dẫn dắt trong việc xây dựng nông thôn mới nâng cao và hướng tới một nền nông nghiệp xanh, số trong tương lai.
