Chuyện kể rằng, vào năm 2019, một nhóm chuyên gia Việt Nam đã lên đường sang Cuba. Nhóm gồm có Tiến sĩ Trần Vũ Hải từ Viện Lúa Đồng bằng sông Cửu Long, Thạc sĩ Phạm Thế Cường từ Viện Khoa học kỹ thuật nông nghiệp Bắc Trung Bộ, và anh Nguyễn Trung Thành làm phiên dịch. Họ được cử đi theo một dự án hợp tác để giúp bà con nông dân Cuba chuyển giao quy trình canh tác và nhân giống lúa.
Điểm dừng chân của họ là tỉnh Cienfuegos, một vùng đất vốn khô cằn ở miền nam Cuba. Nơi đây từng là một "vùng trũng" về nông nghiệp, đất khô, người thưa, nhưng rồi, một phép màu nhỏ đã xảy ra. Theo những bước chân thầm lặng của nhóm chuyên gia Việt Nam, hương lúa Việt Nam bắt đầu lan tỏa, hồi sinh từng thửa ruộng, mang đến những mùa vàng trĩu hạt.
Họ không mang theo những lời hứa to tát hay những kiện hàng đồ sộ. Thay vào đó, hành trang của họ chỉ có một ba lô tài liệu về cây lúa, vài bộ quần áo làm đồng và một trái tim rộng mở. Cuộc sống ban đầu vô cùng khó khăn: những bữa ăn đạm bạc với thịt nguội, phô mai và bánh mì; thiếu điện, thiếu nước; rồi cả muỗi chích đốt.
Nhưng những chuyên gia ấy đã thích nghi một cách nhanh chóng. Họ hòa mình vào cuộc sống của người dân địa phương, biến từ "chuyên gia" thành "người bạn", từ "người hướng dẫn" thành "anh em".
Tiến sĩ Vũ Hải kể lại: “Chúng tôi ăn cơm ngay trên bờ ruộng, trò chuyện bằng những câu tiếng Tây Ban Nha chưa sõi nhưng đầy chân thành. Cùng lo lắng khi lúa bị sâu bệnh, cùng reo vui khi lúa trổ đòng. Giữa chúng tôi không còn khoảng cách, chỉ còn những con người chung tay vun đắp cho một ước mơ chung: những cánh đồng lúa bội thu.”
Có lần, Tiến sĩ Hải và anh Cường đến thăm ruộng lúa của một bác nông dân tên Frank. Cánh đồng mới cấy 10 ngày đã xơ xác, không còn lá. Nhóm chuyên gia đã nhanh chóng phát hiện ra thủ phạm chính là ốc bươu vàng. Sau khi áp dụng các biện pháp phòng trừ quen thuộc ở Đồng bằng sông Cửu Long, chỉ một tuần sau, cả cánh đồng đã xanh trở lại. Bác Frank kinh ngạc thốt lên: “Các bạn giỏi quá, đây là lần đầu tiên mà tôi được biết sự tàn phá khốc liệt của loài ốc trên lúa.” Từ đó, ông xem nhóm chuyên gia như những người bạn thân thiết.
Một lần khác, khi nhóm đang thu hoạch lúa giống thì nhận được tin những cánh đồng lân cận đã làm đất xong nhưng hạt giống không nảy mầm. Theo quy trình thông thường, phải mất gần một tháng để sơ chế. Nhưng với kinh nghiệm dày dặn của mình, nhóm chuyên gia đã gieo thẳng hạt giống vừa thu hoạch. Phương pháp này đã giúp tiết kiệm một tháng quý giá, tận dụng kịp thời những cánh đồng đã sẵn sàng. Một tuần sau, cánh đồng đã phủ một màu xanh mướt, khiến các chuyên gia Cuba phải ngạc nhiên, thán phục.
Không chỉ có công việc đồng áng, họ còn cùng nhau trải qua biết bao kỷ niệm xúc động. Nhóm chuyên gia Việt Nam đã đón Tết nơi đất khách, gói bánh chưng cùng người dân Cuba, thắp hương tưởng nhớ tổ tiên. Khi bão về, mái nhà bị tốc, người Việt và người Cuba cùng nhau vá nhà, đun nước, phơi lúa. Có những bữa cơm họ nhường phần cho bà con, và khi một thành viên trong nhóm bị sốt, người dân địa phương mang thuốc, nấu cháo, thậm chí viết thư tay động viên. Những dòng chữ mộc mạc: “Chúng tôi không có gì nhiều, chỉ có những tấm lòng” đã khiến họ vô cùng xúc động.
Tiến sĩ Vũ Hải chia sẻ: “Tôi từng đi nhiều nước, làm nhiều dự án, nhưng ở Cuba, tôi không còn là chuyên gia. Tôi là người bạn của họ, và họ là gia đình thứ hai của tôi.”
Từ năm 2020 đến nay, nhờ sự hỗ trợ của họ, tỉnh Cienfuegos đã sản xuất được hàng trăm tấn lúa giống. Năng suất lúa tăng gấp ba lần so với trước đó. Tỉnh đã thử nghiệm 25 giống lúa Việt Nam, trong đó có 4 giống mang thương hiệu VIBA (Việt Nam-Cuba) đã được công nhận và nhân rộng. Quan trọng hơn cả, người nông dân Cuba đã tiếp nhận kỹ thuật bằng cả niềm tin.
Thạc sĩ Cường phấn khởi cho biết: “Mặc dù nơi đây có diện tích sản xuất lúa không nhiều, nhưng các mô hình sản xuất lúa ở nơi đây là điểm sáng nhận được nhiều sự quan tâm của Ban quản lý dự án Việt Nam-Cuba và các cơ quan thông tin đại chúng.”
Khi trở về nước, nhóm chuyên gia không mang theo của cải vật chất, nhưng mang theo một tình bạn quốc tế chân thành và sâu sắc – thứ tài sản vô giá. Với họ, Cienfuegos không chỉ là một địa danh trên bản đồ, mà còn là biểu tượng của tình bạn bền vững, của sự hợp tác dựa trên tình người.
Có thể một ngày nào đó khi dự án kết thúc, những chuyên gia Việt Nam ấy sẽ trở về quê hương. Nhưng mỗi hạt lúa nảy mầm trên đất Cuba sẽ luôn nhắc nhở về những người bạn Việt Nam, những người không chỉ gieo kỹ thuật, mà còn gieo tình người, gieo niềm tin và gieo một tình bạn không bao giờ phai. Chính vì thế, hai bà Maribel và Madta đang cộng tác cùng nhóm đã tâm sự: “Bây giờ chúng tôi lớn tuổi và rất muốn nghỉ ngơi cùng con cháu, nhưng đợi khi nào nhóm chuyên gia Việt Nam về nước thì chúng tôi mới nghĩ đến điều này.”
Trong nhiều năm qua, Việt Nam đã hỗ trợ Cuba sản xuất lúa trên diện tích lên tới 20.000 ha, góp phần quan trọng vào việc đảm bảo an ninh lương thực cho đất nước bạn. Sự thành công này không chỉ đến từ khoa học kỹ thuật mà còn từ tình bạn, sự sẻ chia và lòng tin giữa hai dân tộc.
Nhân dịp đặc biệt này, Đài Truyền hình Việt Nam đã sản xuất bộ phim tài liệu "Hạt giống hạnh phúc" để ghi lại hành trình ý nghĩa đó. Bộ phim kể câu chuyện về sự hợp tác thủy chung, trong đó các chuyên gia Việt Nam không chỉ gieo hạt lúa mà còn gieo cả niềm tin và tình người trên đất bạn.
"Hạt giống hạnh phúc" sẽ được phát sóng vào lúc 20h10 ngày 2/9 trên kênh VTV1 và đặc biệt, được Đài Truyền hình Quốc gia Cuba phát sóng song song. Sự kiện này cho thấy tầm quan trọng của bộ phim không chỉ ở Việt Nam mà còn đối với nhân dân Cuba, là một minh chứng sống động cho tình hữu nghị bền chặt giữa hai quốc gia.
