Tổ khúc “Việt Nam Bay Lên” của Phạm Việt Long được viết bằng chính những chất liệu gần gũi ấy. Đây không phải tác phẩm chỉ dành cho giới chuyên môn, mà hướng đến đông đảo công chúng, để ai khi nghe cũng có thể thấy hình ảnh đất nước mình trong từng chương nhạc. Tổ khúc gồm 4 chương và một khúc vĩ thanh, mỗi chương như một lát cắt lịch sử, được kể lại bằng âm thanh.
Chương I: Khởi sinh – Âm vang khởi nguồn
Âm hình chủ đề mở đầu đặt nền móng cho toàn bộ tác phẩm. Âm hưởng kết hợp giữa nhạc cung đình và chất liệu dân gian, gợi nên hình ảnh những buổi đầu dựng nước. Trong đó thấp thoáng hơi thở dân ca Bắc Bộ, vừa trong sáng vừa trang nghiêm, như để khẳng định cội nguồn văn hóa là nền tảng trường tồn.
Chương II: Quật khởi – Dòng chảy kháng chiến
Âm nhạc chuyển sang kịch tính, phản chiếu những cuộc chiến giữ nước. Chủ đề chính được lặp lại và biến hóa, xen cùng các motiff phụ. Người nghe nhận ra những gợi nhắc quen thuộc: “Nam bộ kháng chiến”, “Đoàn vệ quốc quân”, “Hồn tử sĩ”, “Bước chân Trường Sơn”, và “Đất nước trọn niềm vui”. Không trích nguyên vẹn, mà chỉ phảng phất, khiến chương nhạc trở thành một hùng ca bằng ký ức.
Chương III: Bình an – Hơi thở xây dựng
Sau dữ dội chiến tranh, âm nhạc lắng xuống, hướng tới sự thanh thản. Âm hưởng nhạc Phật gợi cảm giác tâm linh, nhưng vẫn đan xen giai điệu “Kết đoàn”, khẳng định sức mạnh cộng đồng. Bên cạnh đó, chất liệu dân ca vùng miền hòa quyện cùng âm hưởng châu Âu, phản ánh tinh thần hội nhập nhưng vẫn giữ bản sắc.
Chương IV: Kết nối và tỏa sáng – Hội nhập và phát triển
Âm nhạc mở ra không gian mới, trong sáng và rộng mở. Motiff chủ đề trở lại, hòa quyện cùng nhiều yếu tố: Xẩm Ninh Bình gợi dấu ấn truyền thống, tiết tấu điệu nhảy quốc tế đem lại sức sống hiện đại, và âm hưởng nhạc đỏ thắp lên tinh thần cách mạng. Đây là bức tranh về một Việt Nam vừa gìn giữ truyền thống, vừa tự tin bước vào thế giới.
Vĩ thanh: Bay lên – Khát vọng hướng tới tương lai
Phần kết mang tinh thần trữ tình và lạc quan, tái hiện và tổng hợp các yếu tố từ bốn chương trước. Âm nhạc không quá sôi nổi mà bay bổng, gợi nên hình ảnh một dân tộc vươn lên bằng lao động, trí tuệ và niềm tin.
Tổ khúc trong bối cảnh hôm nay
Điểm đặc biệt của “Việt Nam Bay Lên” là kể chuyện lịch sử bằng âm nhạc không lời, nhưng lại gần gũi công chúng nhờ chất liệu dân ca và giai điệu truyền thống. Thay vì khép kín trong khuôn khổ chuyên môn, tác phẩm mở ra với tinh thần gắn kết, để mỗi người nghe đều có thể tìm thấy phần ký ức và cảm xúc của mình.
Trong bối cảnh hiện nay, khi khán giả quen nhiều hơn với âm nhạc đại chúng, sự xuất hiện của một tổ khúc như “Việt Nam Bay Lên” mang ý nghĩa khích lệ. Nó cho thấy rằng âm nhạc truyền thống, ký ức lịch sử và khát vọng hiện tại có thể hòa quyện trong hình thức khí nhạc, để cùng nhau hướng về một tương lai tỏa sáng.
