Văn phòng Chính phủ vừa có văn bản số 7697/VPCP-NN ngày 18/8/2025 truyền đạt ý kiến chỉ đạo của Thủ tướng Phạm Minh Chính về việc xuất khẩu gạo của Việt Nam. Theo đó, Thủ tướng đề nghị ngành nông nghiệp cần nhanh chóng tháo gỡ các nút thắt tồn tại và tận dụng mọi cơ hội để thực hiện việc xuất khẩu gạo một cách "thần tốc" hơn nữa.
Theo báo cáo từ Hiệp hội Xuất khẩu gạo Thái Lan, việc Việt Nam đạt được vị trí này trong 6 tháng đầu năm 2025 cho thấy một sự chuyển dịch rõ rệt từ chiến lược "xuất khẩu nhiều" sang "xuất khẩu có giá trị". Tuy nhiên, để duy trì vị thế, ngành gạo vẫn phải đối mặt với nhiều khó khăn, bao gồm các chính sách điều hành xuất khẩu và những rào cản kỹ thuật từ các thị trường khó tính như EU hay Nhật Bản.
Về lâu dài, chiến lược bền vững phải là tập trung vào xuất khẩu gạo chất lượng cao, gạo hữu cơ và xây dựng thương hiệu quốc gia. Nếu không, vị trí thứ hai hiện tại có thể chỉ là một "đỉnh sóng" ngắn ngủi trong bối cảnh thị trường dư cung và biến động khí hậu toàn cầu.
Thủ tướng đã giao Bộ Nông nghiệp và Môi trường chủ trì xây dựng kế hoạch cụ thể để giải quyết các vấn đề này, đồng thời đẩy mạnh xuất khẩu các sản phẩm gạo cao cấp, gắn với hệ thống truy xuất nguồn gốc. Bên cạnh đó, việc thực hiện Đề án phát triển bền vững 1 triệu ha lúa chất lượng cao và phát thải thấp tại Đồng bằng sông Cửu Long cần được tăng tốc.
Báo cáo của Bộ Nông nghiệp và Môi trường, 7 tháng đầu năm nay, Việt Nam đã xuất khẩu 5,5 triệu tấn gạo, thu về 2,81 tỷ USD. Mặc dù khối lượng tăng 3,1% nhưng giá trị lại giảm gần 16% so với cùng kỳ năm 2024. Hiện tại, thị trường gạo thế giới đang chịu áp lực lớn từ việc Ấn Độ xả kho gạo giá rẻ và Philippines tạm thời ngừng nhập khẩu.
Tuy nhiên, Hiệp hội Lương thực Việt Nam khẳng định gạo Việt Nam đã xây dựng được thị trường riêng cho các dòng gạo cao cấp như ĐT, OM và đặc biệt là ST. Việt Nam đang chuyển hướng mạnh sang các thị trường ổn định và giá trị cao như Nhật Bản, Hàn Quốc và EU. Một số loại gạo đặc sản như ST25 được xuất sang châu Âu với giá hơn 1.200 USD/tấn, gấp đôi giá bán tại Trung Quốc.
Với thị trường ổn định, sản phẩm chất lượng và khả năng thích ứng nhanh, Việt Nam có lợi thế lớn. Nếu duy trì được đà xuất khẩu và tận dụng hiệu quả các Hiệp định Thương mại Tự do (FTA), kim ngạch cả năm 2025 dù giảm so với năm kỷ lục 2024 vẫn đủ để củng cố vị thế thứ hai thế giới, tạo đà cho một giai đoạn tăng trưởng mới. Thống kê từ Hiệp hội Xuất khẩu gạo Thái Lan cho thấy, nửa đầu năm 2025, Việt Nam đã xuất khẩu 4,72 triệu tấn gạo, tăng 3,5% và vượt qua Thái Lan (3,73 triệu tấn) để chiếm vị trí thứ hai, chỉ sau Ấn Độ (11,68 triệu tấn).
